Ютап жогары оку орындарынын студенттерше, магистрлерше, докторанттарына, эдебиеттанушы галымдарга, сондай-ак эдебиет суйер кепшшк кауымга арналган
жүктеу/скачать 31,36 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- MepeKeci тойланды. Жиналысты Kipicne
- 6epiK орын алган керкем э д е б и е т талдаудыц элеуметтк тэсшдерш колданумен 6ipre
| Ka3ipri eM ip»,
Г.Рошальдщ «Абай» кинофильмшдеп Абай бей- Heci» такырыптарындагы баяндамалары тындалды. А.Жубановтыц баскаруымен Абай эн- дер1нен концерт койылды. 15 тамызда Абайдьщ туганына 100 жыл толу MepeKeci тойланды. Жиналысты Kipicne сезбен Казак ССР Халык Комиссарлар кецесшщ терагасы Н.Оцдасынов ашып, Казакстан Компартиясы Орталык Комитет1н(ц идеология жешндеп хатшысы М.Эбд1халыков «Абай - казак халкыныц данышпан акыны жэне агартушысы» деген такырыпта баяндама жасады. Орыс галымы В.Кирпотин, езбек акыны Гафур Гулам, турим ен акыны Х.Карриев Абай туралы ез ойларын ортага салды. Осы жылдыц 16-17 тамыз кундер1 Казакстан Жазушьшар Одагыньщ осы датага арналган IV салтанатгы пленумы больш етп. Онда М.Эуезов «Абайдыц eMipi мен ецбеп», Э.Тэж1баев 200 Дандай ЫСЩ Щ ЛЫ «Абай жэне казак эдебиеп», F.MycipenoB «Абай жэне орыс классиктерЬ> бойынша баянда- мага шьщты. КСРО-ньщ тукшр-тукшршен келген акын-жазушылар, галымдар акын аруа- гына тагзым erri. 24 тамызда КСРО FA Казак филиалыньщ Tin, эдебиет жэне тарих институты мен Абай атындагы Казак Педагогика институтыньщ осы айтулы окигага арналган мepeкeлiк гылыми сессиясы болды. Абайдыц 100 жылдыгына арналган сессияны К-Сэтбаев ашып, Kipicne сез сейледь Н.Сауранбаев, М.Сильченко, Э.Мэметова, Р.Лемберг, Е.Ысмайылов, А.Жубанов, К-Мухаметханов баяндамалар жасады. Сейтш, А.Кунанбаевтьщ жуз жылдык мерейтойыньщ республика келемшде кещнен ата- лып eryi улы акьшньщ туган халкына таныла тусу^ндеп ерекше тарихи мацызы бар окига болу- мен 6ipre казак эдебиеттану гылымыныц толысып, толыга тускенш де байкатты. Тецкерютен кеш нп казак эдебиеттануында 6epiK орын алган керкем э д е б и е т талдаудыц элеуметтк тэсшдерш колданумен 6ipre керкемдк, эстетикалык тургыдан тануга умтылушылык байкалды. Абайга байланысты жарияланган зерттеулердщ кепш ш гш де акынныц керкем дк элемше, бейнелеу тэсшдерше, тш epeкшeлiктepiнe уцш п, эстетикалык талдауларга бет бура бастады. Сейтш жалпы сез eHepi, Абайдыц акындык элем1 жайлы кызыкты байкаулар жасалынды. Казак эдебиеттану гьшымында А.Байтурсыновтан кешн эдебиеттщ теориясы саласында согыска дейшп дэу1рде б1ршама 1здешстер жасалынып, керкем эдебиеттщ теориялык жак тарын карастырган кептеген гылыми макалалар керш дк Отызыншы жылдардыц соцы- на карай К-Жумалиевтыц «Эдебиет теориясы» (1938), Е.