Yessenov forum «ЖАҢа мағыналар»

64 

 

барысында  меңгерген  білімдері  мен  дағдыларын  өмірлік  жағдайларда  қолдана  білу 

қабілеттерін  бағалауға  бағытталған.  Яғни  бұл  зерттеудің  мақсаты  –  математика  мен 

жаратылыстануды  оқыту  үрдістерін  дамыту  үшін  зерттеуге  қатысушы  елдерді 

оқушылардың білім жетістіктері туралы салыстырмалы ақпаратпен қамтамасыз ету. 

Зерттеудің  негізгі  әдіс-тәсілі  –  сауалнамалар  жүргізу  және  тестілер  алу.  Оған 

бастауыш мектепті, яғни 4-сыныпты және 8-сыныпты бітірген оқушылар қатысады. 

Бұл  зерттеу  Білім  жетістіктерін  бағалаудың  Халықаралық  Ассоциациясымен 

(IEA)  жүзеге  асырылады.  Оның  құрамына  білім  беру  сапасын  бағалау  аймағындағы 

төмендегідей  жетекші ұйымдар кіреді: 

• 

Білім саласындағы тестілеу қызметі (ETS – США); 

• 

Канада статистика орталығы (Statistics Canada); 

• 

Білім 

жетістіктерін 

бағалаудың 

Халықаралық 

Асссоциациясының 

ақпараттарды өңдеу орталығы (DPC IEA – Data Processing Center IEA, Германия); 

• 

Білім жетістіктерін бағалаудың Халықаралық Асссоциациясының хатшылығы 

(IEA, Нидерланды); 

• 

Халықаралық  басқарушы  орталығы  –  Бостон  колледжі  (ISC  –  International 

Study Center, Boston College, США). 

Халықаралық зерттеулерде оқушыларға қазақстандық мониторинг зерттеулерiне 

тән  типтік  математикалық  есептер  ұсынылмайды.  Бұл  зерттеудегі  математикалық 

тапсырмалар нақты өмірлік мәселелерге жақын, қоршаған өмірдің түрлі аспектілерімен 

байланысты және өз шешiмдерi үшiн математикалық талдауды талап ететiн, мектептiң 

өмiрi, қоғам, оқушының жеке өмірі, кәсiби қызметi, спорт және т.б. туралы мәлiметтер 

ұсынылады. 

Зерттеу  тұжырымдамасына  сәйкес,  әрбір  тапсырма  математиканың  мазмұнды 

бөліктерінің біріне сәйкес келеді. Атап айтсақ, 4-сыныпқа арналған тапсырмалар сандар 

(50%), геометриялық фигуралар мен өлшеулер (35%), мәліметтерді беру (15%) бөлімдері 

бойынша; 8-сыныпқа – сандар (30%), алгебра (30%), геометрия (20%), мәліметтер мен 

болжамдар (20%) бөлімдері бойынша дайындалады [1]. 

TIMSS  зерттеу  құралдарын  әзірлеу  үшін  негіз  ретінде  "TIMSS  Assessment 

Frameworks  and  Specifications"  арнайы  негіздемелік  құжаты  пайдаланылады,  онда 

математика  және  жаратылыстану  пәндері  бойынша  білім  жетістіктерін  бағалаудың, 

тесттер мен тест тапсырмаларын әзірлеудің жалпы тәсілдері айқындалған, математика 

және жаратылыстану пәндері бойынша тексерілетін мазмұн, сондай-ақ тапсырмаларды 

орындау  кезінде  оқушылар  көрсетуге  тиіс  танымдық  іс-әрекет  түрлері  сипатталған, 

оқушыларды, мұғалімдерді және білім беру мекемелерін сипаттайтын негізгі факторлар, 

сауалнама  барысында  ақпарат  жиналатын  талдау  үшін  тапсырмалардың  мысалдары 

келтірілген. 

