Тіл тазалығы
01
Орындаған:Жанатбек Л.
Тексерген:Тымболова А.
— КОНФУЦИЙ
Напишите цитату, которая вдохновляет вас
02
МАРКЕТИНГОВАЯ ПРЕЗЕНТАЦИЯ
04
Talim TV Online
Филология ғылымының докторы Ерден Қажыбек
– Осы бір сөзқолданыс қате түрінде анау бір ресми құжаттарға да еніп кетіп жатқаны қатты қыңжылтады. Шын мәнінде, "саламат" деген сөз "дені сау, есен, аман" дегенге жақын қолданыс. Мысалы, біз амандасқан кезде "Саламатсыз ба" деп амандасамыз, оның жіңішке формасы "Сәлеметсіз бе" деген нормаға айналды. Біз "Салауатсыз ба" деп амандаспаймыз ғой. Алайда, бір өкініштісі "салауатты өмір салты" деп қолданып жатырмыз. Бұл қате қолданыс. "Саламатты өмір салты" болу керек. Ал "салауат" деген сөз ол рақым, кешірім, енді орысша айтқанда "амнистия" деген ұғымға жақын келеді. Мысалы, біз мұсылман мәдениетін білетіндеріміз, ішіндегіміз қазір жақсы біледі, намаздың соңында мұсылман адам Пайғамбарымызға салауат айтады. "Салауат" деген сөз "Пайғамбарымызға, оның әулетіне, ұрпағына рақым сұрау Алладан, кешірім сұрау". Сондықтан осы екі сөзді шатастырмаған абзал. Қазақта "салауат" сөзімен жақсы мақал бар: "Барға қанағат, Өткенге салауат", - деген. Мұндағысы бар нәрсеге риза болу, ал өтіп кеткен нәрсеге ренішпен қарамау, оған кешіріммен қарау дегенді көрсетеді.
Жүргізуші: – Мынандай сұрақ, "автобустан түсу" я болмаса "автобустан шығу" деп жатамыз. Осының қайсысы дұрыс?
Анар ханым: – Бұл өте жақсы сұрақ. Бұл қазақ мәдениетімен байланысты. Қазақтің тіліндегі көптеген тұрақты қолданыстар қазақтың дәртүрлі мәдениетінен туындайды. Өзі атам-заманнан "ер қанаты ат", атам-заманнан қазақтың бірден-бір көлігі жылқы болған. Ал енді атқа сіз "отырасыз ба", одан түскенде сіз "шығасыз ба"? Атқа отырамын, аттан шығамын деп айтпайды ғой. Сол сияқты қазіргі көліктің бәрі автобус болсын, жеңіл көлік болсын атқа қатысты тіркестермен берілу керек оған отыру, түсу қимылдары. Сондықтан біз "автобусқа мінеміз", "автобустан түсеміз".
Жүргізуші: – Ал "кино көру" деген дұрыс па, әлде "кино қарау" деген дұрыс па?