М. Монтессоридің ойын түрлері: Үстел үсті. Дидактикалық ойындар. Құрылыс ойындары. Сюжетті ойындар. Логикалық ойындар
жүктеу/скачать 31,7 Kb.
|
|
М. Монтессоридің ойын түрлері: Үстел үсті. Дидактикалық ойындар. Құрылыс ойындары. Сюжетті ойындар. Логикалық ойындар. Белсенділік орталықтары: Өнер орталығы. Көркем әдебиет орталығы. Желілі ойындар орталығы. Құм мен су орталығы. Құрылыс ойындары орталығы Құм мен су орталығы. Мақсаты: Балалардың ортақ іс-қимылын ояту,қол саусақтарының қимылын дамыту, шығармашылығын арттыру,жан-жақты қызығушылығын ояту. Өнер орталығы: Мақсаты:Әр бағыттағы өнерді қабылдауын дамыту,сезіммен өнерді түсінуге тәрбиелеу. Ақыл-ой қабілеттерін дамыту.Ұсақ қимыл-қозғалысын,өзіндік шығармашылығын арттыру. Құрылыс орталығы: Мақсаты: Балаларға заттарды дұрыс құрастыра білуге үйрету.Балалардың дұрыс ойлауын дамыту, Шеберлігін арттыру.Ұжым болып жұмыс жасай білуге тәрбиелеу Желілі ойындар орталығы: Мақсаты: Балалардың рөлдерде ойнау шеберлігін арттыру, ертегілерді кейіпкерлендіру арқылы сөздік қорын молайту, белсенділігін арттыру. Көркем әдебиет орталығы: Мақсаты:
Балалардың кітапқа деген сүйіспеншілігін арттыру,ертегілерді таныстыра отырып,сөздік қорын молайту,тілдерін дамыту.Дұрыс сөйлей білу мәдениетіне тәрбиелеу Балалар игеретін білім білік дағдылары: - Өзара сыйластыққа түсіне білуге қабілетті - Айналасындағыларды ұнатып, жақсы көре біледі - Шындықты айтуға, жағымды ойлауға үйренеді - Сабырлы болуға,тәрбиелі болуға, ойланып сөйлеуге үйренеді. Монтессори-ақыл-ойдың басшылығымен ұсақ қол маторикасын дамытады. Баланы шынайы өмірге дайындайды. Өздігінен киінеуге, бір нәрсені құюға, төгуге, , жууға, араластыруға, сурет салып тағы басқаға үйретеді. Материалдар сезімінің сипап сезу, дәм сезу, иіс сезу арқылы бала тыныштық пен дыбыстарды тыңдауға, заттардың салмағын, түр-түсін, пішінін ажыратуға үйренеді. Дамып келе жатқан бала еркіндік пен өз қалағанын істеуге деген туа біткен қажеттілікке ие болып келеді. Монтессори –балаға өз таңдағанын істеуге мүмкіндік беру, оның таңдауына және өз бетімен жұмыс істеуіне бөгет болмау. Сондықтан Монтессоридің ұраны: «Мұны маған өзіме істеуіме көмектес». «Маған жағдай жаса, мен өзім істеп-үйренемін». Дәл осы себепті сабақтың негізгі уақыты (75%) емін еркін жұмыс істеуге бөлінеді. Әрбір бала өз таңдауға құқылы. Қазіргі уақытта Монтессори әдісі әлемнің әртүрлі елдерінде, соның ішінде Ұлыбританияда 100 жылдан астам уақыт бойы қолданылып келеді. Әдістің кейбір сыншылары оның кейбір шешімдері ескірген және 21 ғасырдың қалыптасуына сәйкес келмейтінін мойындайды. Дегенмен, әдісті насихаттаушылар оның қазіргі уақытта сәтті қолдануға болатын әмбебап элементтерін көрсетеді. Сонымен қатар, марта Монтессори жақтаған принциптерге сәйкес, барлық тіршілік иелерінің мінез-құлқында көрінетін табиғи даму заңдылықтарын, табиғи реакцияларды және табиғи тенденцияларды тәрбиелеу кезінде әрқашан ескеру қажет. Сонымен, Монтессориан балалары қандай? Олар өз міндеттеріне назар аударады және тәуелсіздікке ұмтылады. Олар өз қабілеттеріне деген сенімді нығайтады және әлемге сенімділікпен қарайды. Монтессори әдісін үйренетін балалар жауапты, басқаларға жанашыр, көмектесуге дайын және әлеуметтік бастамаларға қатысудың шұғыл қажеттілігін сезінеді. Олар шыдамдылыққа толы және олар үшін мүмкін емес ештеңе жоқ. Монтессори балалары-бұл құрмет пен құрмет құндылықтарын білетін және оларды бір-біріне білдіре алатын балалар. Мұндай балалар жан-жақты және көңілді! МОНТЕССОРИ ӘДІСІНДЕ ҚОЛДАНЫЛАТЫН ПРИНЦИПТЕР
- Материалды еркін таңдау принципі-Барлық материалдар әрқашан бөлмеде қол жетімді және балалар қандай материалдар жұмыс істейтінін өздері шешеді. — Жұмыс орнында еркін таңдау принципі-балалар қалаған жерінде жұмыс істейді. — Жұмыс уақытын еркін таңдау принципі-жұмыс уақыты туралы шешім бала үшін қалады. - Жұмыс формасын еркін таңдау принципі-балалар жұмыс тақырыбын өз бетінше таңдайды, қалаған кезде жұмыс істейді және бұл жұмыс оларға ұнайтын және жағымды болғанша жұмыс істейді. - Тәртіп принципі - сыныптағы әр зат өз орнында тұрады және оны алған жағдайда қайтадан орына қайтарылады. - Шектеу принципі-балалар өздері қалаған нәрсені жасай алмайды және мұғалімнің серіктесі емес. - Қиындықтарды бөліп көрсету принципі-бала жұмыс істейтін әрбір пән тек бір нақты ұғыммен жұмыс істеуге арналған. Егер балалар өлшемдермен жұмыс жасаса, олар түстермен бір уақытта жұмыс істемейді, өйткені бұл үшін басқа материал жасалған. — Өз іс-әрекеті мен қайталау принципі-балалар өздерінің мүдделерімен, қажеттіліктерімен, интеллектуалды және физикалық мүмкіндіктерімен анықталған бағдарлама бойынша дамиды. Егер балаға әрекетті қайталау қажет болса, онда ештеңе жоқ. — Өзін-өзі бақылау принципі-балалар тапсырманың жақсы немесе нашар орындалғанын, мүмкін қатенің қай жерде болғанын және оны қалай түзетуге болатындығын өз бетінше анықтай алады. ҮЙДЕГІ МОНТЕССОРИ ӘДІСІ Үйде Монтессори әдісін үйрену қызықты нұсқа болып көрінгенімен, бұл болжамдардың барлығын үйде іс жүзінде жүзеге асыру өте қиын. Балаларын Монтессори әдісімен оқытуға тырысқан ата-аналар бұл тәсілдің өте көп уақытты қажет ететінін және жалықтыратынын көрсетеді: кейде тіпті түні бойы үйде жаттығу үшін нақты материалдарды дайындауға жұмсауға болады. Монтессори балабақшалары мен мектептерінде баланың қатаң сақталуы керек белгілі бір ережелері бар. Үйде тәртіпті сақтау әлдеқайда қиын және әдіспен енгізілген шектеулерді орындау қиынырақ.
Монтессори әдісінің орталық идеясы-дамудың сезімтал кезеңдері туралы түсінік. Бұл кезеңдер балалар белгілі бір дағдыларды немесе әрекеттерді игеруге бейім болатын уақыт терезелерін білдіреді. Туғаннан алты жасқа дейінгі кезеңде балаларда белгілі бір дағдыларды жақсы меңгеретін алты негізгі сезімтал кезең бар, өйткені олар оларға ұзақ уақыт назар аудара алады: (туғаннан үш жасқа дейін): Монтессори жүйесі бойынша кішкентайлар үшін бұл жаста оны қоршаған ортада сақтау дағдыларын игеру оңайырақ. Сенсорлық даму (туғаннан бес жарым жасқа дейін): балалар үшін сенсорлық, дәм, иіс, есту және көру арқылы әлемді белсенді түрде зерттеу маңызды. Сөйлеуді дамыту (туғаннан алты жасқа дейін – сөйлеу үшін, бес жастан алты жасқа дейін – жазу үшін). Осы кезеңдердегі балалар ана тілдерін де, шет тілдерін де үйренуге, сондай – ақ сөйлеушілерде ойларды жеткізу дағдыларын игеруге икемді. Әрекеттер мен қозғалыстарды игеру (бір жылдан төрт жылға дейін): балалар өз денелерін басқаруға және моторикасын дамытуға тырысады. Ұсақ моторика (бір жарым жылдан төрт жарым жасқа дейін): осы кезеңде Монтессори жүйесіндегі бала қолдың нақты қозғалыстарымен байланысты дағдыларды белсенді түрде дамытады, мысалы, ұсақ құралдарды қолдану. Әлеуметтік дағдылар (екі жарым жастан алты жасқа дейін): балалар осы уақытта басқалармен қарым-қатынас жасау дағдыларын белсенді түрде қалыптастырады. Алайда, әр сезімтал кезеңнің басталу уақыты мен ұзақтығы әр түрлі болуы мүмкін. Монтессори мұғалімі үшін әр баланың дамуының қай кезеңінде екенін дәл анықтау және оған тиісті тапсырмалар, белсенділік беру маңызды. Оңтайлы кезеңді өткізіп жіберу кейінірек дағдыларды қалыптастырудағы қиындықтарға әкелуі мүмкін. Монтессори жүйесінің негізгі принциптері: Жас әртүрлілігі. Монтессори балаларын дамыту жүйесі аясында кез-келген жастағы оқушылар бірге оқиды, бұл үлкендердің көшбасшылық қасиеттерін қалыптастыруға және кішілердің қамқорлығына ықпал етеді. Дайындалған орта. Оқыту өзін өзі тану, сенсорлық, тілдік және математикалық әрекеттер үшін әртүрлі аймақтары бар арнайы ұйымдастырылған ойын бөлмелерінде өтеді. Ересек адамның рөлі. Тәрбиеші баланы ешнәрсеге мәжбүрлемейді, ол баланы қызықтыруға тырысатын қолдаушы тұлға. Баланың көзқарасы мұғалімнің көзқарасымен бірдей болу міндетті емес. Бала жеке тұлға ретінде өзіндік ой пікірі бар. Ережелерді сақтау. Монтессори жүйесінде топта тәртіпті сақтауға көмектесетін ережелер бар. Сезім мен моториканы дамыту. Сияқты сезімдерді қалыптастыруға назар аударылады көру, есту, иіс сезу, дәм, және ұсақ моторикалар ұсақ заттармен жұмыс жасау арқылы. Қателерді құрметтеу. Монтессори жүйесіндегі балаға дұрыс емес қадамдар жасауға рұқсат етіледі, өйткені бұл оқу және даму процесінің бөлігі болып табылады. Самостоятельность. Баланың самостоятельностьн дамытуға баса назар аударылады. Материалдар балалар өз бетінше таңдап, жинай алатындай етіп орналастырылады. Монтессори техникасы бүкіл әлемде, тіпті Британдық князьдар Уильям мен Гарриді қоса алғанда, танымал тұлғалар арасында кең танымал болғанын атап өткен жөн. Бұл оның сұранысына ықпал ететін белгілі бір факторларға байланысты: Жеке подход: Монтессори жүйесінде Балалар жеке немесе шағын топтарда жұмыс істейді, бұл жекелендірілген оқытуға және ұзақ мерзімді оқуға ынталандыруға ықпал етеді.
Белгілі артықшылықтарға қарамастан, Монтессори тәсілінде айтарлықтай кемшіліктер бар: Монтессори ортасынан кәдімгі мектептерге ауысатын балаларға құрылымдық оқу жүйесіне, кесте сабақтарына, үй тапсырмаларын орындауға және бағалауға бейімделу қиын болуы мүмкін. Әдістемеде әртүрлі және қызықты нұсқаулықтарды қолдану шығындарды талап етеді, өйткені олар көбінесе қымбат. Монтессори әдісі бойынша балабақшалар мен мектептердегі оқу ақысы да өте үлкен болып қала береді. Монтессори жүйесі әрқашан балалардың өзін-өзі бақылау дағдыларын және жеке қалауларын дамытуға ықпал ете бермейді. Әдістеменің тәсілі баланың мүдделеріне сәйкес сабақтарды қамтиды, бұл әрдайым қазіргі әлемнің талаптарына сәйкес келе бермейді, мұнда сіз жұмыс істей білуіңіз керек және оны жасау әрдайым жағымды бола бермейтін кезде де үйренуіңіз керек. Монтессоридің педагогикалық жүйесі оның танымалдылығына байланысты әртүрлі білім сапасына ие болуы мүмкін. Баланы мамандандырылған мекемеге оқуға жібермес бұрын, басшылықтан балабақша/мектеп мұғалімдерінің дипломдары мен сертификаттарын сұраған жөн. Монтессори жүйесі бойынша балабақшаны таңдағанда келесі нәрселерге назар аудару ұсынылады: Мұғалімдердің білімін және олардың Монтессори стандарттарына сәйкестігін нақтылау. Балаларда өз бетінше сабақтар үшін берілетін бос уақыттың болуын қамтамасыз ету (күніне кемінде 1-2 сағат). Сыныптың құрылымын және белгілі бір жастағы балаларға қандай даму бағыттарын ұсынатынын зерттеу. Монтессоридің орталық идеяларының бірі- баланы өз бетінше жұмыс істеуге үйрету. Осы балабақшадағы балаларға қандай еркіндік деңгейі берілетінін, олар тапсырмаларды қалай таңдап, өз қарқынымен жұмыс істей алатынын біліңіз. Қолданылатын Оқу материалдары мен әдістемелерінің әртүрлілігін тексеріңіз. Олардың Монтессори принциптеріне сәйкес келуі және белсенді қатысу мен зерттеуді ынталандыруы маңызды. Монтессори жүйесі бойынша балабақшаны таңдағанда оның ерекшеліктерін ескеру қажет: Шағын топтармен: Монтессори балабақшаларында олар екі тәрбиеші бар әр түрлі жастағы (0-3 және 3-6 жас) 15-25 баланы құрайды. Бұл әр баланың дамуына жеке көзқарас қалыптастырады. Монтессоридің оқыту әдістері мен дидактикалық жүйесі: халықаралық Монтессори қауымдастығы бекіткен материалдар балаларға түстерді, пішіндерді және өлшемдерді тану дағдыларын дамытуға көмектеседі. Тәртіп және Тәуелсіздік. Монтессори-балалар тазалауды үйренетін және оқу материалдарын пайдалануда таңдау еркіндігі бар бақтар. Бұл жауапкершілік пен тәуелсіздік дағдыларын қалыптастыруға ықпал етеді. Практикалық дағдылар: олар тамақ дайындауға және өсімдіктерге күтім жасауға арналған заттар сияқты қарапайым тұрмыстық заттарды қолдану арқылы дамиды. Режим мен рәсімдер: серуендеу, ұйықтау уақыты және тамақтану қалай ұйымдастырылған. Жүйеленген тәртіп балаларға күннің құрылымын сезінуге және уақытты шарлауды үйренуге көмектеседі. Әлеуметтенудің рөлі: балалар арасындағы байланыс пен қарым-қатынасқа ықпал ететін "шеңбер" сияқты іс-шараларға. Бұл өзара әрекеттесу дағдыларын дамытудың маңызды аспектісі. Монтессори әдісі ата-аналарға дамушы орта принциптерін үйде қолдануға бірегей мүмкіндік береді. Негізгі идея-бала практикалық дағдылар мен Интеллектуалды қабілеттерді дамыта отырып, отбасының күнделікті өміріне белсенді қатысушы болуы керек. Міне, ата-аналарға үйде монтессориге бағытталған оқу ортасын құруға көмектесетін кейбір негізгі аспектілер: Баланы күнделікті істерге қосыңыз: бірге тамақ дайындаңыз, бөлмені тазалаңыз, көгалдандырыңыз. Бұл міндеттер практикалық дағдыларды дамытып қана қоймай, жауапкершілік пен тәуелсіздікке үйретеді. Балаңызға ойыншықтарға ғана емес, нақты заттарға қол жеткізуге мүмкіндік беріңіз. Оған ас құралдары, құралдар, щеткалар және бояулар сияқты нақты, жасына бейімделген заттарды пайдалануға мүмкіндік беріңіз. Ойын бөлмесінде дамудың әртүрлі аспектілеріне сәйкес келетін әртүрлі аймақтарды жасаңыз: жаратылыстану, практикалық өмір, сенсорлық, тілдік және математикалық қалыптасу. Заттарды нәресте оңай алып, алып тастайтындай етіп орналастырыңыз. Монтессори жүйесі бойынша ұсақ заттармен ойындар, сұрыптау, жіп, жанасу — мұның бәрі зияткерлік қабілеттер мен зейінді қалыптастырады. Баланың тәжірибесін әртараптандыру үшін қиыршық тастар, конустар және қабықтар сияқты табиғи заттарды қолданыңыз. Қарапайым және түсінікті қасиеттері бар Монтессори жүйесі бойынша ойыншықтар мен материалдарды таңдаңыз. Көптеген нәрселермен қанықпаңыз, себебі бұл эмоционалды шиеленісті тудыруы және шоғырлануды қиындатуы мүмкін. Басқа балалармен және ересектермен қарым-қатынас жасау мүмкіндіктерін жасаңыз. Балаңызға бірлесіп жұмыс істеуге және өз білімі мен дағдыларымен бөлісуге мүмкіндік беріңіз. Балаңызды өз сұрақтарына жауап іздеуге шақырыңыз. Оған тапсырмалар қойыңыз және оларды шешудің жолдарын табуға мүмкіндік беріңіз. Баланың даму кезеңдері Мария Монтессоридің айтуынша, балалардың дамуының бірінші деңгейі туылғаннан алты жасқа дейін созылады. Осы кезеңде бала айтарлықтай психологиялық және физикалық өзгерістерден өтеді. Осы кезеңде балаға өзінің жеке басын дамыту және тәуелсіздік алу бойынша жұмыс жасайтын зерттеуші ретінде қарастырылады. Дамудың екінші деңгейі 6 жастан 12 жасқа дейін созылады. Осы кезеңде Монтессори балалардағы физикалық және психологиялық өзгерістерді атап өтті және сыныпта арнайы орта, сабақтар, және осы жаңа өзгерістерге сәйкес келетін материалдар болу керектігін айтты. Физикалық өзгерістердің ішінде ол сүт тістерінің жоғалуын және аяқтардың біркелкі өсуін атап өтеді. Психологиялық өзгерістердің арасында топтарда жұмыс істеу және сөйлесу үрдісі, сондай-ақ ақыл мен қиялдың дамуы байқалады. Оның пікірінше, екінші кезеңнің басты міндеті-баланың зияткерлік тәуелсіздігі мен әлеуметтік ұйымын қалыптастыру. Дамудың үшінші деңгейі 12 жастан 18 жасқа дейін созылады, оның