Әуе көлігінің басты артықшылығы - қатынастың жеделдігі,
жер шарының барлық аумағын қамту. Бұл эуе көлігі мен
телекоммуникацияның функцияларын жақындата түседі, Бұл
жерде ең бастысы - ақпаратты және оның жаратушысын - адам-
ды жеткізу. Сонымен бірге, әуетасымалдау тек ең құнды және же-
дел жүктердің - ғылым мен өнеркәсіптің ең білікті іс-әрекетінің
өнімінің орнын ауыстыруын қамтамасыз етеді.
Әуе көлігі кейінгі кезге дейін көбінесе жолаушылар тасы-
малдаудың мамандандырылған құралы ретінде дамыды. Ол
барлық көлік түрінің әлемдік жүк айналымындағы көлемінің
өте аз пайыздық үлесін құрайды. Бірақ та оның жедел жүктерді
жеткізудегі рөлі бәсекелесуге жол бермейді, ал шексіз халықа-
ралық еңбек бөлінісі кезінде Бұл зор маңызға ие бола түседі.
Авиациялық жолаушылар көлігі алыс және өте алыс бағыт-
тарда барлық өзінің артықшылығын анықтады.
Әуе көлігі өзінің тұрақты және қауіпсіз жұмыс істеуі үшін өте
күрделі инфрақұрылымды кажет етеді. Бұл тек үшу кауіпсізді-
гіне емес, сондай-ак жолаушыларды қабылдауға, оларға қызмет
көрсетілуін үйымдастыруға қойылатын қатаң талаптарды негіз-
дейді. Әлемдің маңызы бар қазіргі заманғы аәропорттар -
жабдықтың ең қазіргі заманғы түрлерімен жарақтандырылған,
өте күрделі инженерлік-техникалық ғимараттар - бірінші ке-
зекте бұл ұшақтардың үшуы мен қонуын үздіксіз бақылау
мен реттеуге, аәропорттарға қызмет көрсету аймағында авиа-
лайнерлермен байланысты үзбей отыруға мүмкіндік беретін
радиолокация мен телекоммуникацияның күшті жүйелеріне
жатады. Авиалайнерлерді барлық кажеттімен камтамасыз ету-
ге арналған жерүсті техникасы күрделілігі кем емес. Аәропорт-
тар өз инфрақұрылымында ғылым мен техниканың барлық ең
жаңа жетістіктерін іске асырып отыр. Елімізде авиация - кө-
ліктің ең қымбат түрі, бірақ та ең жылдам түрі. Мыңдаған ки-
лометр алыс және көліктің басқа түрі жиі қатынай алмай-
тын Солтүстік, Сібір және Қиыр шығыс аудандары үшін
авцациялык көлік маңызды рөль атқарады. Бүгінгі күнде ішкі
эуе катынасында жолаушылар тасымалдау үлесі жалпы жолау-
шылар айналымының 0,5 %-ын, халыкаралык эуе қатынасының
40 %-ға жуығын құрайды.
Жүктер (жылына 2 млн. т-ға жуық) мен жолаушыларды
тасымалдағаннан басқа, азаматтық авиацияның ұшақтары мен
тікүшақтары халық шаруашылығының әртүрлі саласында пай-
даланылады: аәрофото түсіру үшін, жобалау-іздеу жұмыстарын
жүргізген кезде, ауыл шаруашылығында, өртті сөндірген кезде.
Әуе көлігінің техникалық базасын эуе кемелері, эуе трассала-
ры (жер үстіндегі эуе кеністігінің барынша көп ені 20 км, барын-
ша аз ені - 6 юн), аәропорттар, аәродромдар, әуе-жөндеу зауыт-
тары құрайды.
Аәропорт - жолаушыларға кызмет көрсету, поштаны, багаж-
ды қайта өңдеу үшін, эуе кемелеріне техникалық қызмет көрсету,
олардың ұшуын қамтамасыз етуге арналған техникалық құралдар
кешені.
Аәропорттың негізгі элементтері аәродромдар, аәровокзал-
дар, қызметтік-техникалық салу, аәродром жанындағы аумақ,
ұшу алаңы (ұшып-қону жолағы, қауіпсіздіктің бүйір жак жолағы,
қауіпсіздіктің соңғы жолағы), косалкы жолдар, эуе кемелерінін
түрақ орындары болып табылады.
Әуе көлігіндегі қозғалыс Әуе кодексі мен Әуе кеңістігінде
ұшу қағидасы негізінде орындалады.
Аәропорттар аймақтарында және трассаларда эуе кемелерін
басқару жүйелері үшін ақпаратты алташқы өңдеудің қазіргі
заманғы аппаратурасын (ААӨА) «Приор» ЖАҚ әзірлеген.
Жүйе барлық ақпарат ағынынан үшақтардан «белгілерді» бөлгі-
леуге мүмкіндік бере отырып, бірнеше радиолокаторлардан
түскен ақпаратты қабылдайды, біріктіреді, өңдейді және сүзеді.
ААӨА «Радиолокатор - Әуе Қозғалысы баскармасының автомат-
тандырылған жүйесі» (ӘҚБ АЖ) арнасында бірінші звеноны
құрайды. Сигналдарды өңдеудің бейімделген алгоритмдері жаңа
элементтік базаның және қазіргі заманғы технологиялардың
қолданылуын болжайды. Сүзу алгоритмдерінің көп бөлігі «Ниен-
шанц-Автоматика» жеткізетін Industrial PC стандартын авто-
маттандырудың қазіргі заманғы құралдары базасында әмбебап
күралдармен жүзеге асырылған.
«Приор» акпаратты алғашқы өңдеудің аппаратурасы (ААӨА)
Бүгінгі күні жабдықтың осы типімен 40-қа жуық ӘҚБ
аәродромдық және трассалық орталықтары жарақтандырылған:
ӘҚБ Мәскеу орталығы, ӘКБ Солтүстік Кавказ орталығы, Сол-
түстік Батыс аймағы, Тюмень өлкесі, Қиыр шығыс аймағы, Қа-
зақстан, Армения. Кубаға жүйелерді жеткізу басталуда.
Аәродромдық және трассалық радиолокациялык кешендер-
дің жабдығы құрамында жұмыс істеуге арналған (стационарлық
жайларға немесе қозғалып жұмыс істемейтін жылжымалы нысан-
дарға орнатыла алады). Ол төмендегілерді қамтамасыз етеді:
бірінші және екінші радиолокаторлардан ақпарат өңдеу;
жеке сызықтар бойынша немесе стандарттық модем арқылы
тапсырыс берушімен келісілген кодограммаларда ақпарат беру.
Негізгі функциялары:
метеотүзілімдерден, PJIC амплитудалық арнасының жиын-
тық сигналынан бейнеленген сигналдарды бөлу және өңдеу;
табиғи селқос кедергілер фонында бірінші арна бойынша
мақсаттардан сигналдарды табу (образаралык өндеуді, табудың
бейімделген табалдырығын, бейімдеу кұралдарын қолдану арқы-
лы) және Әуе Кемелерінің (ӘК) координаталарын анықтау;
HP3 арналарының деректері бойынша ӘК координатала-
рын табу және анықтау;
ӘҚБ және RBS режимдерінде BPJl жауапты сигналдарын
табу және қайта кодтау, ӘК координаталарын анықтау;
ақпараттың кемінде төрт көзінің дәйекті порттар бойынша
ақпараттың қабылдануын қамтамасыз етеді;
бірінші және екінші арналар бойынша ақпараттың бірік-
тірілуін қамтамасыз етеді; барлық келіп түсетін ақпарат кейін
жаңғырту мүмкіндігімен жазылады;
үқсас және цифрлық ақпаратты бейнелеу бөлігінде «ПРИ-
ОР» ААӨА функционалдық мүмкіндіктерін пайдалану; радио-
локациялық деректерді құжаттау мен жаңғырту ААӨА мен
PJlC техникалық параметрлерінін бакылануын жүзеге асыруға
мүмкіндік береді;
UNIX операциялық жүйесінің негізінде салынған ҚБМБА
бағдарламалык жасақтамасы айналдыру және іске косу бойын-
ша географиялық таратып берілген және синхронизациялан-
баған радиолокациялық сүлбалардан түскен радиолокациялық
деректердің мультирадарлық өңделуін қарастырады.
