Ўқув қулланма олий ўқув юртлари давлат таълим стандартлари ва намунавий режаларига мувофиқ ҳолда тайёрланган

Türkmen sözlükçiliginiň taryhy ösüş ýoluna nazar salanymyzda, esasan soňky 70-80 ýyllar içinde, ylaýta-da Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Magtymguly adyndaky dil we edebiýat institutynda ýörite söz öwreniş we sözlükçilik bölümi açylandan soň, bu ugurda köp işler edildi we edilip ýör. Ýöne, ilkinjiler bolup, 1929-njy ýylda A.Alyýew bilen K.Böriýew Türkmenistan döwlet neşirýatynda göwrümli «Rusça-türkmençe sözlügini» neşir edendiklerini belläp geçmegimiz gerek. Soňky döwür içinde institutda dürli kysymly, ululy-kiçili dilşynaslyk we pudaklaýyn sözlükleriň üstünde iş alnyp baryldy, ençeme sözlükler neşir edilip, halk köpçüligine hödür edildi. Şeýle-de bolsa, häzire çenli türkmen dilinde sinonimler bilen baglanyşykly, olary hertaraplaýyn häsiýetlendirýän hiç hili sözlük düzülmän geldi.

Ylmy esasda düzülen sinonimler sözlügi öz ene dilinde gepleýän her bir adama dilini timarlamakda, baýlaşdyrmakda, sözlük gorumyny artdyrmakda, sözleriň iň näzik öwüşginliklerine, ýokundylaryna göz ýetirmekde ýardam edip biler. Şeýle sözlügiň ähmiýeti diňe bular bilen çäklenmän, eýsem öz diliniň üstünde işleýänlere pikirini aýdyň, çuňňur we täsirli beýan etmekde iň gerekli sözlerdir aňlatmalary şol hatardaky sinonimlerden saýlap-seçip almaga mümkingadar gollanma hökmünde hyzmat edip biler. Hödürlenýän bu sözlük şu ugurda ilkinji synanyşyk, ilkinji tejribe hökmünde düzülen sözlükdir. Ol türkmen diliniň sinonimleşýän sözleriniň 70-80 göterimine golaýyny öz içine alýar.

Sözlügiň obýekti, özeni diňe häzirki zaman türkmen edebi diliniň leksika sinonimleri bolman, eýsem ol sinonimleriň kesgitlenişine laýyklykda erkanalyga ýol berlip, türkmen diliniň söz toparlarynyň ählisine degişli asyl we ýasama sinonimdeş sözleriň aglabasyny öz içine alýar. Umuman, türkmen diliniň sinonimlerini gramatika gurluşynyň, düzüminiň aýratynlyklary boýunça: asyl sözler, ýasama sözler, asyl hem-de ýasama sözler, goşma sözler, ýönekeý hem-de goşma sözler, söz hem-de söz düzümleri, diňe söz düzümleri, tirkeş sözler bilen aňladylýan topara bölmek bolýar. Sözlükde dürli kysymly durnukly söz düzümleri – frazeologizmler, tirkeş sözler, idiomalar, aforizmler, effemizmler, könelişen sözler, şiwe sözleri we ş.m. hasaba alyndy. Durnukly söz düzümleri stilistika bilen ýakyndan baglanyşykly bolup, çeper eserleriň dilini häsiýetlendirmekde esasy serişdelerden biri hasaplanýar. Durnukly söz düzümleri göçme manyda ulanylýan çeper, şireli, labyzly, duýgy ýokundysy güýçli bolan dildäki söz düzümleridir. Olar tutuşlygyna bütewi bir many aňladýarlar.