ішінде жасөспірім. Монтессори үшінші деңгейді жыныстық жетілумен, сондай-ақ кейбір психологиялық өзгерістермен байланыстырады. Ол осы жастағы психологиялық тұрақсыздық пен шоғырланудағы қиындықтарды, сондай-ақ шығармашылық тенденциялар мен әділеттілік пен өзін-өзі бағалаудың дамуын атап өтеді. Монтессори бұл кезеңнің негізгі міндеті қоғамда өз орнын табу деп есептеді. Төртінші даму деңгейі 18 жастан 24 жасқа дейін созылады. Ол Монтессори-дамудың алдыңғы деңгейлерінде білім алған балалар көшбасшы болу үшін мәдениет пен ғылымды зерттеуге толығымен дайын деп сенді. Дайындалған орта Дайындалған орта-Монтессори педагогикасының маңызды элементі. Онсыз ол жүйе ретінде жұмыс істей алмайды. Дайындалған орта балаға біртіндеп, біртіндеп ересек адамның қамқорлығынан босатылып, оған тәуелсіз болуға мүмкіндік береді. Сондықтан үйдегі немесе мектептегі жабдық баланың бойына, пропорциясына және жасына сәйкес келуі керек. Балалар үстелдер мен орындықтарды өз бетінше қайта реттей алуы керек. Оларға сабаққа арналған орынды өз бетінше таңдау мүмкіндігі берілуі керек. Монтессори орындықтарды орнынан орынға ауыстыруды моторика жаттығуы ретінде қарастырады. Балалар басқаларға кедергі келтірмеу үшін заттарды мүмкіндігінше тыныш қайта реттеуді үйренуі керек. Монтессори сыныбының орналасуы белгілі бір критерийлерге сәйкес келуі керек. Негізгі мақсат-балалардың топтық жұмысы мен тәуелсіздігін дамыту үшін жағдай жасау. Бөлме кең, жарық, тыныш түстерде қартаюы керек. Монтессори сыныбында суға қол жетімділік болуы керек. Раковиналар баланың кіру аймағында, дәретханалар-баланың қол жетімді биіктігінде немесе стендтермен жабдықталуы керек. Монтессори сыныбында балалар үшін қол жетімді биіктікте әрқашан жабық өсімдіктер болады, сондықтан балалар оларға күтім жасай алады.
Сезімтал кезең Сезімтал кезең-Монтессоридің педагогикалық жүйесінің негізінде жатқан негізгі ұғымдардың бірі. Сезімтал кезеңдер туралы түсінік баланың даму процесінде, ересек адамнан айырмашылығы, тұрақты, қарқынды өзгерістер жағдайында екенін айтады. Монтессори жаттығулары баланың дамуының сезімтал кезеңдеріне сәйкес келу үшін арнайы жасалған. Алғашқы жылдары бала тіл үйренудің сезімтал кезеңінен өтеді. Бұл сөйлеуді үйренудің ең жақсы кезеңі, өйткені бала бір уақытта бір немесе екі тілде естілетін сөздерді оңай ойнай алады. Бес — алты жарым жасында бала тағы бір кезеңнен өтеді, онда сөздердің жазылуы оған үлкен қызығушылық тудырады. Одан кейін грамматиканы оқудың ең жақсы кезеңі болады. Ең қызықты сезімтал кезеңдердің бірі-сезімтал тәртіп кезеңі. Осы кезеңде балалар кеңістік пен уақыттағы заттардың ретіне деген қызығушылықты арттырады. Балалар үшін таныс жерлерде заттарды көру өте маңызды. Сондай-ақ, сенсорлық қабылдау кезеңдері бар, бала затты ұстап көру арқылы білуге тырысады және діни дамуға байланысты кезең бар. жүктеу/скачать 31,7 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|