Дәріс №1
Ғылым және оның қазіргі қоғамдағы рөлі
Дәріс жоспары:
Ғылым және оның қазіргі қоғамдағы рөлі
Ғылым ұғымы және оның өзіне тән белгілері. Ғылым объектісі мен пәні
Ғылымның функциялары
Ғылым классификациясы
Қазіргі ғылым. Негізгі ұғымдар
Қоғамдық сана құрылымындағы ғылым. Ғылымның қоғамдық сананың басқа түрлерінен айырмашылығы. Ғылым және философия.
1.Ғылым және оның қазіргі қоғамдағы рөлі
Ғылымның пайда болуы адам мен табиғат арасындағы, адам мен оның қоршаған ортасы арасындағы субъективті-объектілік қатынастардың қалыптасуымен байланысты, ол адамзаттың меншіктеуші экономикадан өндірушіге ауысуы кезінде пайда болды. Ғылымның қалыптасуының екінші себебі-адамның танымдық іс-әрекетінің күрделенуі. Ғылымның дамуы адам ақыл-ойының интеллектуалды дамуы мен адамзат өркениетінің қалыптасуының жалпы процесінің ажырамас бөлігі болды.
Ғылымның қалыптасуы мен даму тарихында екі кезеңді бөліп көрсетуге болады. Бірінші кезең пайда болған ғылымды (болжамды), екінші кезең сөздің мағынасында ғылымды сипаттайды.
Білімнің басталуы Ежелгі Шығыста, Греция мен Римде, сондай—ақ Орта ғасырларда, XVI-XVII ғасырларға дейін пайда болады. Дәл осы кезең көбінесе шындықты жүйелі зерттеу ретінде жаратылыстанудың ( және жалпы ғылымның) бастауы, бастапқы нүктесі болып саналады.
Ғылым тұтас құбылыс ретінде қазіргі уақытта философиядан бас тартуға байланысты пайда болады және оның дамуында үш негізгі кезеңнен өтеді: классикалық, классикалық емес, классикадан кейінгі (қазіргі). Таным объектісі мен субъектісінің арақатынасы (қайшылығы) осы кезеңдеудің критерийі (негізі) болып табылады.
1. Классикалық ғылым (XVII-XIX ғғ.) өз объектілерін зерттей отырып, оларды сипаттау және теориялық түсіндіру кезінде тақырыпқа қатысты барлық нәрсені мүмкіндігінше жоюға, тақырыпты зерттеу жағдайларына қарамастан, тақырыпты өздігінен білуге тырысты.
2.Классикалық емес ғылым (ХХ ғасырдың бірінші жартысы) классикалық ғылымның объективтілігін жоққа шығарады, объектіні білу мен субъект қызметінің құралдары мен операцияларының сипаты арасындағы байланысты түсінеді.
3. Классикадан кейінгі ғылымның маңызды белгісі (ХХ ғасырдың екінші жартысы— XXI ғасырдың басы) — субъективті іс-әрекеттің тұрақты қосылуы, объект туралы алынған білім сипатының белгілі субъект қызметінің құралдары мен операцияларының ерекшелігімен ғана емес, сонымен бірге оның құндылық-мақсатты құрылымдарымен де байланысы. Осы кезеңдердің әрқайсысының өз парадигмасы (теориялық-әдіснамалық және басқа көзқарастардың жиынтығы), әлемнің өзіндік бейнесі, өзіндік іргелі идеялары бар.
Достарыңызбен бөлісу: |