Мазмұны
Криоген сұйықтықтармен жұмыс қауіпсіздігі …………………….3
Дьюар ыдысы…………………………………………………………….5
Қазіргі Дьюар ыдысы …………………………………………..6
Дьюардың гелийлік ыдыстары……………………………………………7
ЯМР- спектрометрге сұйық азотпен гелийдің құюдың процедурасы………................................................................................................8
Сұйық гелийдің құю реті ………………………………………8
Әдебиеттер тізімі ..……………………………………………………10
1. Криоген сұйықтықтармен жұмыс қауіпсіздігі
Магнитте сұйық азотпен гелий салыстырмалы түрде үлкен мәнді құрайды. Бұл сұйықтықтар криоген заттарына қатысты ядролық магнит ішінде өте төмен температураны ұстап тұру үшін қызмет етеді.
Криоген өнімдерінде заттар мен заттардың қоспаларын түсіну керек яғни криоген температуралары 0-120К болады. Негізгі криоген өнімдеріне жататандар: азот, кислород, водород, гелий, аргон, неон, криптон, ксенон, озон, фтор және метан.
Өндірістерде, сақтауда, тасымалдауда және криоген өнімдердің қолдануында қауіпті және зиянды өндіріс факторларды құралады. Физикалық - химиялық қасиеттермен олардың адам организмына криоген өнімдердің әрекеті анықталады .
Адамдың дене контактісінде криогенмен, сұйықтықпен , оның жұптарымен, суытылған немесе газды ортамен , жабдықтау бөлімдерімен , құбырлардың аспапты және контрукциялардың криоген температура әрекеті кезінде мұз кристалдарының қалыптасуы болады.
Контакті криоген өнімдермен дене учаскесінің күйік деп атай алады , көз ( көру жоғалтуына дейін) және жеңіл тоңазытудың нәтижесінде терең дене учаскелерінің салқындатылады. Кейбір криоген өнімдер улы. (см. 1кесте).
Сондықтан жұмыс істеу барысында криоген сұйықтықтарында үнемі қолғаптар, жеңі ұзын көйлектер немесе зертханалық қалаттар және қорғауыш көзілдіріктер киюі қажет.
Ортасыз контакті бұлармен тоңазыту сұйықтықтарының себебі бола алады.
Сондай-ақ, жүйенің жұмысына жауапты, магнитті міндетті түрде тексеру және куәләндіріледі газдар криосұйықтықтар булану барысында қалыптасып магниттер еркін құлай алады, яғни барлық клапандар жұмыс істеу керек. Соған дейін гелиймен немесе азотпен магнит басқару әрекеттерді қамданбаңыздар , дұрыс әрекеттерге сіздер оқытылған емессіздер.
Гелий және азот – улы емес газдар. Сондай-ақ квенч мүмкіншілігі (газдық гелиймен кеңістікте таралады) магнитте бөлме кенеттен газдармен толтырыла алады (азотпен және гелиймен) ауа оттегімен қатысты ығыстырылуда желдету жүиесімен жабдықталу қажет.
Жұмыс барысында криоген сұйықтықтары зиянды және қауіпті өндіріс факторларын туғыза алады, криоген өнімдеріне сипаттамалар:
• төменгі температурада криоген өнімдері;
• тасымалдауда және сақтауда криоген өнімдері жоғары қысымы өздігінен пайда болады;
• оттек концентрациясы тыныс аймағында криоген жабдықтарының қирауы кезінде немесе криоген сұйықтықтарының бұғазында азаяды;
• гидравликалық соққылар, қуыстардың және келесі толтырылған сұйықтықтармен құбырларда пайда болуымен ескерітілген;
1.кесте Криогендік өнімнің токсикологиялық сипаттамасы
Газ
|
Организмдердің әрекеттесу сипаттамасы
|
Ену жолдары
|
ПДК, мг/м3
|
Оттек
|
Таза оттек демді 5сағат ішінде улауға әкеліп соғады. Улану шекарасының концентрациясы 60% болады (қалыпты қысымдада).
|
Тыныс жолдары
|
-
|
Азот, аргон, неон, гелий
|
Атмосфералық қысым бойынша ауада өзіне қатысты парциальды қысымды төмендетеді. Аргон, гелий, неонды қолдануда қысым есірткілер сияқты әсер етеді.
|
Органикалық тыныс
|
-
|
Криптон, ксенон
|
Улану емес,бірақ иондық әрекетесу кезінде родон қоспаларын көрсете алады.
|
Органикалық тыныс
|
-
|
Криогендік сұйықтықтарды сақтауда және тасымалдауда жоғары сапалы жылуды шығармауды қажетті қамтамасыздандырады ( ұнтақты- вакуумдық немесе экрандық- вакуумдық). Сақтауға арналған ыдыстар және криоген сұйықтықтардың тасымалдауының сақтандыратын клапандармен , жарылатын мембраналармен тиісті жабдықталған болу , ал жұмыс істейтіндер қысыммен – манометр.
Криоген сұйықтықтармен ыдыстардың толтыру нормалары (2 кестеде) ережелерімен анықталған. Криоген сұйықтықтарға арналған сыйымдылықтардың сыртқы беті алюминийлік бояумен тиісті боялған болу , жазулар және айырмалық жолақтар болу (3 кесте).
Кесте Криоген сұйықтықтармен ыдыстардың толтыру нормалары.
Газ
|
1л ыдыстың сыйымдылығы мен сұйықтықтың массасы, кг аз емес
|
Ыдыс сыйымдылғы 1 кг газда, л, кем емес
|
сутек
|
0,065
|
15
|
Гелий
|
0,11
|
9
|
оттек
|
1,08
|
0,926
|
Азот
|
0,77
|
1,3
|
Сұйытылған газдарды сақтайды және стационарлық және транспорттықтарды ыдыстарда ( цистерналарда ), жоғары эффективтті жылулық оңашалаумен жабдықталған.
3.кесте Криоген сұйықтықтарға арналған ыдыстардың таңбалауы.
Газ
|
Баллондардың бояуы
|
Жазу мәтіні
|
Жазу түсі
|
Жолақ түсі
|
Азот
|
Қара
|
Азот
|
Сары
|
Қоңыр
|
дымқыл аргон
|
Қара
|
дымқыл аргон
|
ақ
|
Көк
|
Техникалық аргон
|
Қара
|
Техникалық аргон
|
көк
|
Көк
|
Таза аргон
|
Сұр
|
Таза аргон
|
жасыл
|
Жасыл
|
Гелий
|
Қоңыр
|
Гелий
|
Ақ
|
Қара
|
Оттек
|
көкшіл
|
Оттек
|
Қара
|
Қара
|
Медициналық оттек
|
көкшіл
|
Медициналық оттек
|
Қара
|
Қара
|
Барлық басқа жанатын газдар
|
қызыл
|
Газ атауы
|
Ақ
|
Жасыл
|
Барлық басқа жанбайтын газдар
|
Қара
|
Газ атауы
|
Сары
|
Жасыл
|
Криоген сұйықтықтарының транспорттық және сақталуда аз мөлшерлі салыстырмалы түрде (бірнеше литрдан бірнеше ондық литрге дейін) Дьюар ыдысын қолданады.
Жұмыс барысында Дьюар ыдысы есепке алынады, өйткені Дьюар ыдысының жарылуы кезінде тығыз жабық қылталары болады; қылтаның мұздық тығындары; ыдыстың вакуумдық изоляциялаушының бұзылуы және ыдыстың ішінде температураның жоғары болуы; адсорбентпен жұтып алынған газдардың ыдыстардың жылытылуы кезінде кеңейтілуі;
Достарыңызбен бөлісу: |