Ақшаның пайда болуы
жүктеу/скачать 20,06 Mb.
|
Орындаған: Жанадил МөлдірҚабылдаған:Назира АнуарбеккызыАқша — айырбас құралы ретінде барлық адамдармен қабылданатын және басқа тауарларды (қызметтерді) бағалауға қызмет ететін кезкелген тауар немесе символ."Монета" ( лат. money) ұғымы бізге Ежелгі Римнен келді. Латын тілінен аударғанда "ескертуші" немесе "кеңесші" деп аударылатын. Плутос құдайы байлық, ақша билігіне ие болды. Дәл осы құдайдың ғибадатханасының жанында монеталар жасау шеберханалары болды. Бұл шеберханалардың өнімдері монеталар – ақша деп аталды, ағылшын тіліндегі "money" сөзінен, ақшаның жалпы атауы шыққан. Қағаз ақша-қағаз ақшалар алғаш рет шамамен 1000 жыл бұрын, қағаздың туған жері Қытайда ойлап табылып, екі ғасырдан кейін әлемге тарала бастады.Олар мыс сым мен монеталарға қарағанда қолдануға ыңғайлы болды. Қағаз ақшалар кейін Жапонияда пайда болды. Қағаз ақшалар Еуропаға 1574 жылы келді, испандар қоршауынан кейін Лейден қаласы қарапайым монеталардың жетіспеушілігінен қағаз ақшаны айналымға енгізді. Кейінірек қағаз ақшалар Еуропаға, содан кейін бүкіл әлемге таралды. Алғашқы ақшаға келгенде кәсіпқой тарихшылар мен археологтар, әдетте, қазбалардан табылған жануарлардың терісі, құс қауырсындары және әртүрлі қабықтар туралы айтады. Тынық мұхитының шығыс бөлігінде Микронезия аралдарында, мысалы, Рай, ортасы ойылған дөңгелек тастар заманауи монеталардың прототипі ретінде пайдаланылды. Олар әктастан жасалған. Бұл «тиындардың» өлшемдері бірнеше метрге, ал салмағы бірнеше тоннаға жетуі мүмкін! Ғалымдардың көзқарасы бойынша бұлар бірінші болды ақша. Сиырлар, бұқалар, қойлар да ақша ретінде пайдаланылды Қола монеталар алғаш рет біздің дәуірімізге дейінгі екінші мыңжылдықта жоғары дамыған ежелгі Қытай мәдениетінде пайда болған. Ежелгі Қытай өте оқшауланған түрде дамыды, сондықтан Жерорта теңізі бассейніндегі елдерде олар соғылған монеталар туралы алғаш рет біздің эрамызға дейінгі 7 ғасырда ғана айта бастады. Металл жоғары температураға ұшырады, содан кейін одан шағын дискілер пайда болды және анвилге жіберілді. Геродот жазбаларында Лидия мемлекетінде алғашқы теңге соғылғаны туралы айтылады. Осыған ұқсас мәліметтер басқа ежелгі грек ойшылдарында да кездеседі. Қазір ол біздің дәуірімізге дейінгі 7 ғасырда Лидияда болған деп жалпы қабылданған. e. күміс пен алтынның қорытпасынан тиындар жасай бастады. Дәл осы жерден тиындар Грекияға, Иранға және Италияға келіп, тез арада орын алды экономика. Римдіктерден монета соғу тәжірибесін кейін варвар тайпалары қабылдады. Кейінірек олар тиынды тиын деп атай бастады. Монета - Джуно құдайының лақап аттарының бірі. Juno Moneta Juno «ескерту» немесе «кеңесші» деп аударылады. Ежелгі уақытта оның ғибадатханасында Капитолий төбесінде теңге сарайы болған. Ең алғашқы ұлттық валютамыз - қазақ теңгесі ел тәуелсіздігін алғаннан кейін көп ұзамай 1993 жылы шығарылды. 1992 жылдың 27 тамызында ҚР Ұлттық банкі басқармасы теңге купюрасының үлгілерін бекітті. Ғалым Байназаров - Қазақстан мемлекетінің тұңғыш бас банкирі, ұлттық валютаның дүниеге келуіне үлес қосқан және шығу тарихының куәсі болған тұлғалардың бірі. Қазақ валютасының атауы, дизайны ұзақ талқылаудан өтіп, бекітілді. кеңес рублі - КСРО валютасы 1923 жылдан 1991 жылдың 26 желтоқсанына дейін қолданыста болды. 1989 жылдан басталған КСРО-ның күйреуі 1991 жылдың желтоқсанында аяқталды. Қазақ КСР Парламенті 1991 жылдың 25 қазанында «Қазақ КСР-нің мемлекеттік егемендігі туралы» Декларацияны қабылдады және осы өкілдігі жоғары мемлекеттік органның шешімімен 1991 жылдың 10 желтоқсанында Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы Қазақстан Республикасы болып атауын өзгертті. Содан соң, 1991 жылдың 16 желтоқсанында «Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы» Конституциялық заң қабылданып, онда Қазақстан Республикасында тұңғыш рет өз бетінше қаржы-несие жүйесімен ақша-несие саясатын жүргізу туралы заңға негіз қаланды. Алғашқы кезде Теңгенің бірінші шығарылған қатары (1 теңге = 100 тиын) мынадай номиналдардан тұрды:
Кейіннен айналысқа: 1992 жылдың 27 тамызы күні Ұлттық банк теңге купюрасының үлгілерін бекітті. Ертесіне қазақ валютасын өмірге келтірген суретшілер Тимур Сүлейменов, Меңдібай Алин, Ағымсалы Дүзелханов, Қайролла Әбжәлеловтер Англияға аттанды. 1992 жылы теңге дизайнындағы портреттер бекітілді. Теңге Ұлыбританияда басылып шықты. 1993 жылдың 12 қарашасы күні Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев «Қазақстан Республикасында ұлттық валюта енгізу туралы» Жарлыққа қол қойды. 1993 жылғы 15 қарашада Қазақстанның ұлттық валютасы — теңге айналысқа енгізілді. Ескі ақшаны қазақстандық теңгеге айырбастау 1993 жылы 15 қарашада сағат 8.00-де басталып, 20 қарашада сағат 20.00-де аяқталды. Ұлттық Банк бастапқыда 1 теңгені сол кездегі мың рубльге бағалаған болатын. Дегенмен, еліміздің саяси, әлеуметтік мәселелері және мемлекетаралық қатынастар ескеріліп 1 теңге 500 сомға бекітілді. Теңге бірінші айналымға кірген күні 1 доллар 4,75 теңге болып бекітілді. Бұл жерде Түркістанның 1500 жылдығына, Қазақстан тәуелсіздігінің 10 жылдығына арналған алтын монеталар, ұлттық валютаның 10 жылдығына арнап шығарылған бірінші түрлі-түсті күміс монеталар, «Қазақстан Петроглифтері», «Қазақстанның кызыл кітабы», «Қазақстанның қолөнері», «Сәулет және тарихи ескерткіштер», «Көшпенділер алтыны», «Ертеде соғылған монеталар» сериясындағы монеталар сақгалған. Мұражайға келушілер арасында Қазақстандық теңге сарайы шығарған — «Қызыл бөрі», «Регель қызғалдағы», «Шабандоз» алтын және күміс монеталар 15 жылдыққа арналған салмағы 1 кг монета, сыртқы жағы Артқы жағы НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!!! жүктеу/скачать 20,06 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|