Ўзбекистон республикаси



Pdf көрінісі
бет115/303
Дата03.12.2023
өлшемі3,07 Mb.
#133510
түріМонография
1   ...   111   112   113   114   115   116   117   118   ...   303
Байланысты:
9690089a-e551-4f56-b4a9-9a2e62630397

Кўплик сон шакли
. –лар шакли ўзбек ва умуман туркий тилнинг 
барчасида кўпликни ифодаловчи махсус ягона қўшимча ҳисобланади. 
Тилшунос Ш.Шаҳобиддинова бу шаклнинг лисоний ва нутқий маъносини 


235 
умумийлик-хуссийлик диалектикаси нуқтаи назаридан талқин қилар экан, 
уни шартли равишда икки гуруҳга жамлайди: 
1)
сон категорияси доирасидаги маъно; 
2)
сон категорияси доирасидан чиқувчи маъно. 
Фикр сон категориясининг субстанциал маъноси – cон-миқдор 
ифодалаш хусусияти ҳақида борар экан, бунда сон категорияси 
доирасидаги маъно билан чекланиш мақсадга мувофиқ. 
Кўплик ифодалаш
. Бу маъно сон категориясининг хосланган ва энг 
кўп учровчи маъноси ҳисобланади ва отнинг барча грамматик маъно тури 
билан юзага чиқаверади. Тилшунослар кўпликнинг бу турида миқдорий 
бўлинувчанлик/бўлинмаслик ва сифатий ноаниқлик маъноси бир вақтда 
юзага чиқишини таъкидлашади. Мисолга мурожаат қиламиз: 
Юз йилдан 
бери 
терсоталикларнинг
 ғурури ва фахри бўлиб келган, замонавий қилиб 
қурилган равоқли 
уйлар
қаршисида юздаги чипқондек қишлоққа 
кўримсизлик ва кексалик бағишлаб турган, номаълум ва мудҳиш 
синоатларга 
тўла ва қадим қўрғонни эслатувчи Байна момонинг уйини, 
худди унутишга ва йўқолишга маҳкум этилган хотирадек, ниҳоят бузиб 
ташлашга киришишди: темир тирноқли 
бульдозерлар
уйнинг 
деворларини
қулатар эканлар, уй билан қўшиб, 
ўзларинин
г ҳам 
нимасинидир
бузиб, вайрон қилишаётгандек, 
терсоатликлар
бир 
чеккада жимгина кузатиб туришар ва нақ эллик йилча тақдирнинг
бешафқат ўйинига қарши кураша-кураша дунёдан ёлғиз ва изсиз ўтиш 
азобини кўтариб келган, ҳаёти 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   111   112   113   114   115   116   117   118   ...   303




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет