Емельян Пугачев-1773-1775 жылдардағы шаруалар соғысын басқарған Дон казак. Петр III есімімен аталды, өзін император ретінде көрсететін алаяқтар арасында ең танымал болды. Емьян Пугачевтің есімі Ресейдегі шаруалар соғысымен, сондай-ақ Романовтар әулетінің билігінде орнығуға көмектескен әлемдік тарихтың соңғы өзгерісімен мәңгі байланысты. Пугачевтің өмірбаянының егжей-тегжейлері уақыт өте келе жоғалып кетті, ол туралы және ол басқарған көтеріліс туралы шындықты білу өте қиын, өйткені оның есіміне 140 жылдан астам уақыт тыйым салынған.
Емельян пугачёв көтерілісі (1773-1775)
. Түрмеден қашып шыққаннан кейін Жайық казактарымен байланыс жасап, өзін сарай төңірегінде өлтірілген Петр ЫЫЫ деп жариялап, астыртын қол жинады. Оның қатарында казак-орыстармен бірге башқұрттар, татарлар, қазақтар, қалмақтар да болды. 1773 жылы қыркүйекте оның жасағы Елек, Татищев, Сақмар бекіністерін алды. 5 қазанда көтерілісшілер Орынборды қоршады. Көтерілісшілер саны 25 мыңға жетіп, 86 зеңбірегі болды. Олар патша үкіметі жіберген жазалаушы жасақтарды бірінен кейін бірін талқандады. 1774 жылы көтеріліс Оңтүстік Урал, Қазан губерниясының шығыс бөлігін, Батыс Сібірді, Батыс Қазақстанды қамтыды. Уфа, Екатеринбург, Челябинск, Самара, Заинек, Кунгур мен Красноуфимск, Жайық қалашығы көтерілісшілердің іпі орталықтарына айналды. Бірақ көтерілісшілердің бірыңғай жоспары болмады. Сондықтан генерал А.И.Бибиков бастаған жазалаушы корпус Самара, Күнгүр, Бұзұлұқ маңында көтерілісшілерге соққы беріп, Орынбор мен Екатеринбургты қоршаудан босатты. 1774 жылы сәуірде көтерілісшілер талқандалып, Орал тауына кетті. Ол жақта көтерілісшілерді чуваш, мордва, татар, т.б. халықтар қолдады. Қозғалыс Еділ бойының көптеген уездерін қамтып, Мәскеу губерниясының шекарасына жетті. Екатерина ЫЫ көтерілісті басуға 20 мыңға тарта жаяу әскер мен атты әскер полктерін жұмсады. Көтерілісшілердің Царицынға жасаған жорығы сәтсіз аяқталды. Осы жерде көптеген Дон казактары мен қалмақтар тарап кетті. Пугачев Волга сыртына қашты, бірақ көп ұзамай қолға түсті. 1775 жылы Мәскеуге әкелініп, дарға асылды. Көтерілісшілер қатал жазаланды. 1775 жылы жазда көтеріліс толық басылды. Орта жүз бен Кіші жүз қазақтары қатысқан бұл көтеріліс қазақ халқының Ресей отаршыларына қарсы ұлт-азаттық қозғалыстарының басталуына ықпал етті.[1]
Пугачев бастаған көтерілістің нәтижесі 3000-нан астам асыл отбасылардың, 60 Орал зауыттарының жойылуы болды. Әскери бекіністер қирады, православие храмдары жойылды, қалалар өртенді.
Емельян Пугачёв Мәскеуде 1775 жылы қайтыс болды
Өте көп қаза тапқан адамдардын денелері
Орыс басқарушылары жана көтерілістердін алдын ала төтеп беру шаруалары ұйымдастырылды
