Өзіндік жұмысқа арналған

13-тақырып. Өзара байланыстарды зерттейтін корреляциялық-...        255

4 - е с е п .   Факторлық  шаманың  (екінші  деңгейдегі  банктердің  жиынтық  де-

позиттері мен жиынтық капиталы) жəне тренд бойынша есептелген таза пайданың 

нақты деректерін пайдалана отырып сызықтық көптік регрессия теңдеулерінің па-

раметрлерін есептеңіз. 

млн теңге

Көрсеткіштің 

атауы

Жиынтық

 депозиттер, x

1

Жиынтық 

капитал, x

2

Таза табыс – тренд, 

i

y~

1-11-2002 жылға

660496

126279

11218

1-12-2002 жылға

675212

132167

11712

1-01-2003 жылға

744124

134544

12207

 1-02-2003 жылға

754661

134109

12701

1-03-2003 жылға

781305

136313

13195

1-04-2003 жылға

807413

139808

13689

1-05-2003 жылға

868057

143746

14184

1-06-2003 жылға

930579

147604

14678

1-07-2003 жылға

965475

153571

15172

1-08-2003 жылға

949721

156095

15667

1-09-2003 жылға

938368

163389

16161

1-10-2003 жылға

1025690

168866

16655

1-11-2003 жылға

1026608

175365

17149

1-12-2003 жылға

1025910

179510

17644

1-01-2004 жылға

1044085

184664

18138

1-02-2004 жылға

1018418

188961

18632

1-03-2004 жылға

1044480

192554

19126

1-04-2004 жылға

1131160

195435

19621

1-05-2004 жылға

1218996

203173

20115

1-06-2004 жылға

1252898

207060

20609

 1-07-2004 жылға

1295379

215423

21104

1-08-2004 жылға

1300647

221495

21598

1-09-2004 жылға

1372947

229413

22092

1-10-2004 жылға

1418062

243701

22586

1-11-2004 жылға

1489410

251668

23081

1-12-2004 жылға

1636714

255405

23575

1-01-2005 жылға

1697583

271312

24069

1-02-2005 жылға

1653600

274741

24564

1-03-2005 жылға

1802397

278266

25058

* 

www.national bank.kz

 Қаржы есептілігі/Банк секторы. 30.04.05 ж. 

5 - е с е п .   Өткен  есептің  шарттары  бойынша  жеке  икемділік  коэффициентін 

(Э

i

), сондай-ақ бета-коэффициентті (β

i

) есептеңіз. 

13.5.2. Тест тапсырмалары 

1.  Дəнді  дақылдың  түсімділігі  (ц/га)  мен  енгізілген  тыңайтқыштың 

мөлшерінің 

(тонна) 

арасындағы 

корреляциялық 

тəуелділік 

 

,

x

8

,

2

5

,

20

Y

x

+

=

 регрессия теңдеуімен көрсетіледі, осыдан: 

1)  енгізілетін  тыңайтқыш 1 тоннаға  арттырылған  жағдайда  түсімділік 

20,5 ц/га ұлғаяды; 

2)  түсімділік 20,5 жəне 2,8 ц/га ұлғаяды; 

3)  түсімділік 2,8 есеге ұлғаяды;

256       I БӨЛІМ. Статистиканың жалпы теориясы

4)  енгізілетін  тыңайтқыштың  мөлшері 1 тоннаға  арттырылған  жағдайда 

түсімділік орташа 2,8 ц/га ұлғаяды; 

5)  енгізілетін  тыңайтқыштың  мөлшері 1 тоннаға  арттырылған  жағдайда 

түсімділік өзгермейді. 

2.  Икемділік коэффициенті нені көрсетеді?

1)  факторлық  белгі  өзгерген  жағдайда  нəтижелілік  белгісінің  қанша 

пайызға өзгеретінін; 

2)  факторлық белгі ұлғайған жағдайда нəтижелілік белгісі қанша бірлікке 

көтерілетінін;

3)  байланыстың тығыздығын; 

4)  факторлық жəне нəтижелілік белгілердің теңдігін; 

5)  факторлық  белгі 1%-ға  өзгерген  жағдайда  нəтижелілік  белгісінің 

мағынасы қанша пайызға өзгеретінін. 

3.  Корреляция коэффициенті нені көрсетеді?

1)  зерттелетін құбылыстардың арасындағы байланыстың тығыздығын; 

2)  факторлық  белгі  бірлікке  өзгергенде  нəтижелілік  белгісінің 

өзгеретінін; 

3)  нəтижелілік белгі бірлікке өзгергенде факторлық белгінің өзгеретінін; 

4)  зерттелетін құбылыстың орташа деңгейін; 

5)  екі көрсеткіштің теңдігін. 

