Билет 11
1.Максвел заңы.Орт арф жылдамдық,орт кв жылдамдық,ең ықтимал жылдамдық.
Максвелл-Больцман заңы бөлшектердің потенциалдық энергияларға таралу заңы – Больцманның таралуы. 1. Газ молекулаларының жылдамдығын дыбыс жылдамдығымен салыстыр.
Максвелл заңы қандай да бір жылдамдық бойынша молекулалардың таралу функциясыдеп аталатын функциясы арқылы сипатталады. функциясы молекулалардың салыстырмалы санын анықтайды, олардың жылдамдықтары -дан дейінгі аралықта жатыр, яғни
,
осыдан
.
Ықтималдық теориясның әдістерін қолдана отырып, Максвелл функциясын- идеал газ молекулаларының жылдамдықтары бойынша таралу заңынтапты:
(1)
(1) теңдеуден көрініп тұрғандай, функцияның нақты түрі газдың тегіне (молекула массасына) және күй параметріне (Т температураға) байланысты.
(1) функциясының графигі 1-суретте көрсетілген. Өсу кезінде υ көбейткіш көбейткішінің өсуіне қарағанда тезірек азаятындықтан f() функциясы нолден бастап υы-да максимум мәнге жетеді, және асимптотикалық жолмен нолге ұмтылады. Қисық υы-ға қатысты симметриялы емес.
Жылдамдықтары -да аралығында болатын молекулалардың салыстырмалы dN(υ)/N саны 65-суреттегі штрихпен сызылған ауданда орналасқан.
Идеал газ молекулаларының таралу функциясы жылдамдық бойынша максимал болған кездегі жылдамдық ең ықтимал жылдамдықдеп аталады. Ең ықтимал жылдамдықтың мәнін (44.1) өрнегін дифференциалдау арқылы табуға болады:
υ=0 және υ= мәндері (44.1) өрнегінің минимумдарына сәйкес келеді, ал υ –ң мәнін қойғанда жақша іші нолге тең болады және ол ізделінді ықтимал жылдамдық υыболады:
(2)
(2) формуласынан шығатыны, температура артқан сайын, жылдамдық бойынша таралу функциясының максимумы (2 сурет) оңға қарай ығысады.
Молекулалардың орташа жылдамдығы (орташа арифметикалық жылдамдық)келесі формуламен анықталады:
-сурет
Осыған f(υ) қойып, және интегралдап, алатынымыз
(3)
Газдың күйін сипаттайтын жылдамдықтар: 1) ең ықтимал 2) орташа 3) орташа квадраттық (1).
Молекулалардың жылдамдықтары бойынша таралуынан
(4)
2.Ықтималдылық қосу және көбейту
Ж: кі A және B оқиғалары бір сынқа, тәжирибе кезінде пайда бола алмаса бұлар үйлесімсіз деп аталады. Мысалы A оқиғасы ойын сүйегінің 1 ұпай болуы ал B = ойын сүйегінің 2 болуы дейік. Сонда ойын сүйегін лақтырғанда екеуі бірдей пайда болуы мүмкін емес қой!
Сүйек не 1, не 2, не басқа сан боп түседі. Сондықтан бұлар үйлесімсіз оқиғалар болады. Ойын сүйегінің 3 боп түсуі мен 5 боп түсу оқиғалары үйлесімсіз бола ма? Ертең сағат 9.00-де күннің бұлтты мен күннің ашық болуы үйлесімсіз оқиғаларға жата ма? Ал бұлтты мен желді болу оқиғалары ше?
Оқиғалардың қосындысы
Екі A және B оқиғаларының A+B қосындысы деп бұл оқиғалардың кем дегенде біреуі пайда болатын оқиға.
Мысалы жоғарыдағы A = 1, B = 2 оқиғалардың A+B қосындысы дегеніміз бұл ойын сүйегінің не 1 не 2 боп түсуі.