Н. Бакина, Н. Жанақова, Қ. Сүлейменова. 2018 жыл «Атамұра»

Қазақстан 
тарихы
6-сынып
Н.Бакина, Н.Жанақова, Қ.Сүлейменова.
2018 жыл «Атамұра»

§26-27. Қазақстан аумағын 
монғолдардың жаулап алуы
9. Яса заңының бөлімдері: Бірінші бөлім 
Шыңғысханның нақыл сөздері, екінші 
бөлім әскери, азаматтық заңдар
10. Шыңғысхан мемлекеті бөлінген 
әкімшілік аймақтар: Оң қанат, сол қанат, 
орталық
11. Шыңғысханның мемлекетінің әр 
аймағы тұрды: Бірнеше түменнен
6. Темучин құрылтайда барлық монғолдардың билеушісі болып 
жарияланды: 1206 жылы
7. Шыңғысхан 1206 жылы құрылтайда жария етті: Яса (жасақ) 
заңын
8. Шыңғыс ханның заңдар жинағы: Яса (жасақ)
1. Монғолия аумағында ірі көшпелі 
мемлекет құрылды: XII ғасырдың соңы – 
XIII ғасырдың басы
2. Монғолиядағы ірі көшпелі мемлекетті 
құрған: Темучин (Шыңғысхан)
3. Шыңғасхан өмір сүрді: 1155-1227 ж.ж.
4. Темучин керейіттерді, наймандарды, 
меркіттерді талқандады: 1203-1204 жылы
12. Әр түмен қалыптасты: Он мың жауынгерден (10 мыңдықтан)
(әр мыңдық он жүздіктен, әр жүздік он ондықтан, әр ондық он 
жауынгерден қалыптасты)

13. Монғол әскерінде Солтүстік Қытайды жаулап алған соң 
пайда болды: Қабырға бұзатын және от лақтырғыш қарулар
14. Монғол мемлекетінің орталығы: Қарақорым қаласы
15. Қарақорым орналасқан жер: Монғолия
16. Монғол мемлекетінде енгізілген жүйе: Бекеттер жүйесі 
(хабар жеткізушілер)
17. Монғолдардың жаулап алған жерлерде ұзақ билеуінің 
себебі: Діни төзімділік, жауланған халықтардың дініне қысым 
жасамады
18. Шыңғысхан жоғары бағалады: Ғалымдарды (балаларының 
білім алуына жағдай жасады)
19. ХІІІ ғасырдың басында Шыңғысхан шабуылының қарсанында 
Қазақстан жерін мекендеді: Қыпшақтар
20. Наймандар Монғолдардан жеңіліп, көшіп келді: Жетісуға
21. Наймандарды Жетісуға бастап келген билеушісі: Күшлік
22. ХІІІ ғасырдың басындағы қуатты мемлекеттің бірі: Хорезм 
мемлекеті
23. Хоремз мемлекетіне кірген жерлер: Хорезм, Мауараннахр, 
Иран және Оңтүстік Қазақстан жерлері
ӘСКЕРИ ӘКІМШІЛІК АЙМАҚ
БІРНЕШЕ ТҮМЕННЕН ТҰРДЫ
оң қанат
АЙМАҚ
сол қанат
ОН МЫҢДЫҚ
ОН ЖҮЗДІК
ОН ОНДЫҚ
орталық

24. Хорезмшахтардың ХІІІ ғасырдың басындағы билеушісі: 
Мұхаммед
25. Мұхаммед Шыңғысханға елшілік жіберді: Монғолдар 
Қытайды жеңгеннен кейін
26. Шыңғысхан 500 түйеден 450 адамнан тұратын керуенді 
Отырарға жіберді: 1218 жылы
27. Шыңғысханның керуенін тыңшылар деп айыптап, қырып 
салған Отырар билеушісі: Қайырхан
28. Керуенді қырып салған соң Шыңғысхан Хорезм шах 
Мұхаммедтен талап етті: Қайыр ханды беруін
29. Мұхаммедтің Шыңғысханның талабына жауабы: Қайыр 
ханды беруден бас тартты.
30. Монғолдардың керуенінің қырылуын тарихта атады: 
«Отырар опаты»
31. «Отырар опаты» сылтау болды: Шыңғысханның Хорезмге 
соғыс бастауына
32. Монғолдар Жетісу жеріне енді: 1218 жылы
33. Монғолдар Жетісу жеріне басып кіргенде пайдаланды: 
Жетісудағы дінаралық қарсылықты
34. Шыңғысхан Жетісуда тұрғындарын өз жағына тарту үшін 
шығарған жарлық: Өлкеде зорлық зомбылық пен тонауға 
тыйым салу, мұсылмандарға діни еркіндік беру

35. Монғол әскеріне қарсыласпай қақпасын ашып берген қала: 
Баласағұн
36. Баласағұн қаласы монғолдарға қақпа ашып берген соң 
аталды: «Қайырымды қала»
37. Қазақстан жеріне енген кездегі Шыңғысханның әскер саны: 
150 мың
38. Шыңғысхан өз әскерін бөлді: Отырарға келген кезде
39. Отырарға шабуыл жасаған Шыңғысханның ұлдары: Шағатай 
мен Үгедей
40. Сырдария бойымен төмен қарай аттанған Шыңғысханның 
үлкен ұлы: Жошы
41. Шыңғысханның өзі (кіші ұлымен) аттанды: Бұхара қаласына
42. Отырарды қоршау созылды: 6 айға
43. Отырарды ерлікпен қорғаған: Қайырхан
44. Отырардың құлауын тездетті: Әскербасылардың бірінің 
сатқындығы
45. Отырарды басып алып, Қайырханды Шыңғысханға 
жеткізген: Шағатай мен Үгедей
46. Жошы Сығанақ қаласына жақын келді: 1220 жылы
47. Жошы Сығанақ қаласын басып алды: 7 күнде
48. Монғолдар жаулап алған қалалар: Ашнас пен Жент
49. Қарсылықсыз берілген қала: Жент

50. Қарсылығы үшін толық жойылған Оңтүстік Қазақстан 
қалалары: Отырар, Ашнас, Сығанақ
51. Хорезмшахтар билеушісі Мұхаммед қашты: Иранға қарай
52. Мұхаммедтың соңынан қуған монғол әскері барды: Кавказ 
арқылы Батыс Дешті Қыпшақ жеріне
53. Дешті Қыпшақ жерінде моңғолдар қарсылыққа тап болды: 
Қыпшақ және орыс одағына
54. Монғолдар қыпшақ-орыс әскерімен шайқасып, жеңді: 1223 
жылы Қалқа өзені бойында
55. Қалка шайқасынан кейін монғолдардың әрекеті: Русь 
жеріне енбей шығыс қыпшақтар тайпаларын бағындырды.
56. Монғол әскерлері Қазақстан жерін толық басып алды: 
1219-1224 жылдары
57. 1224 жылы Шыңғысхан мемлекетінің аумағы: Шығыста Амур 
өзенінен батыста Әмударияға дейін
58. Шыңғысхан қайтыс болды: 1227 жылы
59. Шыңғысханның ұлдары: Жошы, Шағатай, Үгедей, Төле
60. Шыңғысхан тірі кезінде ұлдарына бөліп берген жер 
үлестері: Ұлыстар
61. Үлкен ұлы Жошының ұлысы: Ертістен Еділге дейін, 
Әмудария мен Сырдарияның төменгі ағысы
Ертiстен батыста Едiлге 
дейiнгi, Әмудария мен 
Сырдарияның төменгi 
ағыстарындағы жердi 
алып жатты.
Оңтүстiк пен 
Оңтүстiкшығыс 
Қазақстанды, бүкiл 
Орталық Азияны 
қамтыды.
Қазақстан аумағынан 
Жетiсудың солтүстiк-
шығыс бөлiгi өттi.
Монғолияға 
иелік етті.
ҰЛЫСТАР
ЖОШЫ ҰЛЫСЫ
ШАҒАТАЙ ҰЛЫСЫ
ҮГЕДЕЙ ҰЛЫСЫ
ТӨЛЕ ҰЛЫСЫ

62. Шағатай ұлысы: Оңтүстік, Оңтүстік-шығыс Қазақстан, бүкіл 
Орталық Азия
63. Үгедей ұлысы: Жетісудың солтүстік-шығыс бөлігі
64. Кіші ұлы Төленің ұлысы: Монғолия
65. Үш монғол ұлысы түйіскен аймақ: Жетісу
Бүкіл монғол құрылтайында қабылданған шешім: Бату 
ханның басшылығымен Батыс елдеріне жорық жаса
Бату әскерінің үлкен бөлігі құралды: Қыпшақтарда
Бату хан әскерінде монғолдар құрады: Үштен бір бөлігін ған
Бату ханның әскері шабуылға шықты: 1236 жыл
Бату жасақтары Еуропа әскерін талқандады: 1241 жыл
1241 жылы Бату ханның әскерлері жетті: Адрия (Адрият) 
теңізіне
Шыңғысханның үнемі жеңіске жетуіне себеп болды: 
Қарсылас жағдайын мұқият зерттеуі, барлауды ұйымдастыра 
білуі, шыққан тегіне емес, біліктілігіне қарап қолбасшылық 
қызметке тағайындауы Шыңғысханның жеке басын 
қорғайтын жасағы, ерекше іріктелген әскер - кешік.
Есте сақта
ШЫҢҒЫСХАН БӨЛІП БЕРДІ
Ақ Орда
Бату хан
Көк Орда
Оржа Ежен
Боз Орда
Шайбан