Зияткерлік меншік негіздері: Оқушыларға арналған сұрақтар мен жауаптар
Туынды жұмысқа авторлық құқық кімге тиесілі?
жүктеу/скачать 1,43 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 75. Кинематографиялық туындыға авторлық құқық кімге тиесілі
| 74. Туынды жұмысқа авторлық құқық кімге тиесілі?
Туынды шығарма -бұл түпнұсқа туынды негізінде жасалған шығарма, түпнұсқалық өлшемге жауап беретін қосымша білдірулер, мысалы, кітаптың қытай тілінен ағылшын тіліне аударылуы, кітаптың желісі бойынша пьеса сценарийі немесе фотосурет негізіндегі майлы бояу. Өзінің зияткерлік еңбегі үшін аудармашы, драматург және суретші тиісті туындыларға авторлық құқық алады. Туынды шығарма түпнұсқа туындымен негізделетін болғандықтан, түпнұсқа туындының авторы ретінде туынды шығарманың авторы сияқты ЗМ қамтиды. Туынды шығармалардың авторлары түпнұсқалық шығармадан ажырамайтын өзінің шығармашылық үлесіне ғана авторлық құқықты алады. Демек, туынды шығарманың авторлық құқықтары түпнұсқа туындыға құқықтармен шектелуі тиіс. Туынды шығарманың авторы түпнұсқа туындының авторының рұқсатын, әсіресе, туындыны коммерциялық пайдалану жағдайында алуға міндетті, өйткені олай болмаған жағдайда жаңа шығарма түпнұсқа туындының авторының авторлық құқығын бұзатын болады. Авторлық құқық туралы заңнамаға сәйкес, егер туынды шығарманың авторы түпнұсқалық туындыны пайдалануға рұқсат алмаса, ол автордың немесе түпнұсқалық туындыға құқық иесінің құқықтарын бұза отырып, туындының кейбір элементтеріне авторлық құқыққа ие бола алады. Егер туынды шығармалар бірнеше ерте туындылар негізінде жасалған болса, мысалы, фильм кітаптың желісі бойынша жазылған сценарий бойынша түсірілген болса, фильмнің продюсері кітап авторынан да, сценарий авторынан да рұқсат алуы тиіс. Яғни, туынды шығарма қосылған құнды құру тізбегінде жоғары тұрған сайын, соғұрлым көбірек лицензия алу қажет. 75. Кинематографиялық туындыға авторлық құқық кімге тиесілі? Фильмнің түсірілімі-продюсерлердің, сценаристердің, режиссерлердің, операторлардың, актерлердің, трюктердің қоюшы-суретшілерінің, жарық режиссерлерінің, декорациялар бойынша суретшілердің және т. б. қатысуын талап ететін күрделі және жүйелі интеллектуалды процесс. Киноөндіріс әр қатысушының көп қаржы мен шығармашылық еңбегін талап етеді. Фильмді тарату және көрсету үлкен пайда әкелуі мүмкін, бірақ тәуекелдері де өте үлкен. Егер фильмді бірлескен авторлықта жасалған шығарма ретінде қарайтын болсақ, бұл инвестордың мүдделеріне нұқсан келтіретін, құқық иеленушілердің арасында авторлық құқықтарды бөлу фильмнің таралуына байланысты көптеген дау-дамайға әкеп соқтырады. Авторлық құқықтар қалай пайда болатынын ескере отырып, фильмді сценарист, режиссер, оператор, мәтін авторы, композитор және т.б. бірлесіп құратынын мойындау керек. Продюсер тарапынан үлкен инвестицияларды және ол жүзеге асыратын коммерциялық операцияларды ескере отырып, авторлық құқықтарды фильм продюсеріне беру әділ болар еді.Австрия, Франция, Германия және Италия сияқты континенттік құқық елдерінде бірлескен авторлар мүліктік құқықтарды фильм продюсеріне береді немесе оларды лицензия бойынша береді деп болжануда. Жалпы құқық елдерінде, мысалы, Австралия, Канада, Үндістан, Біріккен Корольдікте және АҚШ-да егер сценарий авторы, режиссер, оператор, мәтін авторы және композитор онымен кері туралы келісімге қол қоймаған болса, онда авторлық құқық продюсерге тиесілі деп болжанады. Құқықтарды беру қалай жүзеге асырылатынын және бірлескен авторлардан қандай құқықтар сақталуы мүмкін екенін анықтау үшін нақты елдің ұлттық заңнамасын зерделеу қажет. Фильмге жалпы авторлық құқық пен әр автордың жеке авторлық құқығына қатысты авторлық құқық туралы ұлттық заңнама сценарийлерді, ән мәтіндерін және музыкалық туындыларды жеке-жеке пайдалануға рұқсат етеді. Бұл дегеніміз, егер біреу фильмнің сценарийін немесе музыкасын пайдаланғысы келсе, ол тек сценарийшінің немесе композитордың рұқсатын алу керек.Сонымен қатар, сценарист, режиссер, оператор, мәтін авторы және композитор авторлық және сыйақы алуға құқылы. Сценаристтің, режиссерлердің және т.б. аттары фильм жасауға қатысқан адамдар тізімінде көрсетіледі, бұл авторлықты көрсету нысандарының бірі болып табылады. Кейбір елдерде режиссер, сценарист, композитор және басқа да авторлар фильмді тұтастай пайдаланған жағдайда сыйақы алу құқығын сақтайды. Аудиовизуалды орындау жөніндегі Пекин шарты (АОПШ) орындаушылардың фильмдерге және басқа да аудиовизуалды туындыларға қатысты аралас құқықтарын белгілейді. Ол фильмдердің продюсерлері орындаушылар құқығын беруді реттейтін түрлі ұлттық жүйелердің болуына жол береді. Орындаушылар сондай-ақ сыйақы алу құқығын сақтай алады. жүктеу/скачать 1,43 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|