ААӨА сәулетіндегі жаңалыктар:
Аппаратураны модульдік салу тапсырыс беруішінің ка-
рап шешуіне байланысты кез-келген конфигурацияда ААӨА
жеткізілуін, немесе РЛЛ кезең-кезеңмен жарақтандырылуын
орындауға мүмкіндік береді;
казіргі заманғы элементтік базаны пайдалану оның аппа-
раттык және бағдарламалық деңгейлерде конфигурациясын ал-
мастыруға, УКД әртүрлі кұралдарымен және AA (Азаматтык
авиацияда) қолданылатын кұралдармен жедел түйіндесуін қам-
тамасыз етеді.
Түйіндесу:
ақпаратты өңдейді:
РЛС 1РЛ-139, 1РЛ-1 18, СКАЛА, ИРТЫШ, ЭКРАН-85ТК,
ДРЛ7-СМ бірінші арналарының;
ЭКРАН-85ТК, ДРЛ7-СМ екінші арналарының;
КОРЕНЬ, РАДУГА;
не жеке сызык бойынша, стандарттық телефон байланыс ка-
налдары бойынша модемдер арқылы тұтынушыға ақпарат береді;
байланыс тізбектерінің тізімдемесі, сигналдар параметрлері,
деректер кодограммалары және алгоритмдер түйіндесу хаттама-
ларында нақтыланады.
Қазіргі күні бизнес-процестерді автоматтандыру коммерция-
лык компаниялар мен мемлекеттік мекемелердің іс-әрекетінің
тиімділігін арттыру үшін ең өзекті міндет болып табылады.
ЕВФРАТ жүйесі оның ең аз күшпен және қысқа мерзімде ше-
шілуіне мүмкіндік береді. Бұған озық технологияларды пай-
далану есебінен кол жеткізіледі: Workflow механизмі, авто-
матты құжаттар өңдеудің шағын жүйесі, құжат мазмұнын
талдаудың шағын жүйесі. Олардың көмегімен кертартпалыққа
негізделген операциялардың орындалуын автоматтандыруға
болады. Кертартпалыққа негізделген операциялар кез-келген
бизнес-процестерден тұрады. Мұнымен олардың орындалуының
жылдамдығы мен сапасын едэуір арттыруға болады.
ЕВФРАТ жүйесінін көмегі арқылы бизнес-процестерді авто-
маттандырудың негізі Workflow технологиясы болып табыла-
ды. Оның көмегі аркылы рет-жосықтық ережелер жинағына
сай құжаттар, ақпарат немесе тапсырмалар бір қатысушыдан
басқа қатысушыға берілетін, процестерді автоматтандыруға бо-
лады. Бұл батыс үйымдары үшін тән процес тәсіліне сәйкес,
сондай-ақ елімізде кецінен таралған дәстүрлі функционалдық
тәсілге сәйкес кәсіпорынның іс-әрекетін ұйымдастыруға мүм-
кіндік береді. Процесс тәсілі функционалдық тәсіл кезінде
болатын, күрделі иерархиялық құрылымдарды жеңілдетуге,
оңтайландыруға, ұйымның көбінесе түтынушыға (клиентке не-
месе азаматқа) бейімдслуіне, бөлімшелер арасында акпараттың
берілуін жеңілдетуге, сондай-ак нақты бөлімдер немесе адамдар
жауапкершілік артпайтын «бос орындардың» - операциялардың
болуына мүмкіндік береді. Процесс тәсілінің ISO 9000 стан-
дартының сапа менеджменті жүйесінің міндетті талабы болып
табылатынын атап өту қажет.