Ысмайыловтыц «Эдебиет тео- риясыныц мэселелерЬ> (1940) басылып шыкканы белгш . Бул ецбектердщ непзш ен орыс эдебиеттануындагы маркстк-лениндк эстетика н еп зв д е жазьшып, Л.Тимофеевтыц (1934), И.Виноградовтыц (1936), Г.Поспеловтщ (1940) эдебиет теориясына арналган ютаптарымен ше-шала шыккандыгыныц e3i казак эдеби б ш м ш щ дэу1р талаптары децгешнен кершуге умтьшысын керсетсе керек. Сонымен 6ipre бул ецбектер казак сез енершщ теориялык жакта рын талдап туащ црген, казак эдебиеттану гылымыныц согыска дейш п кезевде теория саласында жеткен елеул1 жeтicтiктepiнiц катарында саналады. Ею ецбек те сол кездеп кецес т к когамда устемдк курып турган социалистк реализм эдоа непзшде жазылганымен де казак эдебиетшщ керкемдк болмысын улттык таным тургысынан шынайы туспадретш жактары да баршьшык. Осындай зиянды жактары ушш Е.Ысмайыловтыц «Эдебиет теориясыныц мэселелерЬ (1940) колданылуцан алынып тасталынды. Керкем эдебиеттщ поэтикалык жактарын игеруда максат туткан ецбектер согыс жылда- рында да кершш жатты. ААлгожиннщ «Эдебиет теориясы» (К-Жумалиевтьщ ютабы туралы. «Лениншш жас», 1941, 24 кекек), М.Габдуллиннщ «Эдебиетгеп жагымды образ туралы» («Лениншш жас», 1941, 21 маусым), Б.Кенжебаевтыц «Аударма туралы» («Социалистк Казакстан», 1942, 23 кекек), К-Жумалиевтщ «Казак елец курылысы, т ш женщ деп Абайдыц жацалыктары» («Майдан», 1944, №2), «Керкем тш жешндеп Абайдыц кейб1р жацалыктары» («Социалиспк Казакстан», 1945, №134), Е.Ысмайыловтыц «Абайдыц елец курылысы тура лы» («Социалистк Казакстан», 1945, 12 тамыз) сиякты макалаларда керкем эдебиетп теория лык тургыдан туащцруге деген соны 1здешстерд1 байкауга болады. Казак эдеби байланыстары, оныц ш ш д е орыс эдеби еп жайлы кептеген макалалар жарык кердь Т.Нуртазиннщ «Абай жэне орыстыц классик эдебиеп» («Майдан», 1945, №2), Е.Мус1реповтыц «Абай жэне орыс эдебиетшщ классиктерЬ) («С оциалистк Казакстан», 1945, 21 тамыз), «Горький айткан жаца адам» («Социалистк Казакстан», 1943, 28 наурыз), Е.Ысмайыловтыц «Чехов жэне казак эдебиеп» («С оциалистк Казакстан», 1944, шшде), М.Эуезовтыц «Орыс классиктер 1 мен Абай» (КСРО FA казак филиальшыц хабарлары. Tin жэне эдебиет сериясы, 6 ip k m i ютап), Э.Тэж1баевтыц «Горький 6i3fli 6yriH де жещске шакырады» («Социалистк Казакстан», 1943, 22 маусым), т.б. макалаларда казак-орыс эдеби байланыстары орыс эдебиетшщ кецес халыктары эдебиетшщ дамуындагы кешбасшьшык рел1 тургысында карастырылды. Сондай-ак орыс эдебиетшщ ipi екшдер!, олардыц казак тш н е аударылган шыгармалары жайлы материалдар да басылым беттершде керш ш турды. «Эдебиет жэне искусство» журналыныц 1945 жылгы тертшпп нем1ршде эдебиеттанудан Г.Плехановтыц «Эстетика зацы дацгьш тарих непзше суйенуге тшс», «В.Г.Белинскийдщ эдебиет мэселелерше кезкарасы», «Эдебиет классиктерЬ> айдарымен «Игорь полю туралы жыр», «М.В.Ломоносов», |