Кәсіби сәйкестілік дағдарысы

Кәсіби өсудегі кедергілер,оларды
болдырмау және жеңу жолдары.
Кәсіби 
сәйкестілік 
дағдарысы
және эмоциялық қажу синдромы.
МФК-211.3-топ
СӨЖ 8

Топ мүшелері:

Болат Жұлдыз
Байзак Гүлназ
Дәуітбек Айнара
Бекасил Аяна
Әбілқасым Жақсылық
Бектұрсын Назым
Джулдасбаева Жанат
Асхатбекұлы Айбек

Кедергі дегеніміз

не?
Кедергі – адамның тіршілік әрекетінің
көріністерін шектеу, оның қажеттіліктерін
қанағаттандыруға жол бермеу үшін
объектінің
қасиеттерін
көрсететін
психологиялық
құбылыс
(сезімдер,
тәжірибе, бейнелер, түсініктер және т.б.
түрінде ұсынылған).

Психологиялық кедергілердің функциялары:

◇тұрақтандыру (қозғалысты тоқтату, оған
статикалық беру);
◇түзетулер (кедергіге тап болғаннан кейін
қозғалыс бағытын өзгертеді);
◇қуаттандыру (қозғалыс энергиясы оны ұстап
тұрған тосқауылдың әсерінен жинақталады);
◇мөлшерлеу (доза қозғалысына кедергілер, оның
өлшемін анықтау);
◇жұмылдыру (кедергіге тап болған тірі ағзалар
кедергілерді жеңу үшін өз күштерін және басқа
ресурстарын жұмылдырады);
◇даму (бірнеше рет жұмылдыру кезінде
организмдерде болатын өзгерістер бекітіледі, бұл
тірі жүйенің функционалдығын арттырады, оған
жаңа сапа береді);
◇тежеу (кедергі қозғалысты баяулатады,
белсенділікті тежейді);
◇басу (организмнің өмірлік белсенділігін, оның
сұраныстарын үнемі блоктайды, тосқауыл оның
функционалдығын әлсіретеді және бұзады)

Психологиялық кедергілердің түрлері:

дағдарыстар
кәсіби
дамутұлғалық;
тұлғаның
жеке
психологиялық
қасиеттері (қаттылық, төмен төзімділік,
агрессивтілік және т.б.);
кәсіби психологиялық денсаулықтың
нашарлауы;
кәсіби жойылу.

Тұлғаның кәсіби дамуының дағдарыстары –

қызмет
субъектісін
түбегейлі
қайта
құрумен, қызметтің өзіндегі өзгерістермен
жүретін өмірдің қысқа кезеңдері.Кәсіби
даму дағдарыстарының белгілеріне
орындалатын іс-әрекеттегі мағынаның
жоғалуы; жаңа сезімнің жоғалуы; дамудың
тоқтауының субъективті сезімі; жұмысқа
қатысты жағымсыз эмоциялардың басым
болуы; тітіркену немесе апатия жатады.

Бұған мынандай жағдайлар себеп бола алады:

- өзгерістен қорқу, жайлылық аймағынан шыға алмау;
-ештеңе шықпайды деп санау;
-жаңа жұмысты бастау барысында өзінің алдыңғы жұмысындағы статусын жоғалтып
алудан қорқу;
-адамдардың ойлары мен белгісіздіктен қорқу.
Алайда кәсіби өсу барысындағы дағдарыстан шығудың жолдары бар:
- Өзіңіздің қорқынышыңызды мойындаңыз және қандай да бір сізге қолайлы түрде
- оны қағазда сипаттаңыз, жазба құралында қорқыныш сипаттамасын жазыңыз;
- Қорқыныштың «көзіне қарау» және оқиғалардың дамуының ең жағымсыз
сценарийін қайта қарау , шығындар шынымен де қайғылы және түзетілмейтіндей
ме? Мұндай жағдай орын алса, не істейсіз? Тіпті ең қорқыныштысы, бірінші кезекте,
шешім әрдайым табылатына сеніңіз;
- Қажетті өзгертулерге қарай кем дегенде 3 шағын әрекеттер жасап отырыңыз;

Кәсіби сәйкестілік дағдарысы. Бұны кәсіби

таңдау дағдарысы деп те атайды. Алғашқы
кәсіби дағдарыс тіпті кәсіптік білім беру
сатысында (университетте, колледжде оқыған
кезде) де болуы мүмкін, бұл кәсіби білім мен
оқытуға қанағаттанбау, сондай-ақ мектеп пен
студенттік өмірге бейімделудегі қиындықтармен
байланысты. Жеке академиялық пәндерден
қанағаттанбау
бар,
кәсіби
таңдаудың
дұрыстығына күмән туады, оқуға деген
қызығушылық
төмендейді.
Студент
өз
таңдауының дұрыстығын ойластыра бастайды.
Жастарда таңдап алынған мамандықты алуды
тоқтату (көбінесе таза, сырттай, кейде кездейсоқ)
мамандығының күшін жоюды талап етеді.

Эмоционалды күйзеліс синдромы кәсіби қызметпен

тікелей
байланысты.
Эмульсиялық
күйзеліс
синдромы туралы тұжырымдама 1974 жылы
американдық
психиатр
Др.
Фриденбергтің
психологиялық терминологиясына енгізілді. Бұл
термин орыс тіліне «эмоционалды жану» немесе
«кәсіби күйіп қалу» ретінде аударылады.
Эмоционалды күйдіру - бұл белгілі бір қызмет
түріне
байланысты
стресстік
тұлғалардың
қысымына ұзақ уақыт болғанда пайда болатын
психологиялық
қорғаныс
механизмі.
Бұл
синдромға кез-келген мамандықтың маманы
жатады.

Эмоциялық күйіктердің белгілері келесідей

көрінеді:
◇жұмысқа бей-жайсыздық, эмоционалды сарқылу
және сарқылу сезімі, яғни, адам бұрынғыдай
жұмыс істемейді;
◇ адамсыздандыру - әріптестеріне, бағынатын
адамдарына, басшыларына, адамдармен жұмыс
істеу керек адамдарға теріс қатынасты;
◇
теріс
өзін-өзі
қабылдау
-
кәсіптік
қанағаттанбаушылық,
кәсібилік,
шеберліктің
болмауы;
◇иесіздендіру, яғни, өз іс-әрекетін басқару мүмкін
емес екенін сезіну;
◇ өмір сүру сапасының нашарлауы және басқа
ықтимал көріністер.

Эмоциялық күйіктердің себептері

Эмоциялық күйзелудің себептері басқаша болуы мүмкін.
Олар екі негізгі топқа бөлінеді - ресми міндеттерге
қатысты объективті, субъективті, жеке басына, жасына,
өмірлік құндылықтарға байланысты.
Эмоционалды күйзелудің субъективті себептері арнайы
сенім, психологиялық қорғаныс, жұмысқа қатынасы,
әріптестермен қарым-қатынас болуы мүмкін. Бұл
олардың
жұмысының
нәтижелеріне,
жоғары
адамгершілік
қағидаларына
және
жанқиярлыққа
бейімділікке қойылатын талаптарды асып түсіруі мүмкін.
Белсенді себептерге байланысты жұмыс жүктемесінің
жоғарылауы, өз міндеттерін дұрыс емес немесе
жеткіліксіз түсінуі, сондай-ақ дұрыс емес психологиялық
қолдау көрсету.

Эмоциялық күйзелісті емдеу және алдын алу

Басшы:жауапкершілікті айқын және нақты таратады;
қызметкерлер арасындағы қарым-қатынас сипаттамаларын қадағалау;
дәстүрлерді дамыту;
құрылымдау жұмысы;
Эмоциялық күйіп қалудың алдын алу бойынша жаттығулар
жүктемені оңтайландыру;
қызметкерлерге көмек көрсету және қолдау.
Эмоциялық күйзеліс синдромы, ұзақ және ауыр емделу, эмоционалдық күйзелісті болдырмау үшін
әртүрлі жаттығулар жасау арқылы алдын алуға болады, мысалы, командамызға сенім артуға,
жақсы ниет пен бір-бірін қабылдауға, басқаларды оң қабылдауға дағдыларды қалыптастыруға,
сондай-ақ өзін-өзі қабылдау.
Түрлі халықтық құралдармен емделуге болатын эмоционалды күйзеліс жоғарыда көрсетілген
жаттығулар арқылы толығымен жойылуы мүмкін. Табиғи тыныс алу агенттері көп: мелисса шайы,
анау инфузиясы, ванна мен сауналар, релаксациялық сессиялар, тыныс алу гимнастикасы.

НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА

РАХМЕТ!