3. Зияткерлік меншік құқығына қатысты дүние жүзілік конвенциялар туралы айтыңыз. Қазақстан Республикасының əлемдік зияткерлік меншік саласындағы орынын айқындаңыз

ДЗМҰ конвенциясы – Дүниежүзілік зияткерлік меншік ұйымын (ДЗМҰ) құратын құжат 1967 жылы 14 шілдеде Стокгольмде қол қойылды, 1970 жылы күшіне енді және 1979 жылы өзгертілді.

ДЗМҰ қызметінің басталуы 1883 және 1886 жылдары, сәйкесінше, Өнеркәсіптік меншікті қорғау жөніндегі Париж конвенциясы және әдеби және көркем шығармаларды қорғау туралы Берн конвенциясы жасалған кезде басталды, олардың әрқайсысы "халықаралық бюро"құруды қарастырды. 1893 жылы екі бюро біріктірілді, ал 1970 жылы ДЗМҰ конвенциясы негізінде Дүниежүзілік зияткерлік меншік ұйымы ауыстырылды.

Қазақстан Республикасында Тәуелсіздік жылдары зияткерлік меншік объектілеріне құқықтарды жасау, тіркеу, іске асыру және қорғау саласында елеулі өзгерістер болды.

Толыққанды құқықтық база құрылды-V "зияткерлік меншік құқығы" бөлімі бар Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі, 1999 жылы жаңартылған авторлық құқық және сабақтас құқықтар туралы Заң, Қазақстан Республикасының патенттік Заңы, тауар таңбалары, қызмет көрсету таңбалары және тауар шығарылған жерлердің атаулары туралы Заң және селекциялық жетістіктерді қорғау туралы жаңадан қабылданған заң қолданылады.

2001 жылғы маусымда "интегралдық микросхемалар топологиялары туралы" Қазақстан Республикасының Заңы қабылданды, ол шығармашылықтың жекелеген объектілері мен дараландыру құралдары бойынша кешенді заңдар қабылдау кезеңін аяқтады. Іс жүзінде құқықтық реттеумен қамтылмаған бірде-бір зияткерлік меншік объектісі қалған жоқ.

Нормативтік базадан басқа зияткерлік шығармашылықты көтермелеудің, тиісті құқықтарды қорғауды тіркеудің мемлекеттік саясатын жүргізуге арналған мемлекеттік органдар мен өзге де ұйымдар жүйесі қалыптасты. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің "Ұлттық зияткерлік меншік институты" РМҚК кез келген зияткерлік меншік объектілерін қорғауға қатысты мемлекеттік саясатты айқындауға және жүзеге асыруға арналған.

Қазақстан Республикасы 1993 жылдан бастап Дүниежүзілік зияткерлік меншік ұйымының (ДЗМҰ) толық құқықты мүшесі және осы беделді ұйымның орбитасына кіретін бірқатар маңызды халықаралық конвенциялардың қатысушысы бола отырып, зияткерлік меншікті қорғаудың әлемдік жүйесіне толық интеграцияланған.

Өнеркәсіптік меншік объектілері деп аталатын техникалық шығармашылық нәтижелерін қорғау негізінен Қазақстан нарығының қажеттілігін, сондай-ақ әлемдік патенттік жүйенің параметрлерін ескере отырып қалыптастырылатын қазақстандық патенттік жүйе шеңберінде жүзеге асырылады.

Оны құрудың алғашқы күндерінен бастап біздің еліміздің басшылығы Ұлттық патенттік жүйе өтінім берушіге мейірімді, тұтынушыға бағдарланған, инновацияларға жәрдемдесетін болуға тиіс екендігіне, атап айтқанда, іздеу және сараптама бойынша сапалы және заманауи қызметтер көрсететін, патенттік құқықтарды қорғау және даулау жөніндегі қарапайым және қолжетімді шаралары бар, үшінші тұлғалар үшін ақпараттық болып табылатын, мәні бойынша қарапайым, ақы төлеу бойынша қымбат емес рәсімге сүйенді.

Әзірге жоғарыда аталған параметрлердің тек бірнешеуіне ғана қол жеткізілді, бұл патенттік өтінімдер санының жылдан жылға тұрақты өсуі және берілген қорғау құжаттарының қорытынды сандары.

Көрсеткіштер Орталық Азия мемлекеттерінің көпшілігіне қарағанда бірнеше есе жоғары және Ресей мен Украинаның ұқсас көрсеткіштерінен кейін екінші орында.

Өтініш берушілер мен құқық иеленушілер санының өсуі зияткерлік және өнеркәсіптік меншікті құқықтық қорғау жүйесінің негіздерін құру туралы куәландырады. Бекітілген құқықтардың шынайылығына қол жеткізуге, құқық қолдану практикасын жетілдіруге байланысты проблемалардың үлкен қабаты қалып отыр. Құқық иеленушілердің үшінші тұлғалардың туындыларды, өнертабыстарды, тауар белгілерін және өзге де зияткерлік меншік құқықтарын санкцияланбаған пайдалануы - "қарақшылық" деп аталатын процент әлі де жоғары.

Қазіргі заманғы нарықтық экономиканы жедел құру жоғарыда аталған зияткерлік шығармашылық қызмет нәтижелерінің, әсіресе өнеркәсіптік меншік объектілерінің экономикалық айналымын тиімді тартуды талап етеді, бұл өзекті практикалық міндет.