75. Қанның қалдық азотты заттары (мочевина, несеп қышқылы, креатин, креатинин, билирубин) қалыпты жағдайдағы мөлшері Қалдық азот (RN) – плазманың жалпы азоты мен белоктың азотының айырымына тең. RN қан плазмасындағы қалыпты мөлшері : 15-30 ммоль/л. RN құрамына негізінен белоктар алмасуының аралық және соңғы өнімдері кіреді. Қалдық азоттың өкілдері:
Мочевина 2,9-8,9 ммоль/л (барлық RN 46-60%)
Несеп қышқылы, плазмадағы мөлшерлері ер адамдарда 0,18-0,54мМ/л; әйелдерде – 0,15-0,45мМ/л
Креатин 15-70 мкмоль/л (ер адамдарда 50 дейін);
Креатинин 62-132 мкмоль/л (ер адамдарда 177 дейін), бұл көрсеткіш созылмалы бүйректік жетіспеушілігінің маркеры;
Жалпы билирубин 8-20 мкмоль/л: тікелей –7мкМ/л дейін; тікелей емес –13мкМ/л дейін.
76. Гиперазотемияның түрлері және оның пайда болу себептері. RN жоғаралуы гиперазотемия деп аталады, ол екіге бөлінеді: ретенциондық және продукциондық. Ретенциондық гиперазотемия – қан ағымына қалыпты мөлшерде түскен азот зәрге жеткіліксіз бөлінгенде байқалады. Ол бүйрекке тәуелді және бүйрекке тәуелсіз болады. Продукциондық гиперазотемия – қанға азотты заттардың көп мөлшерде түскенде және тін белоктарының күшті ыдырауында ( ұзақ уақыт бұлшық ет мыжылғанда, күйікте, ісікте, қызбада).
77. Қан плазмасының азотсыз органикалық құрамдас бөліктері, өкілдері, олардың химиялық табиғаты, қалыпты мөлшері, патология кезіндегі өзгеруі. Қанның «қанты» негізінен глюкоза болып санала-
ды. Қалыпты жағдайдағы мөлшері - 3,4-6,0 ммоль/л.
Қан плазмасында және формалық элементтерінде
глюкоза мөлшері шамамен бірдей. Қанда глюкозаның
көбеюі гипергликемия деп аталады.
Физиологиялық гипергликемия жеңіл сіңетін, аз
уақытта тез қорытылатын көмірсуларды көп мөлшерде
пайдаланғанда байқалу мүмкін. Бұл жағдай тез өтеді
және аз уақытты. Патологиялық гипергликемия – қант диабетінде байқалады, бұл көмірсулар алмасуының
бұзылуына алып келіп соғады; бүйрек үсті безінің
гиперфункциясы кезінде, ми ісігінде және тағы басқа
жағдайларда байқалады.
Қанда глюкозаның мөлшерінің азаюы гипоглике-
мия деп аталады, ол ұзақ ашыққанда (бауыр гликоген
корын тез жұмсайды); ауыр дене жұмысында, инсулин
артық болғанда (ұйқы безінің гиперфункциясында)
немесе инсулинді артық мөлшерде ағзаға ендіргенде
байқалады. [6:01 AM, 12/11/2020] 𝚜𝚊𝚋𝚒𝚗𝚊 𝚋𝚎𝚢𝚜𝚎𝚗𝚋𝚊𝚎𝚟𝚊: Сүт қышқылы (N=0,5-1,6 ммоль/л) - анаэробты
гликолиз нәтижесінде түзіледі. Тіндерде отектің
жетіспеушілігі есебінен болатын жағдайлардың
барлығы лактаттың тіндерден қанға өтуін жоғарыла-
тады. Мысалы, өкпе қабынуында, қан айналымы
бұзылғанда (жүрек ауруларында).
Пирожүзім қышқылы (ПЖҚ) (N=0,03-0,10
ммоль/л)
пируват тотығудан декарбоксилдену
реакциясына (аэробты жағдайда) түспеген жағдайда
Пирожүзім қышқылы (ПЖҚ) (N=0,03-0,10
ммоль/л) - пируват тотығудан дскарбоксилдену
реакциясына (аэробты жағдайда) түспеген жағдайда
қанға бөлінеді. Пируваттың қандағы мөлшері В
витаминінің авитаминозы кезінде артады. IIЖҚ/лак-
тат арақатынасы (қалыпты жағдайда 1:10 тең) аэробты процестердің ретінде кардиологтар үшін
үлкен диагностикалық маңызы зор.
78. Қалыпты зәрдің физико-химиялық қасиеттері және патология кезіндегі өзгерістері. 79. Қалыпты зәрдің химиялық құрамы (ағылшын және орыс тілінде). 80.Зәрдің патологиялық компоненттері, олардың пайда болу себептері. (нәруыз, қан, глюкоза, кетон ағзалары, билирубин)
