Мұғалім жүргізетін дамыту жұмысы

Қазіргі əлемде болып жатқан қарқынды өзгерістер əсіресе білім саласы үшін маңызды екені анық. Елімізде білім берудің жаңа жүйесі жасалынып, əлемдік білім берудің алдыңғы қатарлы озық тəжірибелері қолданылуда. Білім беру саласының барлық бағыттарында жаңаша көзқарас, яғни жаңаша базистік оқу жоспарына көшу, білім мазмұнын жаңаша жан-жақты жетілдіру, жаңа буын оқулықтары мен əдістемелік кешендерге көшу тағы басқа жүйелілікпен қарастырылып, қалыптасуда. Осыған орай əлем қалай өзгерсе, мұғалім де өзінің өзгеруіне мүмкіндік жасауы яғни жаңашыл болуы қажет. «Білімді ұрпақ- ел болашағы» дегендей, өскелең ұрпақты алған білімін өз өмірінде қолдана алуға, заманына лайықты өзін-өзі басқара алатын жеке тұлға ретінде қалыптастыру бүгінгі заман талабы болып отыр. «Білім саласына қызмет еткеннің бəрі Қазақстанның болашағына қызмет етеді» деп елбасымыз Н.Ə.Назарбаев айтқандай, мұғалімдер қауымының өскелең ұрпақ алдында жауапкершілігінің зор екені белгілі.

Егер дəстүрлі оқытуда оқу-тəрбие үдерісінде басыңқы рөл мұғалімде болса, қазір белсенді қызметті оқушы атқарады, оны оқытпайды, ол өзі оқиды. Екінші (негізгі) деңгей бағдарламасы бойынша оқып шыққан мұғалімдер: менторинг пен коучинг арқылы мектепте əріптестерінің жұмыс тəжірибесін жетілдіруі , мектеп мұғалімдерінің кəсіби қоғамдастығын ұйымдастыруы, сынып аясында жоспарлауды жəне іс-əрекеттегі зерттеу жүргізуі тиіс.

Қазіргі білім «барлығы баланың өзі үшін», «баланың рухани байлығы үшін» деген ізгілік ұстанымдарына негізделіп, баланың, адамның ойлау бейнесін өзгертуге бағытталған. Сонымен қатар, заманауи білім əдіснамалық негіздері біздің «қалай оқу керектігін үйренуге», «нені оқыту керектігіне», «мұғалімдер оқушыларды ХХІ ғасырға қалай дайындайды?» деген маңызды мəселелер бойынша жұмыс атқаруды талап етеді. «Мектеп жұмысы мен оқушы жетістігін өрістетудегі негізгі тұлға - мұғалім»,-деп Стронг айтқандай, мұғалімнің оқушыларды т əрбиелеуі жəне мұғалімнің сыныптағы күнделікті жұмысы оқыту үдерісі мен оқушылардың оқыту нəтижелеріне көбірек ықпал етіп мұғалімнің кəсіби дамуына мүмкіндік ашатыны анық. К əсіби мұғалім өзін білім беру қоғамдастығының бір бөлігі ретінде қарастыруын талап етеді. Кəсіби біліктілік пен білім жай қабылданбайды, мұғалімдер оны өз қолымен жасайды. Алғашқы қадам – əрбір ұстаз үшін маңызды шешімдерді талап ететін құндылықтар мен мəселелерді анықтау. Келесі қадам – өзгерістер бағдарламасы жөнінде əріптестерінің кеңестері. Осы əрекет басымдықтарын ұғыну мен келi су бойынша атқарылған жұмыстардан соң мектептегі мəжiлiсте қаралып, мақұлданған кейін мұғалім өзінің мəселесі бойынша нақты жоспар құра бастайды. Бұл үдеріс жалпы түрде құндылықтарды анықтау, кəсіби міндеттерді анықтау , дамыту бағдарламасын құруға арналған келісім мен кеңестер, атқарылатын жұмыстардың жоспарын құру, зерттеуге негiзделген көшбасшылықты дамыту бойынша жұмыс, кəсiби бiлiмдердiң дамуына жəрдемдесуге ықпал ететін желілік қоғамдастықтағы жұмыстарды айқындайды.

Іс-тəжірибені жетілдіруге бастама жасау жəне ол үшін өзіне жауапкершілік алу;

Оқыту мен оқу тəжірибесіне өзгерістер енгізу үшін əріптестерімен стратегиялық шешімдерді бірлесіп таңдау;

Деректерді бірлесіп жинау жəне қолдану; Оқыту мен оқу үдерістерін əріптестерімен талқылау; Мəдениетті де бірлескен орта құрастыру;

Əріптестерді кəсіби дамыту үшін барлық мұғалімдердің əлеуеттерін бөлуге болатындығына сенім арту;

Оқыту мен оқу үдерісіне ата-аналар мен тиісті мүдделі адамдарды тарту;

Кəсіби білімді қалыптастыруға таратуға атсалысу үшін көшбасшылықты нығайтудың ерекше тəсілі болып табылады.

Тəжірибесі аз мұғалімдердің кə сіби тұрғыдан дамуына тəлімгерліктің маңызы зор. Менторинг жасау кезімде өзімнің тəлім алушыма оқу мен оқыту үдерісінде кəсіби дамуы үшін, өзгеруіне себепкер бола алғаным мені қуантты. Өзімнің үйренгенімді біреуге үйрету міндет деп ойлаймын. «Тəлімгерлік-əсіресе дəстүрлі ұғымда, субьектінің ағалар мен даналар салған жолмен жүруге мүмкіндік береді . Ал тəжірибелі ағалары оларға білімін, тəжірибесін беріп, жоғары мүмкіндіктерге апаратын «есікті» ашуға көмектеседі» дегендей, ендеше өз білгеніңді өзгеге беру яғни білгеніңмен бөлісудің тиімділігін тəлімгерлік жасау кезінде байқауға болады. Сондай-ақ, мұғалімдерді жаппай үйрету мақсатында мектебімізде мектепішілік қоғамдастық құруды мектеп əкімшілігімен жəне 1-2 деңгей мұғалімдерімен бірлесе жоспарладық.

Өз қоғамдастығымыздың жоспарын құруда бізге жəне əріптестерімізге қатысушылардың кім екенін жəне олардың өзара қалай байланысқанын анықтау мақсатында ұйымдастырушылық құрылым қоғамдастыққа шолу жасауға мүмкіндік береді. Бұл – қоғамдастық туралы біздің басқа мүшелерге өз көзқарасымызды жеткізу үшін пайдалануға болатын, жалпы алғанда, біздің қол жеткізген нəтижелерімізді жəне алдағы уақытта қандай бағытта даму керектігін көрсететін құрал.

Қоғамдастықтың ұйымдастырушылық құрылымы бізге мыналарды анықтауға көмектесті:

Қоғамдастықтағы ақпарат ағынын; Қызметтің аясы мен көлемін;

Басты рөлдер, үдерістер мен мақсаттарын; Ең бастысы, мұғалімдердің кəсіи дамуындағы сенімді серіктестік болып табылады.

Ұстаздың жетекші топтарында жəне қоғамдастық аясында өзара тығыз қарым-қатынас орнату үшін мұғалімдер бірлесе, ынтымақтаса жұмыс істеулері қажет. Мұндай бірлескен жəне ынтымақтаса атқарылған жұмыс өз мектептерінде тəжірибені таратып қана қоймай, мұғалімдердің кəсіби дамуының негізін құрастыруға көмектеседі. Егер мектеп əкімшілігі мен деңгейлік курсты оқып келген жаңашыл мұғалімдер өз жұмыстарының кейбір салаларын басқа да мұғалімдермен бөлісетін болса, күнделікті жұмыс ағымы өз ағынымен ағатын еді. Мектеп проблемалары туралы «ойланатын» көшбасшы мұғалімдер қатары көбейген сайын, басқару қызметі де соғұрлым тиімді болатыны байқалады. Себебі, мұғалімдерден алынған сауалнамалар арқылы мектептің проблемалық тақырыбы анықталды. Осы проблемалық тақырыппен жұмыс істеу барысында мектебімізде нені өзгерту керектігі анықталып, мектепішілік қоғамдастық құрылды. Өз мектебіміздегі кəсіби жəне желілік қоғамдастығымыздың құрылымының жоспарын жасап, жан-жақты ойланып, ұжымдық талқылау арқылы өз қоғамдастығымыздың мəнін ашатын ат ойлап таптық. « Сенім» кəсіби қоғамдастық жұмыстың мақсаты: мұғалімдердің кəсіби өсуін дамыту, ойлау жолдары мен тəсілдерін қолдануды жетілдіруге жағдай жасау арқылы өз іс-тəжірибелеріне талдау жасауына жетісу. Бұл қоғамдастықтың нəтижесінде мұғалімдердің 40%-ы тəжірибе алмасу, өзін-өзі жетілдіру арқылы өз жұмыстарына рефлексия жасау туралы үйреніп, түсініп, қолданатын болады. Қоғамдастығымыздың мəнін ашып, талқылау жасаған соң, келесі қадамдарды жасауға көштік:

1. 
   Өз мектебіміздегі мектепішілік қоғамдастығымызды басқаратын барлық негізгі топтарды: «ақпарат таратушы» топтары, «үйлестіруші» топтар, «тəлімгерлік» топтары, «бақылаушы» топтар, «дамытушы» топтар негізінде топтарды анықтадық.
   
2. 
   Содан соң топтардың қызметіне көмектесу мақсатында олардың арасында жұмыс істейтін асенімді қарым-қатынас орнататын адамдарды анықтадық.
   
3. 
   Мектептің бүгінгі таңдағы жұмыстарына мектеп əкімшілігімен біріге отырып талдау жүргізілді.