Урналы учите


МҰҒАЛІМ   Ж УРНАЛЫ          УЧИТЕ



Pdf көрінісі
бет4/13
Дата31.12.2016
өлшемі5,86 Mb.
#867
түріИсследование
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13

МҰҒАЛІМ   Ж

УРНАЛЫ          УЧИТЕ

ЛЬ

СКИЙ Ж

УРНАЛ   

www.akmol-orleu.kz



№1 (2016)

 15


ны критерии оценок для каждого вида работ: устных 

ответов, творческих заданий, письменных работ, ко-

торые    обеспечивают  объективность  оценки.    Про-

ведение рефлексии в конце каждого урока позволяет 

осуществлять  обратную  связь  в  системе  «учитель-

ученик».


Результативность на данном этапе: 

✓ активное участие школьников в конкурсах, олим-

пиадах, интеллектуальных марафонах разных уров-

ней  («Кенгуру»,  «Русский  медвежонок»,  интеллек-

туальный марафон «Золотое руно», «Акбота»); 

✓ активное участие школьников во внеклассной де-

ятельности; 

✓ вовлечённость учащихся в систему дополнитель-

ного образования; 

✓  повышение  уровня  индивидуальных  достижений 

детей в образовательных областях, к которым у них 

есть способности;

✓  создание  творческой  группы  учителей,  которые 

занимаются  вопросом  качества  обучения  в  началь-

ной классах.

Планируемый результат:

1.Создание данных, включающих сведения о детях с 

различными типами одарённости.

2.Создание системы взаимодействия с дошкольными 

учреждениями, средней школой, учреждениями до-

полнительного образования, родителями учащихся.

3.Использование системы диагностических методик 

для  выявления  и  отслеживания  различных  типов 

одарённости.

4.Обобщение  и  систематизация  материалов  по  ре-

зультатам реализации программы.

5.Создание системы работы в начальной школе.

6.Совершенствование форм работы.

7.Осознание учащимися ценности знаний и необхо-

димости их расширения.

8.Заинтересованность и активное участие родителей 

по развитию познавательных способностей своих де-

тей.

9.Стабильный  положительный  настрой  учащихся  к 



активной познавательной деятельности.

Двигаясь  в  этом  направлении,  я,  как  руководи-

тель  совместно  с  заместителем  директора  по  учеб-

ной  работе  и  руководителем  МО,  планирую  на 

ближайшую  перспективу  провести  заседания  мето-

дических  объединений  по  темам:  «Использование 

тестирования, как средства организации контроля в 

начальной школе», «У кого чему учиться». Необхо-

димо проанализировать программы, используемые в 

начальной школе, требования к знаниям, умениям и 

навыкам учащихся к концу четвёртого класса и вы-

делить в каждом учебном предмете ключевые темы. 

Разработать базу тестовых заданий  и откорректиро-

вать имеющиеся, использовать разработанные тесты 

на практике, анализировать результаты. Для каждого 

года  обучения  и  по  каждому  предмету  разработать 

тесты по той же форме, что и ЕНТ для старшекласс-

ников.


По мере реализации направлений инновационной 

деятельности  МО  ожидаются  следующие  результа-

ты:

✓ формирование готовности учителя к инновацион-



ной деятельности в современных социально-педаго-

гических условиях;

✓  систематизация,  актуализация  и  расширение  пе-

дагогических  знаний  для  эффективной  реализации 

педагогической деятельности;

✓  развитие  способности  педагогов  к  определению 

стратегии и тактики инновационной деятельности в 

школе;


✓ максимальное участие учащихся и педагогов МО в 

конкурсных движениях;

✓ формирование и развитие творческой атмосферы;

✓ повышение качества образования и воспитания;

✓ укрепление сотрудничества учителя и ученика;

✓ динамичность и эффективность образовательного 

процесса.

Алгоритм  организации  инновационной  деятельно-

сти  в школе можно представить в виде шагов:

1. Понимание необходимости изменений.

2. Изучение теории.

3. Отбор и внедрение в практику.

4. Анализ, мониторинг.

5. Подведение итогов.