TIMSS халықаралық зерттеу құралдары мыналарды қамтиды: 

Жетістіктер тестілері; 

Сауалнамалар  (оқушылар,  мұғалімдер,  білім  беру  мекемесінің  әкімшілігі,  білім 

беру саласындағы сарапшылар, зерттеу сапасын бақылаушылар үшін); 

Әдістемелік  қамтамасыз  ету  (зерттеуді  ұйымдастыру  және  жүргізу  жөніндегі 

ұлттық  үйлестірушілерге  арналған  нұсқаулық,  іріктемені  қалыптастыру  жөніндегі 

Нұсқаулық, мектеп үйлестірушілеріне арналған нұсқаулық, тестілеуді өткізу жөніндегі 

Нұсқаулық,  еркін  жауаптары  бар  тапсырмаларды  тексеру  жөніндегі  Нұсқаулық, 

деректерді енгізу жөніндегі Нұсқаулық және т. б.); 

Бағдарламалық қамтамасыз ету (сыныптар мен оқушыларды іріктеу, деректерді 

енгізу бойынша). 

Халықаралық тесттер келесі принциптер негізінде жасалады: 

65 

 

Тексерілетін мазмұн мен оқу-танымдық қызмет түрлерін барабар қамту; 

Көптеген  қатысушы  елдерде  халықаралық  тест  мазмұнының  зерттелетін 

материалға барынша сәйкес келуі; 

Тест байланысын қамтамасыз ету; 

Математикалық және жаратылыстану-ғылыми білім беруді  дамыту тұрғысынан 

тексерілетін мазмұнның маңыздылығы; 

Жетістіктерін  бағалау  үшін  тест  әзірленген  оқушылардың  жас  ерекшеліктеріне 

сәйкестігі; 

Жаппай зерттеулерге қойылатын талаптарға сәйкестігі. 

Оқушылардың  математикалық  және  жаратылыстану-ғылыми  дайындығын 

бағалау  үшін  тесттерге  (әр  нұсқаға)  математика  және  жаратылыстану  пәндерінен 

тапсырмалар кіреді. Әр түрлі типтегі тапсырмалар қолданылады (жауапты таңдау, қысқа 

және толық жауап, практикалық тапсырмалар) [2]. 

 

 

Сурет 1 - TIMSS-2015 зерттеу нәтижелері 

 

4  және  8  сынып  оқушыларының  математика  және  жаратылыстану  пәндерін 

бағалау үшін тест тапсырмаларының теориясы қолданылады. Бұл теория оқушылардың 

шектеулі тапсырмалар саны (60-70) және олардың жеке сипаттамаларын ескере отырып, 

сипаттамалары  мұғалімдер  мен  білім  беру  мекемелері  (сауалнама  сұрақтарына 

жауаптар) әр оқушы мен әр ел үшін, Халықаралық банктің барлық тапсырмаларын жеке 

білім алушы немесе білім алушылардың бүкіл таңдауы бойынша орындау ықтималдығы. 

4 және 8 сынып оқушылары үшін математика және жаратылыстану пәндерінен 

халықаралық тестілеу нәтижелері жеке өңделеді және талданады. Зерттеу нәтижелерін 

статистикалық  өңдеу  нәтижесінде  әр  оқушыға  математика  және  жаратылыстану 

пәндеріндегі  тапсырмаларды  орындағаны  үшін  1000  балдық  шкала  бойынша  ұпайлар 

беріледі. 

4  және  8  сынып  оқушыларының  халықаралық  нәтижелер  шкаласы  1995  жылы 

барлық  қатысушы  елдердің  орташа  балдарының  орташа  мәні  500-ге  100  стандартты 

66 

 

ауытқумен  қабылданғанын  ескере  отырып  жасалды.  Барлық  кейінгі  зерттеулердің 

нәтижелері  1995  жылғы  шкалада  көрсетілген,  бұл  нәтижелерді  салыстыруға  және 

олардың өзгеру тенденцияларын анықтауға мүмкіндік береді. 

TIMSS-2015  зерттеу  нәтижелері.  Осы  нәтижелерге  қарап  отырсақ,  Қазақстан 

мемлекеті 4-ші сыныптар бойынша 8-ші орында, ал 8-ші сынып бойынша 9-шы орында 

тұр. 

 

Осы мәліметтерге сүйенсек, жалпы жағдайда ортаңғы орындарда тұр. Сондықтан, 

оқушыларды TIMSS зерттеу бағдарламасына дайындау басты назарда болуы керек [3].  

жүктеу/скачать 7,85 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: