Верстка аб indd

13
ПРОФЕССОР МҰРАТ БӨКЕНБАЙҰЛЫ САБЫРДЫҢ 
ҒЫЛЫМИ-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ, ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ 
ЖӘНЕ ҚОҒАМДЫҚ ҚЫЗМЕТІ ТУРАЛЫ
ҚЫСҚАША ОЧЕРКІ
Филология ғылымдарының докторы, профессор, «Жоға-
ры оқу орнының үздік оқытушысы» атағының екі мәрте ие-
гері  Сабыр  Мұрат  Бөкенбайұлы  Батыс  Қазақстан  облысы, 
Чапаев ауданы (кейіннен Ақжайық, бүгінде Теректі ауданы), 
Аңқаты кеңшарында қарапайым отбасында 1964 жылы 27 
тамызда дүниеге келген. Әкесі – Сабырұлы Бөкенбай қара-
пайым жұмысшы, шаруа баққан, жылқы ұстап, бие байлаған 
адам.  Жасында  атбегі,  әнші,  сері  болып,  палуанға  түскен, 
шешесі – Төлекешқызы Гүлжан жұмысшы, шаруа болған. 
Аңқаты  орта  мектебін  1981  жылы  үздік  бітірген  Мұрат 
Бөкенбайұлы арман қуып, Алматы қаласына оқуға аттана-
ды. Бірақ екі жыл қатарынан оқуға түсе алмайды да, ауыл-
да суретші-безендіруші болып жұмыс жасайды. 1982-1984 
жылдары Кеңес Армиясы қатарында жауынгерлік міндетін 
атқарады. 1985 жылы С.М. Киров атындағы Қазақ мемле-
кеттік  университетінің  филология  факултетіне  оқуға  түсіп, 
1990  жылы  «филолог,  қазақ  тілі  мен  әдебиеті  және  араб 
тілінің  оқытушысы»  мамандығы  бойынша  бітіріп  шығады. 
Осы  жылы  Қазақ  ССР  халыққа  білім  беру  министрлігінің 
жолдамасымен  А.С.  Пушкин  атындағы  Орал  педогогика-
лық  институтына  (бүгінгі  М.Өтемісов  ат.  БҚМУ)  жұмысқа 
келді.  Жас  маман  педагогикалық  жұмыста  өзіне  өзі  талап 
қойғыштығымен,  жан-жақты  білімділігімен  көзге  түседі. 
1992  жылы  стажер-ізденуші  қызметіне  ауыстырылады. 

14
1993  жылы  ҚР  ҰҒА  Ұйғыртану  институты  шығыстану  ор-
талығының  аспирантурасының  күндізгі  бөліміне  оқуға 
түседі.  Профессор  Арсен  Ибатовтың  жетекшілігімен  1995 
жылы «Хұсрау мен Шырын» поэмасының тіліндегі реликті 
тұлғалар (XIV ғасыр)» тақырыбында кандидаттық диссер-
тациясын  табысты  қорғады.  Аспирантураны  бітірген  соң 
М.Өтемісов  атындағы  Батыс  Қазақстан  мемлекеттік  уни-
верситетіне келіп, аға оқытушы, кафедра меңгерушісі бо-
лып қызмет атқарады. 2000 жылы доцент ғылыми атағын 
алады. 2001 әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық универси-
тетінің доктарантурасына түседі. 
2004 жылы педагогикалық қызметі үшін Қазақстан Рес- 
публикасы білім беру ісінің құрметті қызметкері белгісімен 
марапатталады.  2005  жылы  филология  ғылымдарының 
докторы,  профессор  Берікбай  Сағындықұлының  ғылыми 
кеңесшілігімен  «Орта  түркі  тілі  лексикасы  мен  қазақ  тілі 
лексикасының сабақтастығы (XIV ғасыр жазба ескерткіштері 
негізінде)» атты тақырыпта докторлық диссертациясын та-
бысты қорғады. Осы жылы Батыс Қазақстан гуманитарлық 
академиясының  оқу  және  ғылыми  жұмыс  жөніндегі  про-
ректоры болып, жұмысқа кіріседі.
М.Б.  Сабырдың  ғылыми  еңбектерінің  тақырыбына  көз 
салсақ, зерттеу алаңының кең екенін көреміз. Ол тіл білімінің 
әр саласына үн қосып отырады. Отандық түркітанудағы және 
әлемдік  медиевистикадағы  мәшһүр  ғалымдар  Э.Наджип, 
Ә.Құрышжанов, Б.Сағындықұлының заңды ізбасары болып, 
түркітанушы ретінде қалыптасты. Тіл тамырын терең зерттей 
жүріп, орта ғасыр жазба ескерткіштерінің тілін зерделеді, 
түркітану (түркология) алтайтану (алтаистика), түбір-

15
тану,қазақ тілі тарихы, тарихи лексикология, тарихи фо-
нетика,  тарихи  грамматика,  этимология,  ономастика, 
фразеология,  паремиология,  мемлекеттік  тіл  саясаты, 
ежелгі дәуір әдебиеті, тұлғатану сияқты салаларға қалам 
тартты.

жүктеу/скачать 1,24 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: