МОБИЛЬДІ ОҚЫТУДЫ ҚОЛДАНУ ТИІМДІЛІГІ

«ҚОҒАМДЫ АҚПАРАТТАНДЫРУ»  V ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҒЫЛЫМИ-ПРАКТИКАЛЫҚ КОНФЕРЕНЦИЯ 

 

 

207 

 

Pinkwart  (2003  ж.)  мобилді    оқытуды  электронды  оқытуды  «цифрлі-электронды 

құралдар  және  бұқаралық  ақпарат  құралдары  көмегімен  оқыту»  деп,  сәйкесінше  мобилді  

оқытуды «мобилді  құрылғыларды және сымсыз тасымалды қолданатын электронды оқыту» 

деп анықтайды.   

Quinn (2000 ж.)  «мобилді  оқыту –мобилді  есептеулердің қиылысуы немесе мобилді  

құрылғылар  көмегімен  жүреді,  ал  электронды  оқытуды  ақпарат  және  коммуникациялық 

технологияларды пайдалана отырып оқыту» деп тұжырымдаған.  

Traxler  (2005  ж.)  келесідей  анықтама  берді:  «mLearning  –  бірегей  немесе  басым 

түсетін  технология,  портативті  немесе  қалта  құрылғыларын  қолданатын  кез-келген  білім 

беру қызметі» [1]. 

Мобилді    оқыту  және  е-learning  түсініктері  жиі  шатастырылады.  Сол  себепті, 

электронды  оқытудан  мобилді    оқытудың  айырмашылығына  тоқталайық.  Олардың 

арасындағы  айырмашылықтарды  қарастырайық.    Ең  алдымен,  мобилді    оқыту  өзінің 

автономдылығымен  сипатталады.  Мобилді    оқыту  көбінесе  бейресми,  оған  әдетте, 

оқытушылар  мен  тьюторлар  мүлдем  қатыспайды.  Осы  аталғандардың  арқасында  оны 

электронды  оқытудан  ажыратады.  Сонымен  бірге,  мобилді    оқыту  –    қатысушыларына  қай 

жерде  және  қашан  оқитындығына  байланысты  кең  еркіндік  ұсынады.  Мобилді    оқыту 

электронды  оқытуға  қарағанда  тез  әрі  ширақ  жүреді.  Мобилді    оқытуға  арналған  контент 

шағын,  сыйымды  және  орынды  бөліктермен  беріледі,  әрбір  бөлік  нақты  сұраққа  қатысты 

болады.  Сондықтан,  мобилді    оқыту  классикалық  электронды  оқытуға  қарағанда  жоғары 

өнімділікті қолдауға бағытталған. 

Мобилді    оқытудың  өзіндік  артықшылықтары  мен  кемшіліктері  бар.  Мобилді  

оқытудың негізгі артықшылықтарына келесілер жатады [2]: 

 

Оқытуда жаңа технологияларды қолдану мүмкіндігі. 

 

Оқытуда жеңіл, ыңғайлы, ықшам құрылғыларды қолдану мүмкіндігі. 

 

Мобилді    оқыту  әр  түрлі  типтегі  оқу  процесінде,  сондай-ақ  аралас  оқу  түрінде 

қолдануға өте ұтымды. 

 

Мобилді    технологиялар  арқылы  оқытудың  кез  келген  форматында  қолдаудың 

сапалылығын қамтамасыз етеді. 

 

Мобилді    оқыту  ерекше  талаптары  бар  адамдарды  оқыту  кезінде  өте  жақсы 

қолдаушы құрал. 

 

Мобилді  оқыту жас буындағы оқушыларға білім беруде өте қолайлы. 

 

Шығын көлемін едәуір азайтуға мүмкіндік береді. 

 

Оқу контентін әзірлеудің жаңа әдістерін қолдануға мүмкіндік береді. 

 

Оқытуды үздіксіз, толыққанды қолдайды. 

 

Қызықты, еліктіргіш және ыңғайлы оқу тәжірибесін құруға мүмкіндік береді. 

Алайда,  мобилді    оқыту  бірқатар  мәселелер  мен  қиындықтарды  тудырады,  атап 

айтқанда оған келесі  мәселелер жатады: 

  Техникалық мәселелер: ұялы құрылғылардағы экрандардың және пернетақталардың 

өлшемінің  кішілігі;  ғаламторға  қол  жеткізу  кезіндегі  мәселелер;  ұялы  құрылғылар  тек  қана 

қуат  көзімен  ғана  жұмыс  істейтіндігі;  ұялы  құрылғыларда  қол  жетімді  жад  көлемі; 

ақпараттық  қауіпсіздік  мәселелері;  құрылғылар  сипаттамалары,  мобилді    платформаға 

байланысты  бірыңғай  стандарттардың  жоқтығы;  ұялы  құрылғылар  үшін  қарапайым 

электронды  контентті  қайта  өңдеу  қажеттілігі;  ұялы  құрылғыларды  жоғалтуға  байланысты 

қауіп-қатерлер. 

  Әлеуметтік  және   білім  беру  мәселелері:  барлық  оқушылардың  сапалы  ұялы 

құрылғыларды алуға мүмкіндіктері жоқ; оқу нәтижелерін бағалауға  байланысты мәселелер; 

оқу  контентінің  қауіпсіздігіне  байланысты  мәселелер;  мобилді    технологияның  өте  тез, 

қарқынды  дамуы;  ұялы  оқыту  үшін  педагогикалық  теорияның  жұмысқа  жарамсыздығы; 

электронды  оқыту  және  ұялы  оқытудың  концептуалды  айырмашылықтары;  жеке 

«ҚОҒАМДЫ АҚПАРАТТАНДЫРУ»  V ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҒЫЛЫМИ-ПРАКТИКАЛЫҚ КОНФЕРЕНЦИЯ 

 

 

208 

 

ақпараттардың  қауіпсіздігімен  байланысты  мәселелер;  ұдайы  жаңартулардың  қажеттілігі; 

жеке өмірмен жұмыс/оқудың араласып кетуі. 

Мобилді    оқытуды  ұйымдастыру  білім  беруде  жаңа  технология  ретінде 

қарастырылады. Мобилді  оқытудың әдебиетте [3] келесі санаттары көрсетілген: 

  Технологиялық  мобилді    оқыту  (Technology-driven  mobile  learning)  -  Кейбір  нақты 

технологиялық  инновациялар  техникалық  мүмкіншілік  пен  білім  беру  мүмкіндіктерін 

көрсету үшін академиялық ортада пайдаланылады. 

  Миниатюралық,  бірақ  тасымалданатын  электрондық  оқыту  (Miniature  but 

portable  e-learning)  –  электрондық  оқыту  құралдарында  пайдаланылатын  мобилді    сымсыз 

және  портативті  технологиялар  бүгінде  шешімдерді  қабылдауда  қолданылады.  Мысалы, 

(VLE)  сияқты    виртуалды  оқыту  ортасына  электрондық  оқыту  технологияларын  көшіру, 

немесе жұмыс ортасының статикалық технологиясын мобилді технологияға алмастыру. 

  Аудиторияға  байланысты  оқыту  (Connected  classroom  learning)  -  мұндай 

технологияны  сыныпта  бірлесіп  оқытуды  қолдау  үшін  басқа  (интерактивті  тақталар) 

технологияларды пайдалану. 

  Бейресми,  жеке,  ситуациялық  мобилді    оқыту  (Informal,  personalized,  situated 

mobile learning) – бұл технология қосымша функциялармен күшейтілген, мысалы,  білім беру 

қызметтеріне  бағытталған  бейнелерді  жеткізу  немесе  жергілікті  ақпараттандыру  сияқты 

функциялар.  

  Мобилді    оқыту  /  тиімділікті  қолдау  (Mobile  training/  performance  support)  – 

мобилді    қызметкерлердің  өнімділігі  мен  тиімділігін  арттыру  үшін  пайдаланылады,  тікелей 

уақыт  және  олардың  басымдықтары  бойынша  ақпарат  беру  және  қолдау  көрсетуді 

қамтамасыз ететін технология. 

