ЕүОБ. Евклид алгоритмі. Екое. 3 анықтама



бет1/7
Дата15.05.2022
өлшемі138,57 Kb.
#34518
  1   2   3   4   5   6   7

ЕҮОБ. Евклид алгоритмі. ЕКОЕ.
3 анықтама. , ... , сандарының әрқайсысын да бөлетін 0 бүтін санын олардың ортақ бөлгіші деп аталады.

4 анықтама. Егер келесі екі шарт орындалса:

  1. бүтін саны , ... , сандарының ортақ бөлгіші болса;

  2. , ... , сандарының кез-келген ортақ бөлгішіне бөлінсе;

онда бүтін саны осы сандардың ең үлкен ортақ бөлгіші деп аталады.

Қысқаша ЕҮОБ және = (, ... , ) деп белгіленеді.

және сандары үшін (,) = .
Евклид алгоритмі

Лемма 1. Егер , онда (,) =

Дәлелдеуі: 1) и - және ортақ бөлгіші.

2) - және ортақ бөлгіші болсын.

, (,) = .



Лемма 2. Егер =+, мұндағы a,b, нөлден өзгеше сандар, онда (,) = (, ).
Евклид алгоритмі екі санның ЕҮОБ табу үшін қолданылады.

Алдымен санын санына бөлеміз, егер -ға бөлінсе, онда 1 лемма бойынша , ал егер -ға бөлінбесе, онда қалдықпен бөлу теоремасы бойынша қалдық аламыз: =+, 0<.

. =0, яғни =.

. 0, онда келесі теңдіктерді аламыз.

=+; 0 < < (егер =0, онда процесс аяқталады).



=+ 0<<

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -



(I) =+ 0<<

=

Біз =0 алған кезде бұл процесс аяқталады.

Бөлу процесінде шыққан сандар натурал болғандықтан және кемімелі болғандықтан, қандай-да бір қадамда қалдықсыз бөлу аламыз.

2 лемма бойынша: (, ) = (,) = (,) = …= (,) = .



Қорытынды: Ең соңғы нөлден өзгеше қалдық а және в сандарының ЕҮОБ болып табылады.

Мысал. 185 және 5 сандарының ЕҮОБ табу керек.

(185, 55)= 5.

, ... , сандар жиынының ЕҮОБ табу есебі екі санның ЕҮОБ табу болып табылады..



1 теорема. Егер (, )= ; (, )= , … , (, )= , онда

(, ... , )=.



ЕҮОБ қасиеттері.

. 0, Z болсын.

Онда (, )= (, )

Евклид алгоритмін қолданамыз = +

= +

- - - - - - - - - - - -



= +

=

(, )= = (, ) .



. - және сандарының кез келген ортақ бөлгіші болсын, онда

(; )=

(, )= (; )= (; )



Достарыңызбен бөлісу:
  1   2   3   4   5   6   7




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет