Философия ежелгі грек сөзінен (phileo – махаббат, sopia – даналық) даналыққа ұмтылу ұғымында аударылған. Философия термині алғаш рет ежелгі грек ойшылы Пифагордың (б з. д. 580-500 ж.) еңбектерінде кездеседі
ФИЛОСОФИЯ ежелгі грек сөзінен (phileo – махаббат, sopia – даналық) даналыққа ұмтылу ұғымында аударылған. Философия термині алғаш рет ежелгі грек ойшылы Пифагордың (б.з.д. 580-500 ж.) еңбектерінде кездеседі. Бұл сөздің рухани мәдениет пен ғылыми білімге енуі Платон есімімен (б.з.б. 428-347 жж.) байланысты. Болмысты рухани меңгерудің жаңа түрі ретінде философия бір мезгілде ежелгі мәдениеттің үш түрлі орталығында пайда болды: Үндістанда, Қытайда, Грецияда (б.з.б. 8-6 ғғ.) (К. Яперс «Смысл и зажнание истории». Бұл кезең Карл Яперс «тарихтың осьтік уақыты» деп сипаттаған.Басқаша айтқанда, К.Яперстің сөзімен айтқанда, философиялық ойлау философия тарихына үңілуді білдіреді. Философияның пәні. Адам мен ғаламның қарым-қатынасы философия қарастыратын әмбебап мәселе, ондағы адамның орны. Жалпы философия – білім мен табиғаттың бастау нүктесі ретінде адам мен қоғам мәселелерін зерттейтін ғылым. Философиялық негізгі категориялар (ұғымдар): материя (бізді қоршап тұрған барлық материалдық (жасанды) және табиғи заттар мен заттар), сана, болмыс. Философиялық білімнің құрылымы: 1) онтология, 2) гносеология, 3) логика, 4) методология, 5) этика, 6) эстетика, 7) психология, 8) әлеуметтану, 9) философия тарихы.
Онтология (грекше ontos – болмыс) – жалпы болмыс (қозғалыс, кеңістік, уақыт, сана, дүние дамуының мақсаты, табиғаттың даму заңдылықтары) туралы ғылым. Болмыстың түрлері – адамдар, заттар мен табиғат, рухани және әлеуметтік болмыс.
Гносеология (грекше gnosis – білім) – таным теориясы. Ғалам ішкі когнитивті ма; адамның танымдық мүмкіндіктері қандай деген сияқты мәселелерді қарастырады. Әлемді тануға болмайды деп айту агностицизм деп аталады. Ең атақты агностикалық философ – И.Кант.
Логика (Логика) – (грекше logis – сөз, сөйлем, ой, ақыл) – дұрыс ойлаудың заңдылықтары мен формаларын зерттейтін ғылым. Логиканың үш түрі бар – диалектикалық, математикалық, формалды.
Аксиология – құндылықтар мәселелері: артықшылықтар дегеніміз не; құндылықтардың табиғатын, адам іс-әрекетін өзгерту мәселелерін (праксиология) немесе адамның дүниені өзгерту қабілетін зерттейді.
5) Этика (грекше ethos - шеберлік, әдет-ғұрып) - мораль мен этика саласындағы оқыту. Негізгі категориялар жақсы және жаман.
6) Эстетика (грекше aisthetikos – сезім) – адамның дүниені эстетикалық немесе сұлулық заңдары тұрғысынан түсінуі туралы ғылым. Негізгі категориялар – сұлулық пен ұсқынсыздық.
7) Психология (грекше psyho - жан) адамның жаны мен психикасы туралы ғылым. Негізгі ұғымдар психика, мінез, темперамент, ақыл, интеллект, қиял, белсенділік, энергетикалық потенциал, т.б.
8) Әлеуметтік философия (социология) (грекше societas – қоғам) – қоғам мен әлеуметтік процестерді зерттейтін философияның бір саласы.
9) Философия тарихы – философияның даму тарихын зерттейді. Неміс философы Г.Гегель айтқандай, «Философия Шығыста басталып, Батыста аяқталады». ФИЛОСОФИЯНЫҢ ЕКІ ӘДІСІ БАР: ДИАЛЕКТИКА МЕТАФИЗИКА Диалектика бойынша барлық заттар мен процестер дамиды, өзгереді, бір-біріне айналады. Демек, диалектикалық әдіс жалпы қарым-қатынас пен даму салаларына негізделген, яғни барлық заттар бір-бірімен байланысты және даму процесінде.
Метафизикалық әдіс бойынша, диалектикаға қарама-қайшы, барлық заттар өзгеріссіз, тоқырауда, дамымаған, байланыссыз.