  Қашықтық / ауылдық / даму үстіндегі мобилді  оқыту (Remote/ rural/ development 

mobile  learning)  –  дәстүрлі  электронды  оқыту  технологиясы  жұмыс  істемейтін  жерлердегі, 

білім  беруге  негізделген,  қоршаған ортаны  қорғау  және  инфрақұрылымдық  проблемаларды 

шешу кезінде жиі қолданылады. 

 

Forbes.kz  сайтының  зерттеулері  бойынша  AppStore  және  Google  play  интернет 

дүкендеріне  жүктелген  қазақстандық  мобилді    қосымшалардың  үздік  30  тізімі  көрсетілген. 

Бұл  тізім  қосымшаларды  құрылғыға  ең  көп  жүктелгендігіне  байланысты  жасалды  [4]. 

Солардың  ішінде  жаңалықтар,  хабарландырулар,  банктер,  көлік  тасымалдарына  арналған 

қолданбалар көп кездеседі. Мобилді  оқытуға арналған қолданбалар өте аз яғни 0,6 пайызды 

құрайды.  

Бұдан  шығатын  қорытынды,  қолданушыларға  білім  беру  жолында  отандық 

әзірлеушілерге бұл мәселені шешу үшін келесі нұсқауларға аса назар аударуы керек: 

  қолданбаларды барынша қызықты етіп жасалуы; 

  қолданыстағы бар құрылғыларда қолданбаның қатесіз жұмыс жасауы; 

  жарнамалар мен вирустық спамдардың болмауы; 

  оқытылатын деректердің ақиқаттылығы мен сапалылығы; 

  жиі жаңартылып отыруы; 

  автономды жұмыс жасауға барлық мүмкіндіктердің жасалуы.  

Осы  талаптарға  сәйкестендіріп  жасалған  қолданба  мобилді    қолданбалар  нарығында 

үлкен сұранысқа ие болмақ. 

Біз, 

өз 

тарапымыздан 

мобилді 

оқытудың 

 

келешегі 

 

оның 

интеллектуалдандырылуында 

 

деп 

санаймыз, 

яғни 

 

интеллектуалды 

 

оқыту   

қолданбаларының  білім беруде  қолданылуы  білім сапасын арттырады. 

Осылайша,  мобилді    оқыту,  соның  ішінде    интеллектуалды  мобилді  қолданбаларды  

әзірлеу    жаңа  білім  беру  ортасын  құруда  маңызды  құрал  болып  табылады.  Заманауи 

ақпараттық  технологиялардың  теріс  әсерлерінен  жағымды  жақтары  басым  түсіп,  оқытуды 

жаңа сапалы деңгейге шығаруға мүмкіндік  береді. Технологиялық құраушы қазіргі  уақытта 

«ҚОҒАМДЫ АҚПАРАТТАНДЫРУ»  V ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҒЫЛЫМИ-ПРАКТИКАЛЫҚ КОНФЕРЕНЦИЯ 

 

 

209 

 

жоғары периодпен өссе де, оқу үрдісіне мобилді  оқытудың жеке компоненттерін енгізу үшін 

құралдар  тапшы  емес.  Интеллектуалды  оқыту  қолданбалары  бар  мобилді    құрылғылар 

көмегімен  жүргізілетін  оқу  әдістерін  іздеу  және  жасау  оқушы  мен  оқытушы  арасындағы 

қатынасты  жақсартуға  әсерін  тигізуі,  оқушылардың  оқуға  деген  талпыныстарын  арттыруы, 

жеке  оқу  ортасын  жасауға  себепші  болуы  мүмкін.  Ал,  электронды  оқытуда  жаңа 

стандарттарға көшу өмір бойы үздіксіз оқу дағдысын қалыптастырады. 

 

Пайдаланылған әдебиеттер: 

 

1.  http://www.mobl21.com/Basics_Of_Mobile_Learning.pdf 

2.  http://www.smart-edu.com/mobile-learning.html 

3.  Traxler John. Current  State  of  Mobile  Learning. International  Review  on  Research  in  Open  and 

Distance  Learning (IRRODL)  8,  no.  2. 2007. www.irrodl.org/index.php/irrodl/article/view/  346/875 

(17.01.2011). 

4.  http://forbes.kz/leader/top-30_mobilnyih_prilojeniy 

 

 

УДК 004.624 

 

БАРЛЫБАЕВ А.Б., САБЫРОВ Т.С., АКИМБЕКОВА Э.М. 

 

ПРОГРАММЫ ДЛЯ ОБМЕНА ДАННЫМИ МЕЖДУ АНАЛОГИЧНЫМИ 

СИСТЕМАМИ ЭЛЕКТРОННОГО ОБРАЗОВАНИЯ, МЕЖДУ СИСТЕМАМИ 

ЭЛЕКТРОННОГО ПРАВИТЕЛЬСТВА И СОЦИАЛЬНЫМИ СЕТЯМИ 

 

(НИИ «Искусственный интеллект» Евразийский национальный университет  

им. Л.Н. Гумилева, Астана, Казахстан) 

 

Целью  данной  работы  является  разработка  набора  готовых  классов,  процедур, 

функций, структур и констант, предоставляемых приложением (библиотекой, сервисом) или 

операционной  системой  для  использования  во  внешних  программных  продуктах  (API)  для 

Проекта Smart-University. 

Задача  работы  состоит  в  том  чтобы  разработать  два  API  для  внешних  электронных 

ресурсов.  Первый  ресурс  это  аналогичные  системы  электронного  образования.  Сюда  будут 

передаваться  данные  из  каталога  электронной  библиотеки,  для  задачи  интеграции  или 

взаимоиспользования  библиотечного  фонда,  такое  очень  часто  встречается,  когда  разные 

системы  электронного  обучения  используют  один  ресурс.  Второй  ресурс  системы 

электронного  правительства  и  социальные  сети,  обычно  туда  передаются  общественные 

открытые  данные,  поэтому  будем  передавать  туда  информацию  с  личной  карточки 

университета (ЛКУ). 

Для  того  чтобы  создать  REST  приложения  в  Intersystems  Cache  [

1

]  нужно  создать 

класс  брокер  унаследованный  от  класса  %CSP.REST.  В  мастере  создания  класса  укажите 

имя пакета в моем случае API и имя класса Program, нажмите кнопку «Далее». В окне тип 

класса нажмите на кнопку расширения и укажите имя класса предка: %CSP.REST. 

Для  начала  создадим  веб-приложение  /suniversity.Для  этого  перейдем  в  Портал 

Управления 

Системой: 

->Портал->Администрирование 

системой->Безопасность-

>Приложения->Веб приложения, тут: 

-Нажмите кнопку создать приложение. 

-Укажите имя /suniversity. 

-Укажите область. 

-Метод аутентификации: Не аутентифицированный. 

«ҚОҒАМДЫ АҚПАРАТТАНДЫРУ»  V ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҒЫЛЫМИ-ПРАКТИКАЛЫҚ КОНФЕРЕНЦИЯ 

 

 

210 

 

-Класс-обработчик т.е класс брокер: API.Program [

2

]. 

Далее 

сохраняем. 

Данные 

о 

книгах 

брались 

из 

таблицы 

DATA_UniversityStructure.RLibraryBook,  а  данные  о  ЛКУ  из  таблицы  DATA.University. 

Воспользуемся  стандартным  классом  Cache  %Populate  для  заполнения  таблиц  случайными 

данными.  Выполним  команду  do  ##class(имя  нашей  таблицы).Populate(количество 

записей). 

 

 

Рисунок 1 – Создание и настройки веб-приложения 

 

Прописываем карту путей и методы в классе API.Program: 

Class API.Program Extends %CSP.REST

{ 

XData 

UrlMap{ 

<

Routes

> 

<

Route 

Url

=

"/books" 

Method

=

"GET" 

Call

=

"GetAllBooks"

/> 

<

Route 

Url

=

"/infouniversity" 

Method

=

"GET" 

Call

=

"GetInfoUniversity"

/> 

Routes

>} 

ClassMethod 

GetAllBooks() 

As %Status

{ 

set 

st

=

$$$OK

 

try

{

do 

##class

(

%ZEN.Auxiliary.jsonSQLProvider

).

%WriteJSONFromSQL

(, 

"select * from 

DATA_UniversityStructure.RLibraryBook"

) 

} 

catch 

ex

{

set 

st

=

ex

.

AsStatus

()

} 

quit 

st

} 

ClassMethod 

GetInfoUniversity() 

As %Status

{ 

set 

st

=

$$$OK 

try

{

do 

##class

(

%ZEN.Auxiliary.jsonSQLProvider

).

%WriteJSONFromSQL

(, 

"select * from 

DATA.University"

)

} 

catch 

ex

{

set 

st

=

ex

.

AsStatus

()

} 

quit 

st

}} 

Первый  метод  GetAllBooks()  выводит  список  учебников  и  информацию  о  них  в 

формате JSON. 

Второй метод GetInfoUniversity() выводит информацию ЛКУ. При переходе по адресу 

http://<адрес  сервера>/имя  приложения/books  наблюдается  список  книг,  аналогично  по 

адресу  http://<адрес  сервера>/имя  приложения/infouniversity  находится  информация  ЛКУ. 

Заметим адреса прописали в карте путей Routes. 

«ҚОҒАМДЫ АҚПАРАТТАНДЫРУ»  V ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҒЫЛЫМИ-ПРАКТИКАЛЫҚ КОНФЕРЕНЦИЯ 

 

 

211 

 

 

 

Рисунок 2 – Данные книг в формате JSON. 

 

 

Рисунок 3 – Данные ЛКУ в формате JSON. 

 

На этом с серверной частью закончили. 

На  стороне  клиента  мы  преобразуем  данные  из  json  при  помощи  AngularJS 

фреймворка [

3

]. Сначала создадим csp файлы Books.csp и Infouniversity.csp 

 

 

Рисунок 4 – Данные в формате AngularJS на Books.csp. 

 

«ҚОҒАМДЫ АҚПАРАТТАНДЫРУ»  V ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҒЫЛЫМИ-ПРАКТИКАЛЫҚ КОНФЕРЕНЦИЯ 

 

 

212 

 

 

Рисунок 5 – Данные в формате AngularJS на Infouniversity.csp. 

 

Список использованной литеатуры: 

 

1.  http://www.intersystems.com/ru/our-products/cache/cache-overview/  

2.  http://habrahabr.ru/company/intersystems/blog/204576/ 

3.  https://angularjs.org/ 

 

 

УДК 004.896 

БЕЙСЕМБАЕВА А.М. 

 

МЕТОДОЛОГИЯ РАЗРАБОТКИ БАЗЫ ЗНАНИЙ ПО ПРЕДМЕТУ 

«ИНФОРМАТИКА» 

 

(Евразийский национальный университет имени Л.Н. Гумилева, город Астана,  

Республика Казахстан) 

 

Реальный мир состоит их множества объектов, которые наука «Информатика» может 

отображать в виде информационных моделей. На основе объектов с помощью инструментов 

можно строить базы знаний, ведь каждый объект содержит в себе информацию. И с каждым 

годом  ценность  информации  возрастает,  а  ее  количество  возрастает  в  геометрической 

прогрессии, то возникла необходимость структурировать информацию и преобразовывать ее 

в знания, нужные человеку. 

Как  отмечают  в  своих  работах  Вешнева  И.В.,  Комаров  Е.Г.,  Юрков  Н.К.  процесс 

обучения  в  вузе  представляет  собой  формализованную  предметную  область,  которая  не 

может  быть  описана  классической  математической  моделью.  В  связи  с  этим,  предлагается 

рассматривать  процесс  обучения  как  нечеткую  предметную  область,  основанную  на 

семантической неоднозначности знаний [1]. 

В  последние  годы  разработка  онтологий  -  формальных  явных  описаний  терминов 

предметной  области  и  отношений  между  ними  –  переходит  из  мира  лабораторий  по 

искусственному  интеллекту  на  рабочие  столы  экспертов  по  предметным  областям.  Во 

всемирной  паутине  онтологии  стали обычным  явлением.  Онтологии  в  сети  варьируются  от 

больших таксономий, категоризирующих веб-сайты (как на сайте Yahoo!), до категоризаций 

продаваемых  товаров  и  их  характеристик  (как  на  сайте  Amazon.com).  Консорциум  WWW 

(W3C)  разрабатывает  RDF  (Resource  Description  Framework)  (Brickley  and  Guha  1999),  язык 

кодирования  знаний  на  веб-страницах  для  того,  чтобы  сделать  их  понятными  для 

электронных  агентов,  которые  осуществляют  поиск  информации  [2].  Во  многих 

дисциплинах 

сейчас 

разрабатываются 

стандартные 

онтологии, 

которые 

могут 

использоваться  экспертами  по  предметным  областям  для  совместного  использования  и 

аннотирования  информации  в  своей  области.  Например,  в  области  медицины  созданы 

«ҚОҒАМДЫ АҚПАРАТТАНДЫРУ»  V ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҒЫЛЫМИ-ПРАКТИКАЛЫҚ КОНФЕРЕНЦИЯ 

 

 

213 

 

большие  стандартные,  структурированные  словари,  такие  как  snomed  (Price  and  Spackman 

2000)  и  семантическая  сеть  Системы  Унифицированного  Медицинского  Языка  (the  Unified 

Medical  Language  System)  (Humphreys  and  Lindberg  1993).  Также  появляются  обширные 

общецелевые  онтологии.  Например,  Программа  ООН  по  развитию  (the  United  Nations 

Development  Program)  и  компания  Dun  &  Bradstreet  объединили  усилия  для  разработки 

онтологии UNSPSC, которая предоставляет терминологию товаров и услуг. 

На  сегодняшний  день  уже  разработано  очень  большое  количество  онтологий, 

охватывающих  различные  предметные  области.  Поэтому  возможность  внедрения, 

объединения  и  соединения  уже  разработанных  баз  знаний  в  приложениях  широко 

используется и применяется. 

Для  разработки  онтологической  базы  знаний  данной  магистерской  диссертации 

решено  было  использовать  редактор  Protégé.  Выбор  редактора  обоснован  тем,  что  Protégé 

является  широкоспециализированной  программой,  не  привязана  к  какой  либо  предметной 

области  и  позволяет  экспортировать  разработанную  базу  знаний  в  распространенные 

форматы. 

Protégé  –  это открытое,  свободное  программное обеспечение,  разработанное  на Java. 

Он является редактором для проектирования и построения онтологических БД [3].  

Пользователи  редактора  Protégé  могут  разрабатывать  базу  знаний  приобретенных 

знаний по необходимой предметной области, а  эксперты могут воспользоваться системами 

структурированных  и  формализованных  данных.  Особенностью  редактора  является  его 

модульная  архитектура,  это  позволяет  использовать  различные  классы  самых  разных 

предметных    областей.  Также  модульная  архитектура  позволяет  подключать  модули  для 

расширения функций, на сегодняшний день уже разработано более 85 плагинов к редактору. 

Для  разработки онтологической  базы  знаний  в  редакторе  Protégé  используется    язык 

формализации OWL, предоставляющий возможность создавать онтологии, описывая классы 

и свойства, а также задавать отношения между классами. 

Интерфейс  программы  представлен  в  виде  набора  вкладов,  отображающие 

инструменты  для  создания  базы  знаний.  Часто  используемой  и  важной  является  вкладка 

Classes позволяющей создавать классы предметной области.  

На практике разработка онтологии включает: 

1.  определение классов в онтологии; 

2.  расположение классов в таксономическую иерархию (подкласс – надкласс); 

3.  определение слотов и описание допускаемых значений этих слотов; 

4.  заполнение значений слотов экземпляров. 

 

Интеллектуальные  обучающие  системы  основываются  на  базе  знаний  определенной 

предметной  области.  Целью  нашего  исследования  является  построение  базы  знаний  по 

предмету «Информатика». Разработаны классы и отношения в редакторе Protégé (рисунок 1). 

 

жүктеу/скачать 14,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: