Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың үлгілік оқу бағдарламаларын бекіту туралы

жүктеу/скачать 0,52 Mb.

бет	207/289
Дата	09.05.2022
өлшемі	0,52 Mb.
	#33478

1 ... 203 204 205 206 207 208 209 210 ... 289

11-параграф. Сенсорика

354. Мақсаты сенсорлық эталондар жүйесін меңгерумен қамтамасыз етуге көмектесетін бағдарлау әрекетін, перцептивтік әрекеттерді (қарау, тыңдау, ұстап көру) қалыптастыру болып табылады.

      355. Міндеттері:

      1) көріп, естіп қабылдау мен зейінді дамыту;

      2) тактильдік-қимылдық қабылдауды дамыту;

      3) жеке заттарды жалпы ортадан ерекшелей отырып қабылдауға үйрету;

      4) практикалық немесе ойын міндеттерін шешу кезінде бағдарлаудың іздеу тәсілдерін (байқап көру, өлшеп көру) қалыптастыру;

      5) заттардың бүтін бейнесін, таныс заттар туралы бейнелік түсініктерді, олардың қасиеттері мен сапалары туралы түсініктерді қалыптастыру;

      6) заттар туралы тұтас түсінікті қалыптастыру, қандай да бір заттың әртүрлі қасиеттерінің болатындығын түсінуге көмектесу;

      7) жазық және көлемді пішіндерді салыстыруға, көлемді пішінді жазық бейне бойынша таңдауға үйрету;

      8) заттарды пішіні, көлемі бойынша салыстыруға, таңдаудың дұрыстығын практикалық өлшеу тәсілімен тексеруге үйрету;

      9) түстерді жіктеуге және өнімді әрекетте түс туралы түсінікті пайдалануға үйрету;

      10) көлемнің қатыстылығы туралы түсінікті қалыптастыру: қандай да бір зат бір затқа қатыстыкіші болады, ал басқа затқа қатысты үлкен (ұзындау-қысқалау, биіктеу-аласалау) болады;

      11) өзінің денесінің сызбасында бағдарлауды қалыптастыру, кеңістікте бағдарлауды қалыптастыруды жалғастыру;

      12) заттардың көру, тактильді-қимылмен, есту және дәм сезу арқылы оңай жіктеуге болатын қасиеттерін жіктеуге үйрету;

      13) қолдың көру-қимылдық үйлесімділігін дамыту;

      14) алуан түрлі балалардың әрекетіндегі заттардың таныс қаситтері мен сапасын практикалық тұрғыда пайдалану үшін жағдай тудыру.

356. "Сенсорика" сабағының мазмұны оқыту мақсаты мен күтілетін нәтижені қамтитын бөлімшелерден құралатын оқыту бөлімдері бойынша ұйымдастырылған. Әрбір бөлімшенің ішінде бірізділікпен ұйымдастырылған оқыту мақсаттары педагогтарға өз жұмыстарын жоспарлауға және балалардың жетістіктерін бағалауға, сондай-ақ оқытудың келесі кезеңдері туралы хабарлауға мүмкіндік береді.

      357. Оқу бағдарламасының мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:

      1) көріп қабылдау және зейін;

      2) естіп қабылдау және зейін;

      3) тактильдік-қимылдық қабылдау;

      4) дәмдік қабылдау.

      358. "Көріп қабылдау және зейін" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

      1) заттың тұтас бейнесін қабылдау;

      2) пішінді қабылдау;

      3) көлемді қабылдау;

      4) түсті қабылдау;

      5) кеңістіктік қатынасты қабылдау.

      359. "Естіп қабылдау және зейін" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

      1) заттар мен құбылыстардың дыбыстық сипатын қабылдау;

      2) фонематикалық қабылдау.

      360. "Тактильдік-қимылдық қабылдау" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

      1) нысандарды тактильдік-қимылдық тану;

      2) температуралық (жылулық) сезіну.

      361. "Дәмдік қабылдау" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

      1) дәмдік сипаттама;

      2) иіс сезуді қабылдау.

362. Оқыту мақсаттарының жүйесі:

17-кесте

1-бөлім. Көріп қабылдау және зейін
Бөлімше	Оқыту мақсаттары
1.1 Заттың тұтас бейнесін қабылдау	0.1.1.1 педагогтың нұсқауы бойынша ұсынылған суреттер қатарынан алынған суретте бейнеленген белгілі бір әрекетті таңдау
	0.1.1.2 3-4 элементтерден жетіспейтін бөлікті таңдай отырып, заттың тұтас бейнесін құру
	0.1.1.3 затты "puzzle (пазл)" түріндегі ойылып кесілген суреттерден жинастыру
	0.1.1.4 өрнектердің, геометриялық пішіндер мен заттардың суреттерін аяқтау
	0.1.1.5 затты құрамдық бөліктерге бөлу
	0.1.1.6 затты оның сұлбалық бейнесімен салыстыру
1.2 Пішінді қабылдау	0.1.2.1 көлемді пішіндерді үлгі бойынша құрастыру кезінде жіктеу
	0.1.2.2 парктикалық әрекет барысында көлемді және жазық пішіндерді (шар-дөңгелек, текше- шаршы, кірпіш - тікбұрыш, овоид-сопақша) салыстыру
	0.1.2.3 кабинеттен оқылып жатқан геометриялық пішінді табу
	0.1.2.4 көлемді пішінді екі немесе одан да көп бөліктерден құрастыру (мысалы, екі жарты шардан шар құрастыру)
	0.1.2.5 біртекті заттарды көлемі бойынша топтастыруға, зейінді олардың көлеміне шоғырландыруға үйрету, олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын табудың қарапайым тәсілдерін қалыптастыру
	0.1.2.6 жазық пішінді тірек нүктелер бойынша жаңадан сала отырып, трафарет бойымен жүргізу процессінде қабылдау
	0.1.2.7 суреттен жазық пішінді тану
	0.1.2.8 геометриялық пішіндерді заттармен салыстыру (сопақша - жұмыртқа, домалақ - бауырсақ, күн)
	0.1.2.9 екі геометриялық пішіннен біреу құрау (екі үшбұрыштан шаршы құрау)
	0.1.2.10 ересектің сөздік нұсқауы бойынша сақиналарды бір-біріне сала отырып 5-6 сақиналы пирамидканы жинастыру
	0.1.2.11 4-5 құрылымды матрешканы көру арқылы салыстыру немесе матрешканың бөліктерін өлшеп көру арқылы жинастыру
1.3 Көлемді қабылдау	0.1.3.1 қатыстық көлеммен, "артық-кем" анықтамалармен таныстыру
	0.1.3.2 бір текті заттарды көлемі (4 мөлшер - үлкен, кішірек, кіші, ең кіші) бойынша топтастыру
	0.1.3.3 берілген көлемдегі затты бір текті заттар көптігінен таңдау
	0.1.3.4 берілген көлемдегі нысанды ерекшелеу (биік, аласа)
	0.1.3.5 биіктігі әртүрлі 2-5 нысаннан топтамалық қатар (үй, адам және т.б.) құрау
	0.1.3.6 заттың биіктігін шартты өлшемдермен - таяқшалармен, брусоктармен өлшеу
	0.1.3.7 жуандығы бойынша қарама-қаршы екі нысанды бір-біріне қою, қатарластырып қою тәсілдерімен салыстыру
	0.1.3.8 бір-бірінен салмағы бойынша қатты ерекшеленетін екі нысанды алақанға салып өлшеу арқылы салыстыру (ауыр-жеңіл)
	0.1.3.9 екі заттың массасын салыстыру, массаның көлемге тәуелсіз екендігі туралы түсінікті қалыптастыру
1.4 Түсті қабылдау	0.1.4.1 негізгі түстердіажырату: қызыл, сары, көк, жасыл, ақ, қара, қоңыр, қызғылт сары
	0.1.4.2 қоршаған ортадан таныс түстерді табу
	0.1.4.3 жазық бейнеден белгілі бір түстегі нысанды ерекшелеу
	0.1.4.4 түс туралы түсінікті шынайы заттар туралы түсінікпен біріктіру
	0.1.4.5 берілген түстегі екі нысанды мүмкін болатын төртеуінің ішінен таңдау, әр текті заттарды түсі бойынша салыстыру икемділігін бекіту
	0.1.4.6 заттарды орналастырғанда түстерді біркелкі етіп кезектестіру (екі, үш, төрт)
1.5 Кеңістіктік қатынастарды қабылдау	0.1.5.1 үлгі бойынша құрастрығанда элементтер арасындағы кеңістіктік қатынаста бағдарлау (төменде, жоғарыда, жанында, ортасында, сол жағында, оң жағында)
	0.1.5.2 үстеу сөздердің "үстінде, астында, жанында" көмегімен кеңістіктік қатынасты шығару
	0.1.5.3 таныс жай кеңістігінде бағдарлау, оны дәйектілікпен қарау
	0.1.5.4 өзінің денесіне қатысты кеңістікте бағдарлауға үйрету
	0.1.5.5 қағаз бетінің кеңістігінде бағдарлау
	0.1.5.6 өз денесінің сызбасында: сол жақ, оң жақ бағдарлау

      363. "Заттың тұтас бейнесін қабылдау" бөлімшесін іске асыру бойынша күтілетін нәтижелері:

      1) педагогтың нұсқауы бойынша ұсынылған суреттер қатарынан алынған суретте бейнеленген белгілі бір әрекетті таңдайды;

      2) 3-4 элементтерден жетіспейтін бөлікті таңдай отырып, заттың тұтас бейнесін құрады;

      3) затты puzzle (пазл) түріндегі ойылып кесілген суреттерден жинастырады, өрнектердің, геометриялық пішіндер мен заттардың суреттерін аяқтайды, затты құрамдық бөліктерге бөледі;

      4) затты оның сұлбалық бейнесімен салыстырады.

      364. "Пішінді қабылдау" бөлімшесін іске асыру бойынша күтілетін нәтижелері:

      1) көлемді пішіндерді үлгі бойынша құрастыру кезінде жіктейді;

      2) практикалық әрекет барысында көлемді және жазық пішіндерді (шар-дөңгелек, текше-шаршы, кірпіш-тікбұрыш,овоид-сопақша) салыстырады;

      3) көлемді геометриялық пішіндерді (шар, текше, кірпіш, үшбұрышты призма, овоид) біледі;

      4) көлемді пішінді екі немесе одан да көп бөліктерден құрастырады;

      5) біртекті заттарды көлемі бойынша топтастырады, олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын табады;

      6) трафарет бойынша жазық пішін бойымен жүргізеді;

      7) геометриялық пішіндердізаттармен сәйкестендіреді;

      8) екі басқадан геометриялық пішіндіқұрайды;

      9) ересектің сөздік нұсқауы бойынша сақиналарды бір-біріне сала отырып 5-6 сақиналы пирамидканы жинастырады;

      10) 4-5 құрылымды матрешканы көру арқылы салыстыру немесе матрешканың бөліктерін өлшеп көру арқылы жинастырады.

      365. "Шаманы қабылдау" бөлімшесін іске асыру бойынша күтілетін нәтижелері:

      1) қатыстық көлем (артық-кем) туралы түсінігі бар;

      2) бір текті заттарды көлемі (4 мөлшер - үлкен, кішірек, кіші, ең кіші) бойынша топтастырады;

      3) берілген көлемдегі нысанды (биік, аласа) ерекшелейді;

      4) биіктігі әртүрлі 2-5 нысаннан топтамалық қатар (үй, адам) құрайды;

      5) заттың биіктігін шартты өлшемдермен - таяқшалармен, брусоктармен өлшейді;

      6) жуандығы бойынша қарама-қарсы екі нысанды бір-біріне қою, қатарластырып қою тәсілдерімен салыстырады, заттарды массасы бойынша салыстырады.

      366. "Түсті қабылдау" бөлімшесін іске асыру бойынша күтілетін нәтижелері:

      1) негізгі түстердіажыратады: қызыл, сары, көк, жасыл, ақ, қара, қоңыр, қызғылт сары;

      2) қоршаған ортадан таныс түстерді табады;

      3) жазық бейнеден белгілі бір түстегі нысанды ерекшелейді;

      4) берілген түстегі екі нысанды мүмкін болатын төртеуінің ішінен таңдайды, әр текті заттарды түсі бойынша салыстырады, заттарды орналастырғанда түстерді (екі, үш, төрт) кезектестіреді.

      367. "Кеңістіктік қатынастарды қабылдау" бөлімшесін іске асыру бойынша күтілетін нәтижелері:

      1) үлгі бойынша құрастырғанда элементтер арасындағы кеңістіктік қатынаста (төменде, жоғарыда, жанында, ортасында, сол жағында, оң жағында) бағдарлайды;

      2) таныс жай кеңістігінде, өзінің денесіне қатысты кеңістікте, қағаз бетінде (жоғары, төмен, оң жағы, сол жағы) бағдарлайды.

      18-кесте

2-бөлім. Естіп қабылдау және зейін
Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
2.1 Заттар мен құбылыстардың дыбыстық сипаттамасын қабылдау	0.2.1.1 әртүрлі дыбыс көздерін: табиғат құбылыстарынң шуын, музыканы (жаңбыр шуы, жел шуы, аяқ астындағы жапырақтардың сыбдыры) қабылдау және ажырату
	0.2.1.2 дыбыстарды тану және нақты бейнелермен (сыбдыр, ысқырық, тасыр, тықыл, музыка) салыстыру
	0.2.1.3 дыбыстың орналасу орны мен қарқынын (жақын-алыс, жоғарыда, оң жақта, сол жақта) тану
	0.2.1.4 құрдасының әрекетін тұрмыстық заттармен және ойыншықтармен әрекеттену процесінде (доптың тарсылы, секіріс) шыққан дыбыстар бойынша анықтау
2.2 Фонематикалық қабылдау	0.2.2.1 3-4 сөздің ішінен дыбыстық құрамы жағынан басқалардан (мак-бак-так-банан) ерекшеленетін сөзді анықтау
	0.2.2.2 дыбыс көзінің (бубен, дағыра) дыбысталу ырғағын, жиі және сирек соғысын ажырату
	0.2.2.3 сөздерді берілген белгі (ұзын-қысқа) бойынша топтастыру
	0.2.2.4 буындық құрылымы ұқсас сөздерді (ат-от, бала-дала) жіктеу
	0.2.2.5 сөздерді берілген дыбысқа топтастыру
	0.2.2.6 берілген сөзді сөз тіркесінен естігенде әрекетпен (алақанын шапалақтау) жауап беру

      368. "Заттар мен құбылыстардың дыбыстық сипаттамасын қабылдау" бөлімшесін іске асыру бойынша күтілетін нәтижелері:

      1) әртүрлі дыбыс көздерін: табиғат құбылыстарының шуын, музыканы қабылдайды және ажыратады;

      2) дыбыстарды таниды және нақты бейнелермен сәйкестендіреді;

      3) дыбыстың орналасу орны мен қарқынын (жақын-алыс, жоғарыда, оң жақта, сол жақта) таниды;

      4) құрдасының әрекетін тұрмыстық заттармен және ойыншықтармен әрекеттену процесінде (доптың тарсылы, секіріс) шыққан дыбыстар бойынша анықтайды.

      369. "Фонематикалық қабылдау" бөлімшесін іске асыру бойынша күтілетін нәтижелері:

      1) 3-4 сөздің ішінен дыбыстық құрамы жағынан басқалардан (мак-бак-так-банан) ерекшеленетін сөзді анықтайды;

      2) дыбыс көзінің (бубен, дағыра) дыбысталу ырғағын, жиі және сирек соғысын ажыратады;

      3) сөздерді берілген белгі (ұзын-қысқа) бойынша топтастырады;

      4) буындық құрылымы ұқсас сөздерді (ат-от, бала-дала) жіктейді;

      5) сөздерді берілген дыбысқа топтастырады;

      6) берілген сөзді сөз тіркесінен естігенде әрекетпен (алақанын шапалақтау) жауап береді.

      19-кесте

3-бөлім. Тактильдік-қимылдық қабылдау
Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
3.1 Заттарды тактильдік-қимылдық тану	0.3.1.1 тактильдік-қимылдық тексеру процесінде заттардың пішінін, түсін, материалын анықтай отырып, сипап ұстау арқылы заттарды тану
	0.3.1.2 педагогтың сөздік тапсырмасы мен көру үлгісі бойынша пішіні әртүрлі (төртеудің ішінен таңдау) заттарды сипап ұстау арқылы жіктеу
	0.3.1.3 ересектің сөздік нұсқауы бойынша көлемі әртүрлі (үшеудің ішінен таңдау) заттарды сипап ұстау арқылы жіктеу
	0.3.1.4 сыртқы беті әр түрлі немесе әр түрлі материалдан жасалған заттарды сипап ұстау арқылы ажырату
	0.3.1.5 заттарды "дымқыл-құрғақ" белгісі бойынша жіктеу
	0.3.1.6 үлгі бойынша сипай отырып жұмсақ және қатты заттарды таңдау
	0.3.1.7 сусымалы материалда тығылған таныс заттарды табу және тану
	0.3.1.8 заттың тактильдік-қимыл бейнесін көру бейнесімен салыстыру - сипау арқылы анықталған затты атау
	0.3.1.9 сипай отырып жұп заттарды (дәл осындайды тап) табу
	0.3.1.10 сипау арқылы қабылданған әр түрдлі заттардың қатарын (текше, қуыршақ, лента, машина) есте сақтау
3.2. Температуралық (жылулық) сезіну	0.3.2.1 суық және ыстық заттарға саусағын тигізе отырып зерделеу және тану
	0.3.2.2 тамақты температуралық белгілері бойынша жіктеу
	0.3.2.3 заттардың жағдайын температуралық параметрдер (суық шәйнек, жылы шәйнек, ыстық шәйнек) бойынша ажырату
	0.3.2.4 сыртқы беттегі сапасы әртүрлі материалдармен (темір - суық, ағаш - жылы) таныстыру
	0.3.2.5 сөздік нұсқау бойынша жылы, суық, ыстық заттарды табу

      370. "Заттарды тактильдік-қимылдық тану" бөлімшесін іске асыру бойынша күтілетін нәтижелері:

      1) тактильдік-қимылдық тексеру процесінде заттардың пішінін, түсін, материалын анықтай отырып, сипап ұстау арқылы заттарды таниды;

      2) педагогтың сөздік тапсырмасы мен көру үлгісі бойынша пішіні әрүрлі (төртеудің ішінен таңдау) заттарды сипап ұстау арқылы жіктейді;

      3) ересектің сөздік нұсқауы бойынша көлемі әртүрлі (үшеудіңішінен таңдау) заттарды сипап ұстау арқылы жіктейді;

      4) сыртқы беті әртүрлі немесе әртүрлі материалдан (тегіс, тікенекті, кедір-бұдыр) жасалған заттарды сипап ұстау арқылы ажыратады;

      5) заттарды "дымқыл-құрғақ" белгісі бойынша жіктейді;

      6) үлгі бойынша сипай отырып жұмсақ және қатты заттарды таңдайды;

      7) сусымалы материалда тығылған таныс заттарды табады және таниды;

      8) заттың бейнесін тактильдік-қимылдық көру бейнесімен салыстырады, сипау арқылы анықталған затты атайды;

      9) сипай отырып жұп заттарды (дәл осындайды тап) табады;

      10) сипау арқылы қабылданған әртүрлі заттардың қатарын (текше, қуыршақ, лента, мәшине) есте сақтайды.

      371. "Температуралық (жылулық) сезіну" бөлімшесін іске асыру бойынша күтілетін нәтижелері:

      1) суық және ыстық заттарға саусағын тигізе отырып зерделейді және таниды;

      2) тамақты температуралық белгілері (суық-ыстық-жылы) бойынша жіктейді;

      3) заттардың жағдайын температуралық параметрлер (суық шәйнек, жылы шәйнек, ыстық шәйнек) бойынша ажыратады;

      4) сыртқы беттегі сапасы әртүрлі материалдар (темір - суық, ағаш - жылы) туралы түсінігі бар;

      5) сөздік нұсқау бойынша жылы, суық, ыстық заттарды табады.

      20-кесте

4-бөлім. Дәмдік сезіну
Бөлімшелер	Оқыту мақсаттары
4.1 Дәмдік сипаттамалар	0.4.1.1 тамақты дәмдік белгілер (тәтті-тұзды; тәтті-ащы-тұзды-қышқыл) бойынша жіктеу
	0.4.1.2 тамақты температуралық белгісі (суық-ыстық-жылы) бойынша жіктеу
	0.4.1.3 тамақты консистенциясы (сұйық-қатты-желе тәрізді) бойынша жіктеу
	0.4.1.4 тамақ өнімдерін екі дәмдік белгі бойынша топтастыру
	0.4.1.5 тамақ өнімдерін берілген екі дәмдік сипаттама бойынша сұрыптауға арналған шартты таңбаларды пайдалану (қызыл дөңгелектер - тәті тағамдарға арналған; жасыл дөңгелектер - қышқыл тағамдарға арналған)
	0.4.1.6 заттарды белгілі бір дәмдік белгі (жеуге болады - жеуге жарамсыз) бойынша топтастыру
4.2 Иіс арқылы қабылдау	0.4.2.1 жағымды және жағымсыз иістерді ерекшелеу
	0.4.2.2 әртүрлі топ иістерін (хош иісті заттектер, тамақ өнімдерінің иістері) жіктеу
	0.4.2.3 иістің (хош иістің) "қозғалысын" бақылау
	0.4.2.4 иіске деген өз қатысын білдіру
	0.4.2.5 иісі бойынша тамақ өнімдерін, жемістерді, хош иісті заттарды анықтау

      372. "Дәмдік сипаттамалар" бөлімшесін іске асыру бойынша күтілетін нәтижелері:

      1) тамақты дәмдік белгілер (тәтті-тұзды; тәтті-ащы-тұзды-қышқыл) бойынша жіктейді; тұзды дәмі бар тамақтарды біледі;

      2) тамақты температуралық белгісі (суық-ыстық-жылы) бойынша жіктейді;

      3) тамақты консистенциясы (сұйық-қатты-желе тәрізді) бойынша жіктейді;

      4) тамақ өнімдерін екі дәмдік белгі (тәтті-тұзды; тәтті-ащы; тұзды-қышқыл) бойынша топтастырады;

      5) тамақ өнімдерін шартты таңбаларды (қызыл дөңгелектер - тәтті тағамдарға арналған; жасыл дөңгелектер - қышқыл тағамдарға арналған) пайдаланып, берілген екі дәмдік сипаттама бойынша сұрыптайды;

      6) жеуге болатын және жеуге жарамсыз тамақ өнімдерін ажыратады.

      373. "Иіс арқылы қабылдау" бөлімшесін іске асыру бойынша күтілетін нәтижелері:

      1) жағымды және жағымсыз иістерді ажыратады;

      2) әртүрлі топ иістерін: хош иісті заттарды (иіссу, крем, дезодорант), тамақ өнімдерін (сарымсақ, пияз, қияр) жіктейді;

      3) иіске деген өз қатысын (ұнайды-ұнамайды) білдіреді;

      4) иісі бойынша таныс тамақ өнімдерін, жемістерді, хош иісті заттарды анықтай алады.

жүктеу/скачать 0,52 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 203 204 205 206 207 208 209 210 ... 289