Алмастырылмайтын аминқышқылды алу биотехнологиясы

жүктеу/скачать 0,68 Mb.

бет	1/4
Дата	24.12.2023
өлшемі	0,68 Mb.
	#143181

1 2 3 4

Алмастырылмайтын амин қышқылдарын алу биотехнологиясы

Оқытушы: Милисова Н.Б.

С.Ж.Асфендияров атындағы Қазақ Ұлттық Медицина Университеті
Казахский Национальный Университет имени С.Д.Асфендиярова
Алматы, 2020
Инженерлік пәндер кафедрасы
Аминқышқылдары
Аминқышқылы – бір немесе бірнеше амин тобынан NH2 тұратын карбонды қышқылдар, олар табиғатта кең таралған. Олар табиғи ақуыздардың құрылымдық элементі болып табылады.

1 —изолейцин;
2—лизин;
3—треонин;
4—триптофан;
5—валин;
6—фенилаланин ;
7—метионин;
8—лейцин.
Ақуыз құрамына кіретін 20 аминқышқылдарының сегізі адам мен жануардың организмінде синтезделе алмайды, сондықтан оларды алмастырылмайтын аминқышқылдары деп аталады. Оған:
Қазіргі уақытта азықты байытуға көптеген елдерде лизинді кеңінен қолданады.
Адам және жануарлар организміндегі зат алмасу процесі тек алмастырылмайтын аминқышқылдарының жеткілікті мөлшерде және белгілі бір ара-қатынаста болғанда ғана жүреді. Алмастырылмайтын аминқышқылдарының біреуінің жетіспеуі организміндегі зат алмасу процесінің күрделі бұзылуына әкеліп соқтырады, сөйтіп организмнің өсуі мен дамуы баяулайды.
Амин қышқылдарын
алудың әдісі
Химиялық синтез
табиғи ақуыз
гидролизаттарынан
бөліп алу
Микробиологиялық синтез
Табиғи ақуыз гидролизін қышқылмен, сілтімен немесе ферменттің көмегімен жүргізуге болады. Бірақ бастапқы шикізаттың (ет өндірісінің қалдықтары, жұмыртқа ақуызы және т.б.) қымбаттылығы мен тапшылығы, сонымен қатар аминқышқылдарының бөлінуі мен тазалануының қиындығы – бұл әдісті кеңінен қолдануға мүмкіндік бермейді.
Экспоненциальды фазасының ортасында жүріп, соңында максимум мәнге жетеді.
Ауксотрофтар - олардың өсуіне қажетті бір затты синтездеу қабілетін жұмсаған микроорганизмдер. Оларды пайдалану ингибитордың пайда болуы немесе қажетті өнімнің синтезін блокирлеуге мүмкіндік жасайды, қажет өнімге өзгеруін тоқтатады. Белгілі әдістерді қолдана отырып ауксотрофты мутацияны мутагеннің көмегімен алады.
Аминқышқылдарының микробиологиялық синтезінде ауксотрофты мутанттарды қолданады, яғни мутагендік факторлардың әсерінен (сәулелену, химиялық әсер және тағы басқалар) аминқышқылының өсуі мен дамуына керекті қандайда бір қажеттілікті өздігінен синтездеу қабілетіне жұмсайтын бактериялар.

Аминқышқылы	Өндіру тәсілі	Өндіру көлемі т/г
Аланин	Ф,Х	150-200
Аргинин	М,Х,Г	100-300
Аспарагин қышқылы	Ф	1000
Аспарагин	Х,Г	10-50
Цитруллин	М,Х	10-50
Цистеин	Г	1-10
Цистин	Г	100-200
Глицин	Х	5000-6000
Глутамин қышқылы	М	100 000
Гистидин	М,Г	100-200
Гомосерин	М	10-50
Оксипролин	Г	10-50
Глутамин	М	200-300
Изолейцин	М,Г	10-50
Лейцин	М,Г	50-100
Лизин	М	15000
Метионин	Х	60 000-70 000
L-Метионин	М	100-200
Орнитин	М,Г	10-50
Фенилаланин	М,Х	50-100
Пролин	М,Г	10-50
Серин	М,Г	10-50
L-Треонин	М	50-100
D,L-,L-триптофан	Х,Ф	100
Тирозин	М,Г	10-100
Валин	М	50-100
ДОВА	Ф	0,1

бактериялардың өсуі мен көбеюі үшін
гомосерин
метионин
Және тағы басқада а.қ. құрамы
треонин
Көп жағдайда мутанттарға биотин қажет. Мұндай бактериялар гомосериндефицит деп аталады.
...

Аминқышқылдарының микробиологиялық синтезі көптеген елдерде меңгерілген.

Өндірістік масштабта L-лизин алынады, басқа аминқышқылдарын алуға арналған зерттеулер кеңінен жүріп жатыр.

Аминқышқылының ферментативті синтез реакциясы клетка ішінде жүреді.

Алғашында аминқышқылы клетка ішінде бос аминқышқылдары түрінде жиналды.

Культивирлеудің алдынғы сатыларына кіретін периодты культивирлеуде аминқышқылының активті жиналуы және оның өсуі.

жүктеу/скачать 0,68 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4