Жерді қашықтан зондтау саласының даму тарихы
жүктеу/скачать 11,81 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Гаспар Надар 1858
- . Екінші дүниежүзілік
- ХХ ғасырдың 60-жылдары
- CORONA, ARGON, LANYARD
- Gemini жобасы
- ERTS-1
|
«Ғарыштық түсірілімдерді дешифрлеу негіздері» пәні бойынша емтихан сұрақтары Жерді қашықтан зондтау саласының даму тарихыЖерді қашықтықтан зондтау - жер бетін әр түрлі түсіруші құрал-жабдықтармен жабдықталған әуелік және ғарыштық құрылғылармен бақылау. Түсіруші құрылғылардың жұмыс істеу өлшемі микрометрден (көрінетін оптикалық сәулелену) метрге (радиотолқын) дейін. Жерді қашықтықтан зерделеу әдісі алғаш фотосуреттермен бірге пайда болды. Алғашқы суретті әуе шарынан Гаспар Надар 1858 жылы жасады, бұл Париж қаласының суреті болды. Бірінші дүниежүзілік соғыстың алдында аэростаттар мен дирижабльдер пайда болып, Жер суреттері әскери барлау үшін жасалды. Ұшақтан алғашқы аэрофотосуреттер 1909 жылы түсірілді. Ғарыштан лағшқы сурет АҚШ-тың V-2 жіберілген зымыранынан 1946 жылы түсірілді. Жерді қашықтықтан зерделеудің қазіргі дәуірі 1972 жылы NASA-ның Жер бетін зерттейтін технологиялық серігі - ERTS-ті сәтті қолданысқа енгізуімен басталды. Қашықтан зондтау түсінігі 19 ғасырда фотосурет өнертабысы пайда болғаннан кейін пайда болды және бұл әдіс қолданыла бастаған алғашқы салалардың бірі астрономия болды. Кейіннен әскери салада жау туралы ақпарат жинау және стратегиялық шешімдер қабылдау үшін қашықтықтан зондтау қолданыла бастады. Американдық Азаматтық соғыс кезінде ұшқышсыз ұшақ фотосуреттері әскерлердің қозғалысын, жеткізілімдерін, бекіністерін бақылау және артиллериялық атыс әсерін бағалау үшін пайдаланылды. Әртүрлі мемлекеттер қаржыландырған зерттеулер нәтижесінде алдымен әскери мақсатта, содан кейін осы әдісті азаматтық қолдану үшін сенсорларды жасауға мүмкіндік беретін технологиялар әзірленді. Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін қашықтықтан зондтау әдісі қоршаған ортаны бақылау және аумақтардың дамуын бағалау үшін, сондай-ақ азаматтық картографияда қолданыла бастады. ХХ ғасырдың 60-жылдары ғарыштық зымырандар мен спутниктердің пайда болуымен қашықтықтан зондтау ғарышқа аттанды. Әскери саладағы қашықтықтан зондтау мүмкіндіктері 1960 жылдан кейін CORONA, ARGON, LANYARD бағдарламаларының бөлігі ретінде барлау спутниктерін ұшыру нәтижесінде айтарлықтай артты, оның мақсаты төмен орбиталардан фотосуреттер алу болды. Көп ұзамай 2 метр рұқсаты бар стерео жұп кескіндер алынды. Алғашқы спутниктер орбитада жеті-сегіз күн жұмыс істеді, бірақ бұл құрылғылардың келесі ұрпақтары бірнеше ай бойы мәліметтерді қамтамасыз ете алды. 1961 жылы АҚШ-та іске қосылған адам басқаратын ұшу бағдарламаларын жүзеге асыру нәтижесінде айдың бетіне алғаш рет адам қонды (1969). Меркурий бағдарламасын атап өткен жөн, оның аясында Жердің суреттері алынған, Gemini жобасы (1965–1966), Аполлон бағдарламасы (1968–1975) кезінде қашықтықтан зондтау деректерін жүйелі жинау, оның барысында қашықтықтан зондтау жүргізілді. Жер бетінің (ЖҚЗ) ) және адамның Айға қонуы, жер ресурстарына зерттеулер жүргізген Skylab ғарыш станциясының ұшырылуы (1973–1974), 1981 жылы басталған ғарыш кемелерінің ұшуы, сондай-ақ тоғыз спектрлік арнаны пайдаланып көрінетін және жақын инфрақызылда 100 метр рұқсаты бар көп аймақты кескіндерді алу. Бірінші метеорологиялық спутник 1960 жылы 1 сәуірде АҚШ-та ұшырылды. Ол ауа райын болжау, циклондардың қозғалысын бақылау және басқа да осыған ұқсас тапсырмалар үшін пайдаланылды. TIROS-1 (Телевизиялық және инфрақызыл бақылау спутнигі) жер бетінің үлкен аумақтарын жүйелі түрде зерттеу үшін пайдаланылған жерсеріктердің ішінде бірінші болды. Алғашқы арнайы спутник 1972 жылы ұшырылды. Ол ERTS-1 (Earth Resources Technology Satellite) деп аталды және негізінен ауыл шаруашылығы мақсатында пайдаланылды. Қазіргі уақытта бұл серияның спутниктері Landsat деп аталады. Олар орташа ажыратымдылықтағы аумақтарды тұрақты көпаймақтық түсіруге арналған. Кейінірек, 1978 жылы SEASAT сканерлеу жүйесі бар бірінші жер серігі ұшырылды, бірақ ол тек үш айға ғана деректерді жіберді. 1985 жылы стерео жұп суреттерді алуға болатын SPOT сериясының бірінші француздық жерсерігі орбитаға шығарылды. IRS (Indian Remote Sensing) деп аталатын алғашқы үнділік қашықтықтан зондтау спутнигінің ұшырылуы 1988 жылы өтті. Жапония да орбитаға JERS MOS спутниктерін шығарды. 1975 жылдан бастап Қытай мезгіл-мезгіл өз спутниктерін ұшырды, бірақ олар алған деректер әлі де қоғамдық игіліктерде. Еуропалық ғарыш консорциумы 1991 және 1995 жылдары ЖҚЗ радиолокациялық спутниктерін, ал Канада 1995 жылы RADARSAT жерсерігін ұшырды. Аэроғарыштық әдістердің даму тарихы ғылым мен техниканың жаңа жетістіктері бейнелеу технологияларын жетілдіру үшін бірден қолданылатынын көрсетеді. Бұл 20 ғасырдың ортасында, компьютерлер, ғарыш аппараттары, радиоэлектрондық бейнелеу жүйелері сияқты инновациялар аэрофотосуреттердің дәстүрлі әдістерін - аэроғарыштық зондтауды өзгерткен кезде болды. Ғарыштық суреттер аймақтық және жаһандық деңгейдегі мәселелерді шешу үшін геоақпаратты қамтамасыз етті. жүктеу/скачать 11,81 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|