Дәріс №9.  Түсті металдар мен оның қорытпалары

50 
Ті
α
модификациясының периодтары α=2,96А және с=4,72А болатын, 
тығыз 
орналасқан 
гексагональдық 
торға ие болады. Жоғары 
температуралық Ті
β
модификациясының периодтары α=3,32А (900
-та) 
болатын, кӛлемдік центрленген кубтық торға ие болады. 
Баяу суыту кезіндегі полиморфты түрленуі (882 ) қалыптағыдай 
механизм бойынша полиэдрлік құрлым түзе отырып (9.1,α-сурет),ал тез
салқындағанда мартенситтік механизм бойынша ине тәрізді құрылым түзе 
отырып (9.1,б-сурет) жүзеге асады. 
Титан ӛндірудің ӛнеркәсіптік әдісі титан рудасын байытып әрі 
хлорлап, кейін осы руданы тӛрт хлорлы титаннан металдық магниймен 
бұрынғы қалпына келтіруден тұрады. Осыдан алынған кеуек титан үлгілері 
9.1-сурет. ВТГ-1-1 маркалы техникалық титанның микроқұрылымы: а-
жасытылғаннан кейін, б- құйылғаннан кейін. 
(ТГ 100, ТГ 105, ТГ 110 т.с.с) арнайы қорытылған үлгіледің қаттылығы 
бойынша маркаланады. Бір тұтас титан алу үшін кеуек титан ұнтақталып 
майдаланады, престеледі және жентектеледі немесе доғалық пеште, 
вакуумде не инертті газдардың атмосферада қайта балқытылады. 
Қоспалар мӛлшерін азайту және оладың сом титанның қимасы 
бойынша аса бір қалыпты таралуы үшінтитанды 2-3 рет қайталап балқыту 
әдісі ұсынылады. Сом титанға тән ірі түіршікті құрылым циркониймен 
және бормен модификациялау арқылы майдаланады. Қайта балқыту 
нәтижесінде алынған техникалық титан ондағы қоспалардың мӛлшеріне 
байланысты маркаланады (9.1- кесте)
Техникалық титанның химиялық құрамы
9.1- кесте 

51 
Титан 
маркасы 
Кӛп дегендегі қоспалар (Қалғаны титан) 
Fe 
Si 
C 
O 
N 
H 
басқасы 
BTI-00 
BTI-0 
BT-1 
0,12 
0,18 
0,25 
0,08 
0,10 
0,12 
0,0 
0,07 
0,08 
0,01 
0,12 
0,15 
0,04 
0,04 
0,05 
0,008 
0,010 
0,012 
- 
0,3 
0,3 
Ӛте таза иодидті титан тӛрт иодидті титаннатн термиялық диссоциация 
әдісімен, сондай-ақ зоналық балқыту әдісімен алынады. 
Титанның 
ерекше айырмашылықтары жоғары механикалық 
қасиеттері, тығыздығының аздығы, жоғары меншікті беріктігі (беріктік 
шегінің тығыздыққа қатынасы) және коррозияға жақсы тӛзімділігі болып 
табылады. Таза титанның физикалық қасиеттері тӛменде келтірілген; 
Салыстырмалы атомдық массасы (атомдық салмағы) . 47,9 
Тығыздығы, г/см
ᶟ . . . . . . . 4,5 
Балқу температурасы,
. . . . . . 1665 
50
-тағы жылу ӛткізгіштігі, кал/см
. . . 0,0369 
Сызықтық ұлғаю коэффициенті (20-600
), 1/
. . 9,9 10-
⁶
Меншікті электр кедергісі, Ом мм²/м . . . . 0,42 
Серпімділік модулы, кгс/мм² . . . . . 11200 
Темір мен никельге қарағанда 2 есе дерлік кем болатын титанның 
тӛмен серпімділік модулы қатаң конструкцияларды жасауға қиындық 
келтіреді. 
Титанның механикалық қасиеттері беріктігі мен пластикалылығының 
жақсы үйлесетіндігімен сипатталады (9.2- кесте) 

Иодидті және техникалық титанның типтік механикалық қасиеттері
9.2- кесте 
Титан
маркасы 
Қоспалардың 
Қосындысы 
в
кг/мм² 
в 
кг/мм² 

жүктеу/скачать 1,99 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: