АБАЙ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ЖАРАТЫЛЫСТАНУ ЖӘНЕ ГЕОГРАФИЯ ИНСТИУТЫ Сабақтың тақырыбы «Судың иондық көбейтіндісі. Сутектік көрсеткіш. Қышқыл, сілті және негіз ерітінділерінің рН-ын есептеу» аға оқытушы Қожағұлова Ж.Р.
Судың диссоциациясы
Н2О ⇄ Н+ + ОН-
2Н2О ⇄ Н3О+ + ОН-
Судың диссоциациялану константасы
Судың иондық көбейтіндісі
/л
Таза суда және сулы ерітінділерде тұрақты температурада сутегі ионы мен гидроксид иондарының көбейтіндісі тұрақты шама. t = 250С –та (298 K) const.
[Н+] ∙ [ОH-] = const.
Температураны арттырғанда КW-ның мәні артады немесе [Н+] және [ОH-] иондарының концентрациясы артады
1909 жылы С.Ceренсен терминдер енгізді сутектік көрсеткіш (рН) және гидроксильді көрсеткіш (рОН)
Бұл тұрақты санды судың иондану көбейтіндісі (Кw) деп атайды
Кw = 1∙10-14 = [H+]∙[OH-] Химиялық таза суда олардың конц. аз және бірдей болады,
сондықтан олардың активтілігі концентрацияларына тең болады:
([Н+] = [ОH-] = √10-14 = 10-7 моль/л)
н/е
[Н+] ∙ [ОH-] = const.
рН 7 қышқыл орта
рН 7 сілтілік орта
рН: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
[H+]: 10-2 10-7 [ОH-]: 10-12
Әлсіз қышқыл орта
Әлсіз сілтілік
орта
Бейтарап орта
рН = 7
Күшті
Қышқылдық орта
рН<7
Күшті
Сілтілік орта
рН >7
Кез келген ерітіндінің рН шамасы индикаторлық шкаламен анықталады
рН < 7
рН > 7
Малиновый
Бесцветный
Фенолфталеин
Лакмус
Қою қызыл
Көк
Метилоранж
Розовый
Күлгін
Қызыл-сары
Сары
Индикаторлар 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Түссіз
Түссіз
Сары
түссіз таңқурай түсті
рН мәндерін келтірейік:
Азқазан сөлі 1,7
Қан 7,4
Сілекей 6,9
Жас 7,0
Қияр шырыны 6,9
Сәбіз шырыны 6,7
Картоп шырыны 5,9
Алма шырыны 2,5
2. Методом титрования
Электролит ерітінділірінің рН есептеу формулалары