6.  Приведение  в  систему  (логически  законченная 

система  организации  инновационной  деятельности 

МО).

Последний шаг алгоритма – это и есть результат 



деятельности на дальнюю перспективу. Приведение 

этой деятельности в систему, с одной стороны, дадут 

положительный эффект – повышение качества обра-

зования, с другой – приведёт к совершенствованию 

методической работы и более мобильному управле-

нию педагогическим коллективом.

Образование всегда было и будет одной из важ-

ных  сфер  жизни  казахстанского  общества.    Растет 

интеллектуальный  и  творческий  потенциал  обще-

ства, от него зависит будущее нашего государства. 

Надо обладать поистине даром божьим, просветлен-

ностью ума и сердца, чтобы отбросив все другие пре-

стижные  профессии,  выбрать  профессию  учитель.  

Человек, не любящий детей, никогда не задержится 

в этой профессии надолго. Не случайно великий рус-

ский  писатель  Лев  Толстой  считал:  «Если  учитель 

имеет только любовь к делу, он будет хороший учи-

тель. Если учитель имеет только любовь к ученику, 

как отец, мать, он будет лучше того учителя, который 

прочел все книги, но не имеет любви ни к делу, ни к 

ученикам. Если учитель соединяет в себе любовь к 

делу и к ученикам, он - совершенный учитель».

Практика нашей школы показывает, что иннова-


www.akmol-orleu.kz

МҰҒАЛІМ   Ж

УРНАЛЫ          УЧИТЕ

ЛЬ

СКИЙ Ж

УРНАЛ   

№1 (2016)

16

ции  не  могут  быть  навязанными  коллективу,  спу-



щенными сверху. По определению М.М.Поташника, 

любая  школа  проходит  несколько  этапов  в  своей 

жизнедеятельности:  становление,  функционирова-

ние и развитие. Развитие нашей школы, в свою оче-

редь, связано с созданием новой практики образова-

ния, а последняя и требует экспериментов. Это одна 

из главных причин нашего решения принять участие 

в  эксперименте.  В  процессе  выполнения  SWOT-

анализа  мы выделили и другие причины:

1.Необходимость  обновления  содержания  деятель-

ности  и  оптимизации  управления  в  условиях  ре-

формирования  системы  школьного  образования, 

реализации  основных  направлении  модернизации 

образования;

2.Низкая мотивация учебной деятельности школьни-

ков в среднем звене;

3.Преобладание в коллективе традиционных и уста-

ревших подходов к образовательному процессу, не-

достаточный уровень профессионализма педагогов;

4.Выполнение заказа общества, социума.

 Запуск эксперимента был правильным решением 

для развития педагогического коллектива. Педагоги-

участники  эксперимента  активно  распространяют 

свой опыт (посредством публикации статей, сборни-

ков, выступлений на конференциях, семинарах). 

Со своей главной задачей - дать учащимся каче-

ственное  образование,  -  педагогический  коллектив 

школы успешно справляется. Показатели обучения в 

школе выше среднестатистических по району: пока-

затели ЕНТ по таким предметам, как: русский язык, 

математика,  биология,  химия,  история  Казахстана,  

выше районных, в течение трех лет 100% выпускни-

ки поступают в ВУЗы на бюджетной основе.

 Завершился ли у нас процесс создания эффектив-

ного педагогического коллектива? Однозначно нет. 

У нас есть ряд нерешенных проблем, над которыми 

мы  целенаправленно  работаем.  Для  меня,  как  для 

любого директора, важен не только процесс, но и его 

результаты. Именно мониторинг и контроль позво-

ляют соотнести реальное положение с запланирован-

ным, выявить качество организации того или иного 

мероприятия, направленного на совершенствование 

учебно-воспитательного  процесса,  определить  ре-

зультативность учебной и воспитательной работы в 

целом. Но с полной уверенностью я могу сказать, что 

наш коллектив находится в процессе развития. Мой 

коллектив  -  команда  единомышленников,  «играю-

щих в одни ворота».



ДАРЫНДЫ БАЛАЛАРДЫ АНЫҚТАУ, ТАНУ ӘДІСТЕРІ

Абдрахманова Р. Т., «Өрлеу» БАҰО» АҚ 

филиалы «Ақмола облысы бойынша  ПҚ 

БАИ   ДБО тренері

Қазақстан Республикасының 2050 жылға дейінгі 

стратегиялық  даму  бағдарламасында  білім  беруді 

инновацияландыруға  сай  икемдеу  үшін  білім  беру 

жүйесін  ақпараттандыру,  жаңа  талапқа  сай  дамыту 

талабы қойылып отыр. Осы талапқа сай бүгінгі таңда 

білім беруде жеке тұлғаны дамыту, дана және дара 

ойлай алатын дарынды баланы оқыту мен тәрбиелеу 

жолдарын анықтау қажеттігі айқын. 

Қай  елдің  болмасын  өсіп-өркендеуі,  өнуі 

әлемде  өзіндік  орын  алуы  ұлттық  білім  жүйесінің 

қалыптасуына, даму бағытына тікелей байланысты. 

Сондықтан  да  мемлекет  басшысы  болашақта  қазақ 

елінің  көсегесін  көгертіп,  ғылымын  көркейтер  де-

ген  үмітпен  жас  дарындарға  үлкен  назар  аударуда, 

қолдау көрсетуде. Осы орайда,  кез келген  білім беру 

мекемесі оқушыларға мемлекеттік білім стандарты-

на сай оқытумен шектеліп қалмай, оларды ғылыми 

ізденіс  жұмыстарға  тартып,  шығармашылық, 

дарындылық қабілеттерін дамыту бағытында жұмыс 

жүргізуі  тиіс.  Деңгейлік  бағдарламаның    жеті 

модулінің бірі - «Талантты және дарынды балалар-

ды оқыту». 

Аталған модульде Қазақстанды дамыту үшін та-

лантты  және  қабілетті  оқушыларды  тауып,  оларды 

білім беру барысында дамыту өте маңызды...

Талантты  және  дарынды  оқушыларға  сабақ 

беруді дамытудың инклюзивті тәсілі негізінде осын-

дай балаларды анықтау туралы зерттеулер және ой-

пікірлер жатыр.



МҰҒАЛІМ   Ж

УРНАЛЫ          УЧИТЕ

ЛЬ

СКИЙ Ж

УРНАЛ   

www.akmol-orleu.kz



№1 (2016)

 17


Кез-келген  қоғамға  дарынды  адамдар  керек.  

Бұрынғы оқушы тек тыңдаушы, орындаушы болса, 

ал қазіргі білім беру жүйесінде оқушының өздігінен 

білім  іздейтін  жеке  тұлға  екендігіне  ерекше  мән 

беріледі.    Қазіргі  оқушы    дүниетаным  қабілеті 

жоғары, дарынды, өнерпаз, ізденімпаз, талапты бо-

лып,    өз  алдына  мақсат  қоя  білуі  керек.  Қазақстан 

Республикасының «Білім туралы» Заңында да мек-

теп оқушылары бойында адамгершілік және тұрмыс 

негіздерін  қалыптастыру,  азаматтыққа  тәрбиелеу 

және олардың ақыл – ойын айқындау басты міндет 

екендігі айтылған. Міндетті түрде сыни ойлай ала-

тын,  дербес,  шығармашыл  тұлғалардың  негізі  мек-

тепте  қалануы  керек.  Жаңалық  ашуға  құмарту, 

болмысымыздың  сырлы  құпиясына  үңілу  мектеп 

қабырғасынан  басталады.  Әр  мұғалім  осындай 

оқушылармен  ұшырасады,  мектеп  оқулықтары 

оларды қанағаттандырмайтындай. Оларға сабақтағы 

жұмыс қызық емес, олар сөздіктер мен энциклопе-

дияларды  оқиды,  арнайы  әдебиеттермен  айналы-

сады,  өздерінің  сұрақтарына  жауапты  білімнің  әр 

түрлі аймағынан іздейді. Өкінішке орай,  ондай ба-

лалар бізде көп емес. Сондықтан да олардың бәрін, 

ғылымның  әр  түрлі  салаларымен  қызығатындарды  

мектепте  анықтаған  маңызды,  олардың  армандары 

мен жоспарларын өмірде жүзеге асыруға көмектесу 

керек,  ғылымдағы  өз  жолын  табуға  бағыт  беру,  өз 

қабілетінің толық ашылуына жағдай туғызу.

Дарынды адам - аспандағы жарық жұлдыз іспетті, 

өзіне ерекше көңіл бөлуді қажет етеді. Оны қолдап,  

толыққанды жарық жұлдыз болатындай қамқорлық 

таныту керек.  Көп жылдар отандық мектептер «ор-

таша  бала»  атты    ұғыммен  жұмыс  жасады,  қалыс 

қалған оқушыларға көп көңіл бөлінбеді. Тек соңғы 

жылдары ғана біз, белгілі бір ғылымға қызығушылық 

танытып, шұғылданып және осы салада табыстарға 

жетіп  жүрген  оқушылар  жайлы  ойлана  бастадық. 

Адамның  шығармашылық  мүмкіндіктері  оқуға 

қабілеттілігімен  тура  да  жанама  байланысты  емес, 

олар  зияттық  тест  кезінде  әрдайым  көрініс  таба 

бермейді.  Көптеген  ғылыми  тұжырымдамаларда 

дарындылық  дамуының  алдыңғы  шарттары 

баланың  шығармашылық  мүмкіндіктерімен  және 

қабілеттерімен  байланыстырылып,    креативті  деп 

анықталған  (салыстырмалы  тәуелсіз  дарындылық 

факторы). Креативтілік ойлауда, тілдесуде, әр түрлі

іс-әрекеттерде көрініс табуы мүмкін. 

Біз  қазір  «Нышан»  «Дарындылық»,  «Талант», 

«Данышпандық» терминдеріне жиі жүгінеміз.

Дарынды  баланы  анықтау-күрделі  міндет, 

психологиялық  зерттеулер  және  ата-аналарға, 

мұғалімдерге, құрдастарына жүргізілген сауалнама-

лар арқылы шешілетін    нышан, қабілет, дарындылық, 

талант,  данышпандық  -  адамның  шығармашылық 

қабілеттерінің  даму  сатылары.  Осы  түсініктердің 

әрқайсысын талдап,  оларға анықтама берейік. 

Нышан.  Нышан-  бала  туғанда    берілген 

мүмкіндіктер.  Ол  бала  3-4  жасқа  толғанда  байқала 

бастайды.  Мысалы,  суретке  немесе  өлең  айтуға 

икемділік  нышаны.  Әрине,  осындай  жаста  сурет 

салу немесе өлең айту білігі туралы айту қиын, бірақ  

аңғарымпаз    ата-аналар  балаларының  белгілі  бір 

шығармашылыққа жақындығын байқай алады. Ны-

шанды дамыту керек. Дұрыс жол таба білгенде,  ны-

шан  қабілетке  ауысады.  Атап  айтқанда  нышан-көп 

қырлы  түсінік.  Мысалы,  музыканы  сезіне  алатын 

бала келешекте композитор болуы мүмкін, гитарист 

немесе  дирижер, сонымен қатар музыкалық аспап-

тарды  күйіне    келтіре  алады.  Осының  бәрі  оның 

таңдауы мен еркінде. 



www.akmol-orleu.kz

МҰҒАЛІМ   Ж

УРНАЛЫ          УЧИТЕ

ЛЬ

СКИЙ Ж

УРНАЛ   

№1 (2016)

18

  Дарындылық – бұл не? Дарындылық дегеніміз- 



бұл бірнеше қабілеттердің үйлесімі, осыған байланы-

сты адам белгілі бір іспен немесе шығармашылықтың 

түрімен табысты жұмыс жасай алады. Дарынды адам-

дар  таңдаған  ісінде  биіктен  көріне  алады.  Әлбетте,  

басқалар оларды мақтан тұтады және бағалай алады. 

Олар әр уақытта  өз білімдерін жетілдіріп, қажетті 

нәтиже  алу  үшін  белгілі  бір  күш  жұмсап  отырма-

са,    өзін  кәсіби  және  интеллектуальды  жағынан 

көтермелеп отырмаса,  соңғы нәтижеде ештеңеге де  

қол жетізе алмайды.

  «Талант» түсінігіне көшсек, бұл шығармашылық 

қабілет  дамуының    жоғарғы  деңгейі,  бұл    адам 

өте  тамаша  өлеңдер  жазып,  әдемі    суреттер  са-

лып,    шебер  ән  сала  алады.  Егер  де  биікке  жету 

үшін  әрдайым  өзінің  білім-білігін  жетілдіріп 

отырса,    жетістіктер  шыңынан  көрінуге  болады.

Психологтардың  айтуынша  «Данышпандық»  - 

бұл  таланттың  ең  жоғарғы  белгісі.  Данышпандар 

өздерінің  шығармашылығымен  тұтастай  адамдар 

ұрпағының  өмірін  өзгерте  алады,  оларды  жаңаша 

ойлауға,  ғаламат  жаңалықтар  ашуға  итермелейді.

Данышпандықтың  таланттан  айырмашылығы 

неде?  Бұл  сұраққа  жауап  беру  қиын.  Қай  жер-

де  талант  бітіп,    қай  жерде  данышпандық  баста-

латынын  түсіну  қиын.  Бұл  түсініктер  өте  тығыз 

байланысқан.  Әлбетте,    талантты  адамдар  көп,  ал 

данышпандар  саусақпен  санарлық    екенін  атап 

өткен жөн.  Зерттеушілер көрсеткендей,  тарихтағы 

барлық  адам  баласының  дамуында  данышпан-

дар  400-ден  көп  емес  екен.  Олар  туралы  айтқанда, 

Абайды,  Леонардо  да  Винчи,  Моцарт,  Аристотель, 

Менделеевтерді еске алмау мүмкін емес. Талант және 

данышпандық:  ұқсастығы  және  айырмашылығы.

      Мынандай пікір қалыптасқан, данышпандық және 

талант  несімен  ерекшеленеді,  ол  соңғысын  дамыту 

керек, ал данышпандық адамға жоғарыдан беріледі. 

Бәрібір қажырлы еңбек етпей,  ештеңеге қол жеткізе 

алмайсың. Көзіңіздің алдына данышпанды елестетіп 

көріңіз, тағдырының берген еншісі бойынша ештеңе 

жасағысы келмейді, ол өзінің өмірін бетімен жіберді, 

өзінің  бойындағы  қабілетін  жүзеге  асырмайды. 

Мұндай жағдайда ол ешқандай  жаңа нәрсе жасамай-

ды немесе қалайда бір адамзатқа көмегі болмайды.

«Талант»  түсінігі  (және  данышпандық  )  соны-

мен    ұдайы  үздіксіз  еңбекті  қажет  етеді,  өзін-өзі 

бақылау  және  өзінің  жақсы  қасиеттерін  саналы 

түрде жетілдіру. Американдық өнертапқыш  Томас 

Эдисонның «Данышпандық  - 1% шабыттан  99% тер 

төгуден» деп айтуы тегін емес.  Данышпандық және 

талант-ол  ізгіліктің    қызметшісі.  Психологтардың 

пайымдауынша,  әр  адам  өзінше  данышпан,  тек 

ол  адамның  бойындағы  нышандарды  аша  білу  ке-

рек.  Талант,  данышпандық  уақыт  өте  туындайды. 

Міне,    сондықтан  да  қамқор  ата-аналар  өздерінің 

балаларының  шығармашылық  қабілеттерін  байқау 

үшін  оларды  жіті  қадағалап  ескеріп  отырулары 

қажет. Кәсіби мамандармен жүргізілген жүйелі және 

тұрақты  сабақтар  өзінің  ісін  атқарады.  Қабілеттер 

дарындылыққа ұласады, әрі қарай талантқа жетеді. 

Адам  өз  ісінде  данышпандыққа  жете  ала  ма,  ол 

тек  қана  өзіне  байланысты.  Барлығынан  бас  тар-

тып,    өзін  жақсы  көретін  ісіне  арнай  ма,  демалыс-

сыз  еңбек  жасауға  қабілетті  ме?  Жанұялық  өмір 

данышпандығына  кедергі  жасау  мүмкін  екенін 

ескеруіміз    қажет  пе,  өшіре  ме,    әлде  қолдай  ма?. 

Таланттың  дамуы  туралы.  Ал  енді  өзіміздің  та-

лантымызды қалай дамытуымыз керек екенін әңгіме 

етеміз.  Егер  сіздің  белгілі  бір  іске  икемділігіңіздің  

барын  түсінсеңіз,  оны  дамытыңыз.  Дағдыңызды 

жетілдіруге, ұштауға, жаңаны үйренуге қорықпаңыз. 

Ниеттестеріңізбен  тілдесіңіз.  Бұл  сізге  өзіңіздің 

біліміңіздің шекарасын анықтап беруге көмектеседі, 

дәл  осы  кезеңде  әрі  қарай  қалай  дамуыңызды 

түсінуге  жағдай  жасайды.  Сонымен  сізді  басқа 

ешбір  адам  ол  сияқты  түсінбейді,  себебі  сіздердің 

ортақ  қызығушылықтарыңыз  бар.  Егер  сіз  өлең 

жазсаңыз,  конкурстарға  және  шығармашылық 

іс-шараларға,  поэзиялық  кештерге  барыңыз. 

Сәтсіздік  жағдайында  ренжімеңіз.  Жеңіліс  сізге 

бұдан  да  үлкен  серпіліспен    ілгерлеуіңізге  себеп 

болу  керек.  Шығаршылық  танытыңыз,  шебер-

лерден  үйреніңіз,  бірақ  та  олардан  көшірмеңіз, 

себебі  данышпандық  және  талант-бұл  бәрінен 

бұрын      даралық  және  қайталанбаушылық.  Нышан 

–бұл қабілеттердің негізі, оны қалай дамыту қажет?

Әр  ата-ана  өз  баласының  талантты  болғанын 

қалайды. Әлбетте, біздің әрқайсымызда басқаға тән 

емес өзіндік талант бар. Бірлеулер көп адамдар  ән айта 

алады деп айтуы мүмкін. Бұл  жердегі айырмашылық 

неде?  Әркімнің    дауысында    даралық  бар,  біреуіне 

жоғары нотаны алу өте жеңіл болса, ал екіншісі оған 

жете алмайды. Талантты адамдардың айырмашылығы 

неде,  бізге  әр  түрлі  қабілет  қалай  беріледі?

Қабілеттер  қайдан  пайда  болады?  Бұл  сұраққа 

жауапты  нерв  жүйесінің  анатомиясы  мен  физио-

логиясынан  іздеуге  болады,    өйткені  қабілетке  ны-

шандар  әсер  етеді.  Нышан-бұл  нерв  жасушасының 

бір  типі,  тығыз  байланыс  құра  отырып,      адамның 

қабілетіне әсерін тигізеді. Осы кезде адам миының 

қыртысының әр түрлі аймақтары қозғалысқа түседі, 

сондықтан  егер  нейрондар  (нерв  жасушалары)  сол 

жақ  жарты  бөлігінде  байланыс  құрса,  онда  бала, 

ұлы математик немесе программист болуы мүмкін, 

себебі адамның сол жақ миы логикаға жауап береді.

Сонымен, нышан-ол біздің ұрықтық  даму саты-

сы  кезінде  түзілген  ықтимал  қабілетіміз.  Әр  түрлі 

адамдардағы  бірдей  нышандар  әр  адамда  түрліше 

көрініс  табуы  мүмкін.  Егер  екі  адамға  бірдей  ны-

шан  берілсе,  олар  бірдей  көрініс  таппайды.  Бір 

адамда  өте  жоғары  абсолютті  тыңдау  қабілеті  бол-

са, екіншіде дәл осындай нышан болғанмен, тыңдау 

қабілетіне  нотаны  есте  сақтау  қабілеті  қосылады.

Қабілеттің үш даму деңгейі бар.  Бірнеше деңгейлі 

қабілеттер, бірінші деңгей-дарынды адам. Ол адам, 

жан-жақты  қызығушылығы  бар,    басқа  адамдар-

мен  кез-келген  жағдайда  әр  түрлі  араласа  (вер-

балды  және  вербалды  емес)  алады.  Дарындылық-

қабілеттің  бірінші  деңгейі,  оған  көптеген  

балалар  алғашқы  даму    кезеңінде  иелік  етеді. 

Екінші  -  бұл  талант.  Бұл  күнделікті  жаттығулар 

мен  сабақтар  барысында  анықталатын  бірнеше 

қабілеттердің  жиынтығы.    Сондықтан  да  талант-

ты дамыту керек, егер күнде белсенді жұмыс жаса-

са, ата-аналар әр түрлі секцияларды таңдаған кезде 

балаларының    көңіл-күйін  дұрыс  түсінетіндей  өте 


МҰҒАЛІМ   Ж

УРНАЛЫ          УЧИТЕ

ЛЬ

СКИЙ Ж

УРНАЛ   

www.akmol-orleu.kz



№1 (2016)

 19


сақ  болу  керек.  Өйткені  ата-аналар  кейде  өзінің 

өмірінде  жүзеге  асыра  алмаған,    қолы  жетпеген  

армандарының орнын толтыру мақсатында  балала-

рын  пайдаланып  жататынын  өмірде  жиі  кездеседі.  

Үшінші,  жоғары  деңгей-данышпандық.  Бұл 

қабілеттер  ғалымдарда,  өнертапқыштарда  өте 

жоғары  дамыған,  сондықтан  да  біз  қазір  радио 

тыңдап  мобильді  байланысты  қолданамыз.  Бұл 

жағдайларда  нышан  -  дер  кезінде  анықталған 

дарындылық, 

дұрыс 

бағытқа 


бағытталған.

Баланың  қабілеттерін  қалай  дамыту  қажет? 

Біз  анықтағандай,  дарынды  адамдар  өте  көп. 

Біреулер  скрипкада  ойнаса,  біреулер  тілдерді  оқып 

үйренеді,  біреулері    өте  жақсы  сурет  сала  ала-

ды.  Бірақ  талантты  әрі  қарай  дамыту  үшін  күш 

салу  керек.  Баланы  өзін  қызықтыратын  нақты  та-

лантын  ашатын  орындарға  беру  үшін  бірнеше 

ережелерге  сүйеніп  жұмыс  жасауымыз  қажет. 

Мысалы, бес жастағы баладан алайық, анасы оның 

түрлі - түсті қарындаштармен жиі сурет салатынын 

байқаған. Бұл талант па, әлде барлық балалардікіндей 

жай сурет салу ма екендігін қалай анықтауға болады:

1. Баладан нақты  бір нәрсені салуды өтіну керек, мы-

салы,  қасында мысық отырған ауылдағы үйді салу.

2.Егер  баланың  суретінде  бояудың  бірнеше  түрі 

қолданылып, ұқыпты орындалса, сурет салуға икемі 

барын шамалауға болады.

3.Ондай  жағдайда  баладан  бұдан  да  жақсы  сур-

те  салуға  құлықты  ма  екендігін  сұрау  керек,  осы 

жауапқа  байланысты  балаңыз  дайын  болған  кезде 

сурет мектебіне беруге болады. 

4.Қабілетті  анықтағанда  баламан  әңгімелесіңіз, 

оның көзқарасын ескеріңіз, онымен болашақ даныш-

пан ретінде тілдесіңіз.

5.  Мұғалім  мен  мектептің  таңдауына  өте  мұқият 

болу  керек,    кәсіби  шеберлігі  төмен  мұғалім 

берілген  талантты  тұншықтырып  тастауы  мүмкін.

6. Соңғысы, бала осы іспен айналысқанда, өзінің та-

лантын  дамытады.  Оның  нәтижелеріне  әр  уақытта 

қызығушылық  таныт,  аздаған  табысы  болса  да,  

мақтап, қолпаштап отыр. Ол оның дамуына әсер етеді.

  Қазіргі  жаңашыл  ұстаз,  біріншіден,    үздіксіз 

ізденуші.  Кез  -  келген  тосын  сұраққа  жауап  беріп, 

кез  -  келген  жағдаяттан  шыға  алатын  білімдар 

жан.  Ізденіс-  мен  үшін  әрқашан  теориялық 

білімді  кеңейтіп,  әдіснамасын  арттыра  оты-

ру  қажет.  Сол  арқылы  келешек  ұрпақтың  сапа-

лы  білім  алуы  қажеттілігін  жадынан  шығармай,  

кәсіби  мәдениеті  жоғары,  білікті  маман  атану.

Соның бір дәлелі ретінде деңгейлік курстан кейін, 

әр сабағында  жеті модульді  ықпалдастыра отырып 

жұмыс жасайтын,  шәкірттерін біраз  жетістіктерге  

жеткізген  мұғалімнің  тәжірибесін  ұсынып  отыр-

мын.  Біріншіден,  оқушыларының  қазақ  тілі  мен 

әдебиеті  пәнін  оқуға  деген  ықыласы  арта  түскен. 

Оқушыларының  бойынан  бұрын  байқамаған  өнер 

мен талантты байқай бастаған. «Бұлақ көрсең,  көзін 

аш» дегендей, алдындағы оқушының дарындылығын, 

қабілеттілігін  танып,  айқындап  қана  қоймай,  ол 

оқушының әрі қарай жетілуіне, дамуына жол ашып, 

бағыт-бағдар  бере  білген.    Осындай  игі  істердің 

нәтижесінде  шәкірттері  аудандық,  облыстық, 

республикалық байқауларға қатысып, жүлделі орын-

дардан  көріне  бастады.  7-сынып  оқушысы  Бекбай 

Шапағат 2015 жылғы  аудандық «Жарқын болашақ» 

атты  қазақ  тілі  олимпиадасында  жүлделі  2-орынға 

қол жеткізсе, 8-сыныпта оқитын Машарупов Махмұт 

деген  оқушы  «Махамбет  оқуларында»  1-орынды 

иеленді  және  облыстық  «Мен  қазақстандықпын» 

атты  шығармалар  байқауында  3  орынды  жеңіп 

алды. Ал оқушыларының ішіндегі бірі емес бірегейі 

11-сыныпта  оқитын    Мурашова  Дина    2015  жылы 

облыстық  «Жарқын  болашақ»  қазақ  тілі  олимпи-

адасында  күміс  алқа  алса,  облыстық  «Тіл-  пара-

сат»  байқауында  жүлделі  1-орынды  жеңіп  алып, 

Алматы  қаласында  өткен    республикалық  «Тіл 

-парасат»  байқауында    өзінің  ерекше  білімі  мен 

талантының арқасында «Бас жүлде» мен екі жүз мың 

ақшалай  сыйлығын  қанжығасына  байлап,  Ақмола 

облысының  намысын  асқақтатып  келді.  Әрине, 

ұстаз  дарынды  баламен  жұмыс  жасап,  оның  ере-

ше қабілетін аша білу үшін көп ізденіс пен еңбекті 

талап  етеді.    Дарынды,  қабілетті  оқушыларды 

іздеу,  оларды  оқыту  мен  тәрбиелеу  қоғам  үшін 

бүгінгі  күні  өте  қажет,  себебі  дарынды,  қабілетті 

адам  басқаларға  қарағанда  көп  пайда  әкеледі. 

Жас  жеткіншектердің    жан-  жақты  дамуына, 

оның  бойында жасырын  жатқан  шығармашылық  

қабілетті  ашу  және  белсенді  әрекетке    келтіру  жо-

лында  тынымсыз ізденіс жолында  болу керек екенін 

түсініп,    дарынды  және  талантты  оқушыларды 

оқыту  модулін  кіріктіру  маңызды    деп  санаймын.



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет