13 сабақ:Қазақстан тәуелсіздігінің жариялануы және Қазақстан Республикасының мемлекеттік құрылысы
Тақырып:Қазақстан тәуелсіздігінің жариялануы
1991 жылдың аяғында әлемдік карта өзгеріп, Кеңес одағы күрделі ішкі мәселелерге тап болды. Осы кезеңде республикалардың басшылары, соның ішінде Қазақстан, өзгерістердің сөзсіз екенін түсініп, жаңа саяси құрылымға ұмтылды. Астанада, сол кезде Алматыда жоғары билік органдарының отырыстары өткізіліп, онда тарихи шешімдер қабылданды. 1991 жылғы 16 желтоқсанда Қазақстанның Жоғарғы Кеңесі елді тәуелсіз және егеменді республика деп жариялаған Тәуелсіздік туралы Декларацияны қабылдады. Бұл акт Қазақстан халқының өзін-өзі анықтауға және өзінің даму жолын белгілеуге деген ерік-жігерінің көрінісі болды. Тәуелсіздікті жариялаудың негізгі аспектілерінің бірі ұлттық бірегейлікті қалыптастыру болды. Қазақстан қазақ мәдениетін, тілі мен дәстүрлерін сақтауға және дамытуға ұмтыла бастады. Қазақ тілін мемлекеттік тіл ретінде енгізу ұлттық бірлікті нығайтуға ықпал ете отырып, бұл процесті нығайтты. Тәуелсіздікке көшу экономикалық тұрғыдан да қиындық туғызды. Қазақстан кеңестік басқару жүйесінің мұрасымен және жаңа экономикалық модель салу қажеттілігімен байланысты күрделі экономикалық жағдайға тап болды. Осы кезеңде колхоз құрылымын реформалау және жою туралы негізгі шешімдер қабылданды.Қазақстан Тәуелсіз мемлекет бола отырып, геосаяси сын-қатерлерге тап болды. Сыртқы саясатты қалыптастыру және басқа елдермен дипломатиялық қатынастар орнату икемділік пен стратегиялық ойлауды қажет етті. Қазақстан әлемдік қоғамдастықтағы өз позициясын нығайтуға ықпал ете отырып, халықаралық аренаның белсенді қатысушысы болды.Елдегі этникалық топтардың әртүрлілігін ескере отырып, көпұлтты және этникалық толеранттылық мәселесі маңызды орын алды. Қазақстан Үкіметі теңдік пен мәдени әртүрлілікті құрметтеу қағидаттарын баса көрсете отырып, әртүрлі этникалық топтардың өкілдері арасында келісім мен өзара түсіністік үшін жағдай жасауға ұмтылды.Бейбітшілікті сақтау және қауіпсіздікті қамтамасыз ету мәселелеріне баса назар аударылды. Өзгермелі әлемдік ахуал жағдайында Қазақстан халықаралық қарусыздану және ядролық қаруды таратпау жөніндегі бастамаларды белсенді қолдады. 1994 жылы ядролық қарудан бас тарту Қазақстанның әлемдік тұрақтылыққа ұмтылуының жарқын мысалдарының бірі болды.Қазақстан Тәуелсіз мемлекет ретінде өзінің келбетін қалыптастырудың белсенді процесін жалғастырды. Бірнеше маңызды оқиғалар ел тарихында елеулі із қалдырды. 1993 қаңтар-ұлттық валютаны енгізу. Ел өзінің ұлттық валютасы – теңгені енгізді. Бұл қадам Қазақстанның экономикалық тәуелсіздігі мен тұрақтылығын нығайтты. Келесі кезең - жаңа Конституцияның қабылдануы. Құжат демократия мен азаматтық бостандық қағидаттарын бекіте отырып, елдің құқықтық, саяси және әлеуметтік құрылымының негіздерін белгіледі. Әрі қарай болған үрдіс-Ұлттық банк құру. Елдің қаржы жүйесін тиімді басқару үшін Қазақстанның Ұлттық банкі құрылды. Бұл қадам қаржылық тұрақтылық пен экономиканың дамуын қамтамасыз ету үшін маңызды болды. Тағы бір маңызды кезең — ҚР соты туралы Заңның қабылдануы. Қазақстанның сот жүйесінің қызметін реттейтін заң қабылданды. Бұл құқықтық тәртіпті нығайту мен әділеттілікті қамтамасыз етудегі маңызды қадам болды. ТМД-ға кіру де маңызды тарихи оқиға болып табылады. Қазақстан Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығына (ТМД) кіріп, өзінің жақын көршілерімен интеграциялануын және посткеңестік кеңістіктегі ынтымақтастыққа ұмтылысын атап өтті. Тағы бір маңызды күн – Мемлекеттік рәміздер туралы Заңның қабылдануы. Қазақстанның мемлекеттік рәміздерін – Елтаңбаны, туды және әнұранды бекітетін заң қабылданды. Бұл елдің тәуелсіз мемлекет ретіндегі бірегейлігін қалыптастыруды толықтырды.Бұл оқиғалар Қазақстанның өз тарихының жаңа кезеңінде егемендікті, тұрақтылықты және ішкі дамуды нығайтуға деген ұмтылысын атап өтті.1991 жылы Қазақстанның тәуелсіздігін жариялау ел тарихындағы маңызды кезең болды. Бұл кезең қиындықтарға толы болды, сонымен бірге жаңа, күшті мемлекет құруға мүмкіндік берді. Сол кезеңде қабылданған шешімдер Қазақстанның әлемдік қоғамдастықта өркендеуге және өз орнын нығайтуға ұмтылатын тәуелсіз және егемен ұлт ретінде ұзақ мерзімді дамуы үшін база қалыптастырды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: 1.Қ.С.Қаражан “Қазақстан тарихы” Алматы 2009 2.Нұрсұлтан Назарбаев. "Қазақстанның Еуразиялық интеграциядағы рөлі."Сыртқы істер, 1994.