Заттар алмасуыныѕ реттелуі
Сабақ: ҚАН ЖАСУШАЛАРЫНЫҢ БИОХИМИЯСЫ
жүктеу/скачать 1,53 Mb. Pdf көрінісі
|
| Сабақ: ҚАН ЖАСУШАЛАРЫНЫҢ БИОХИМИЯСЫ
Ӛзіндік дайындыққа арналған сҧрақтар: 1. Эритроциттердің құрамы. Эритроциттер – арнайлық қызмет атқаратын жасушалар. Олардың негізгі қызметі газдарды – кӛмірқыщқыл газын және оттекті – тасымалдау. Осы қызметін гемоглобин атқарады, ал басқа компоненттері осы қызметті атқаруға жағдай жасайды. Эритроциттің құрамында 1 млн-ға жуық гемоглобин молекуласы болады. Эритроциттердің химиялық құрамы ЭРИТРОЦИТ Су (55-60%) кургак зат (40-45%) гемоглобин (36-40%) баска заттар (4-5%) органикалык бейорганикалык азотты азотсыз белоктар калдык азот 1) комiрсулар (глюкоза) 2) липидтер (ФЛ, Хс) 3) витаминдер K, Na, Ca, Mg, Cl, P тасымалдаушы белоктар ферменттер (карбангидраза) Тығызды жағынан эритроциттер сүйек тініне жақын.құрамындағы белоктар, фосфолипидтер және холестерин жасушаның қабығын және стромасын құрайды. Ал ұяшықтардың ішінде гемоглобиндер орналасқан. Мембрана липидтердің 25%-ы холестериннен және 60%-ы фосфолипидтер-ден тұрады. Фосфолипидтердің 45%-ы фосфоглицеридтер, ал 15%-ы сфиенгомиелиндер. ТАГ пен сульфатидтердің мӛлшері кӛп емес. 234 Сфингомиелиндер мембрананың сыртқы жағында, ал холестерин ішкі жағында орналасқан. 2. Эритроциттердегі заттар алмасуының ерекшеліктері. 1. Эритроциттерде ядро болмайды, сондықтан белок, нуклеин қышқылдары және басқа да макромолекулалар синтезделмейді. 2. Эритроциттерде гликоген, май қышқылдары синтезделмейді, алайда кейбір мембраналық липидтер (холестерин) қан плазмасының сәйкес липидтерімен алмасып отырады. 3. Тасымалдаушы белоктар (GLUТ) арқылы глюкоза жеңілдетілген диффузия жолымен эритроциттерге енеді. Эритроциттердің тасымалдаушы белоктары инсулинге тәуелді емес, сондықтан аталған гормон болмаса да глюкоза эритроциттерге сіңеді. 4. Гликолиз негізгі АТФ синтезінің жолы, оның нәтижесінде кӛп мӛлшерде лактат түзіледі. Гликолиз нәтижесінде түзілген энергия катиондардың жасуша мембранадан активті тасымалдануына және эритроцит пен плазмада К мен Na иондары арасындағы қалыпты арақатынасын қалыптастыру үшін жұмсалады. 5. Эритроциттерде гликолиз нәтижесінде 2,3-дифосфоглицерат (2,3-ДФГҚ) түзіледі. Ол гемоглобиннің оттекпен туыстығын тӛмендетіп, оксигемоглобиннің ыдырауына жағдай жасайды, нәтижесінде гемоглобин және оттек түзіледі (HbO 2 →Hb + O 2 ). 6. Эритроциттердің құрамында метгемоглобинредуктаза бар, сол ферменттің әсерінен гликолиз кезінде түзілген НАДН 2 -нің біраз бӛлігі метгемоглобинді қалыпты гемоглобинге айналдырады. 7. Глюкоза пентозофосфатты жолмен тотыққанда НАДФН 2 түзіледі. Түзілген НАДФН 2 мембрананың бүтіндігін және екі жағы да кушиған дискіге ұқсайтын формасын сақтау үшін жұмсалады, сонымен қатар гемоглобиннің активті күйін қамтамасыз ету үшін, глутатион- редуктазаның қатысуымен тотыққан глутатионды тотықсыздандыру үшін қолданылады. Яғни, антиоксиданттық қорғаныс процестеріне жұмсалады. Антиоксиданттық қорғаныста холестерин және тотықсызданған глутатион (G-SH) да қатысады. Соңғысы глутатион-пероксидазаның қатысуымен сутек асқын тотығын байланыстырады. Осындай күшті антиоксидантық жүйенің болуы липидтердің пероксидті тотығуының тежелуімен қамтамасыз етіледі. Ол эритроциттерде оттектің кӛп мӛлшерде болу есебінен болады. 8. Эритроциттерде кейбір нуклеотидтік алмасу реакцияларына қатысатын ферменттер бар: аденозиндезаминаза, пиримидиннуклеотидаза, аденилаткиназа. Осы ферменттердің жетіспеушілігі кейбір анемия түрлерінің пайда болуына себепкер болады. 9. Эритроциттер құрамында бірқатар арнайы тасымалдаушылар бар. Олар иондық және су балансын қамтамасыз етеді. Эритроцит мембранасында бірнеше АТФ-азалар анықталған. Олардың бірі - Na + ,K + ,Mg ++ - тәуелді АТФ-аза. Эритроциттерде негізгі катион калий саналады, аз мӛлшерде Na, 235 Ca, Mg катиондары, Cl - , HCO 3 - аниондары кездеседі. 2,3-ДФГҚ – фосфоры бар негізгі компонент болады. 10. Эритроциттердің ӛмір сүру уақыты біткенде (~120 дней), құрамындағы гемоглобин ыдырайды. Глобин белогы жеке аминқышқылдарына гидролизденеді, кейін олар ағзада қайтадан пайдаланады. Темір де гемнен бӛлініп шығады да, ағзаға қажет қосылыстардың түзілуіне жұмсалады. Тетрапиррольды компонент билирубинге айналып, ӛтпен бірге бӛлінеді жүктеу/скачать 1,53 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|