Қоныстар өзен көлдердің жағасында, кең жайылым жерлерге орналасқан
жүктеу/скачать 13,92 Kb.
|
Документ Microsoft Word
|
Қола дәуірі 3 түрлі ерекшелігімен ерекшеленеді. • Ежелгі қола металургиясымен. • Бақташылық мал шаруашылығымен. • Теселі егіншілікпен. Қоныстар – өзен – көлдердің жағасында, кең жайылым жерлерге орналасқан. Қоныстарда 6-10 үйден 20-30-ға дейін болуы. Екі қатар немесе шеңбер бойына айнала салынған. Тұрғын үйлері жартылай жертөлелер болған. Тұрғын үйлердің қабырғалары бөренеден салынған. Қола дәуірін зерттеушілер Орталық Қазақстанды Ә.Марғұлан мен К.Ақышев Солтүстік Қазақстанды А.Оразбаев, Шығыс Қазақстанды С.С. Черников пен А.Г.Максимова Кемел Ақышев және Әлкей Марғұлан Қазақ жеріндегі қола дәуірі мәдениеттерінің басталуы мен дамуын Ә.Марғұлан негізгі үш кезеңге бөледі. Алғашқы кезеңі – ортаңғы Соңғы кезеңі – Беғазы-Дәндібай мәдениеті Өркендеп дамыған кезеңі – Нұра және Атасу сатылары Шаруашылығы Андроновтықтарда, негізінен, отырықшы шаруашылық басым болған. Бұл әрине, егін шаруашылығының дамығанын көрсетеді. Жер тесемен өнделгендіктен, сол кездегі, егіншілік Андронов тайпаларында «теселі егіншілік» деп аталған. Көбінесе бидай, тары өсіріген: бақшалық шаруашылықта дамыған. Қола дәуірінде Қазақстанды мекендеген тайпалар қыш ыдыстар жасаған. Бұл көбінесе әйелдер ісі болған. Мұндай ыдыстарды жасағанда негізгі шикізат ретінде балшықты пайдаланған. Андроновтықтар жылқы, сиыр, қой, ешкі, кейіннен түйе өсірген: жануарлардың терісі мен жүнін киім ретінде, еті мен сүтін тамақ ретінде және қосымша жануарларды көлік, күш ретінде пайдаланған. Темір дәуірі – адамзат тарихында қола дәуірін алмастырған, аса маңызды әлеуметтік-экономикалық, саяси, демографиялық, технологиялық өзгерістерді дүниеге әкелген жаңа кезең. Бастаулары темір металын игерумен және оны кеңінен қолданумен сәйкес келетін бұл кезеңді ғылым тарихында «темір дәуірі» деген тұрақты атаумен белгілеуді алғаш рет 19 ғ-дың ортасында Кристиан Юргенсен Томсен (Дания) ұсынды. Біздің заманымыздан бұрын 1-мыңжылдықтың басынан осы заманға дейінгі кезең арасында темір адамзаттың заттық мәдениетінің негізі болып келді. . Ең алғашқы темір құралдары Батыс Азияда, Үндістанда және Еуропаның оңтүстігінде пайда болды, онда технология б.з. д. II және I мыңжылдықтардың басында белгілі болды. Темір өңдіру технологиясының таралу жылдамдығы көптеген факторл… Әлеуметтік-экономикалық саяси, демографиялық, технологиялық өзгерістерді дүниеге әкелген жаңа кезең ірі тайпалық бірлестіктер қалыптасты. ірі обалар тұрғызылды . Темір кеңінен қолданылды. Темір дәуірі – адамзат тарихында қола дәуірін алмастырған, аса маңызды әлеуметтік-экономикалық, саяси, демографиялық, технологиялық өзгерістерді дүниеге әкелген жаңа кезең Қазақстандағы ерте темір дәуірінің басы б.з.д. VIII - VII ғасырларына жатады Егіншілік, «көшпелі» және «жартылай көшпелі» мал шаруашылығы болған. Малшылықтың жылжымалы түріне ауысуына даланың құрғақтануы (аридизация) ықпал етті. Тарихи сахнада скифтер, сактар, савроматтар,үйсіндер, қаңлылар, ғұндар деп атаған тайпалар пайда болды. Ерте темір дәуірінде металл өндірісі, сауда айырбасы гүлденді жүктеу/скачать 13,92 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|