4.  Бір  аргументтің  функцияға  жасайтын  ықпалының  дəрежесі  қалған 

тəуелсіз өзгермелілер тұрақты деңгейде орныққан жағдайда нені си-

паттайды? 

1)  жұптық корреляция коэффициенттерін;

2)  корреляциялық қатынастың көрсеткішін; 

3)  детерминация коэффициентін; 

4)  жеке корреляция коэффициенттерін; 

5)  көптік корреляцияның жиынтық коэффициентін. 

5.  Зерттелетін  көрсеткіштің  вариация  үлесінің  сипаттамасын  ненің 

көмегімен  көптік  регрессия  теңдеуіне  енгізілген  факторлардың 

ықпалымен түсіндіруге болады? 

1)  корреляциялық қатынас көрсеткішінің; 

2)  жеке корреляция коэффициентінің; 

3)  көптік корреляцияның жиынтық коэффициентінің; 

4)  детерминация коэффициентінің; 

5)  көптік детерминацияның жиынтық коэффициентінің. 

6.  Нəтижелілік белгіге жекелеген факторлардың ықпал ететін күшін са-

лыстыру үшін нені есептеу қажет: 

1)  жұптық корреляция коэффициентін, сондай-ақ бета-коэффициенттерді (β

i

);

2)  жеке корреляция коэффициентімен жеке икемділік коэффициенттерін (Э

i

);

3)  жеке икемділік коэффициентін (Э

i

), сондай-ақ бета-коэффициенттерді (β

i

)

4)  көптік детерминацияның жиынтық коэффициенті мен жеке 

икемділік 

коэффициенттерін (Э

i

);

5)  көптік корреляцияның жиынтық коэффициентін, сондай-ақ бета-

коэффициенттерді (β

i

).

І I   Б ‡ Л І М

…ЛЕУМЕТТІК-

ЭКОНОМИКАЛЫ½

СТАТИСТИКА

І I   Б ‡ Л І М

…ЛЕУМЕТТІК-

ЭКОНОМИКАЛЫ½

СТАТИСТИКА

17 – 3/10-09

258       ІI БӨЛІМ. Əлеуметтік-экономикалық статистика

14.1.

Əлеуметтік-экономикалық 

статистиканың пəні, əдістері 

жəне міндеттері

Əлеуметтік-экономикалық статистика сапасы анықталған жалпы əлеу-

меттік-экономикалық  құбылыстарды  сандық  жағынан  зерттейді,  олар дың 

үйлесімін, экономикадағы жəне əлеуметтік саладағы даму заң дылықтарын 

көрсетеді. Статис тика қоғамдық дербес ғылым ретінде елді басқару, мем-

лекеттік саясатты əзірлеу мен нарықтық ахуалды бақылау үшін Қазақстан 

Республикасының жағдайы мен оның дамуының кешенді сандық сипатта-

масын қамтамасыз етуге тиіс. 

Бақыланатын  объектілер – барлық  деңгейлерде  орын  алған  жаппай 

əлеуметтік-экономикалық құбылыстар мен процестер:

а)  микродеңгей – шаруашылық субъектісі, үй шаруашылығы;

ə)  мезодеңгей – экономика саласы, экономика секторы, өңір;

б)  макродеңгей – жалпы елдің экономикасы.

Əлеуметтік-экономикалық  статистика  теориялық  жағынан  эконо ми-

калық  теория  мен  философияның  негізгі  ережелері  мен  категорияларына 

негізделеді. 

Экономикалық  теорияда  қоғамның  даму  заңдылықтары,  олардың 

шығу тегі мен маңызы қарастырылады. Диалектикалық тану əдісіне сəйкес 

статистика  қоғамдағы  барлық  құбылыстар  мен  процестерді  бір-бірінен 

бөлмей,  өзара  тығыз  байланыстыра  отырып,  олардың  үздіксіз  өзгеру  мен 

дамуын тарихи оқиғалар тізбегінде зерттейді. Статистикада жалпы сандық 

ақпаратты қолдану, бір жағынан, жалпы заңдылықтың санын растауға не-

14-òà¿ûðûï

ӘЛЕУМЕТТІК-

ЭКОНОМИКАЛЫҚ 

СТАТИСТИКАНЫҢ 

ТЕОРИЯЛЫҚ 

НЕГІЗДЕРІ

14-тақырып. Əлеуметтік-экономикалық статистиканың...        259

месе жекелеген теориялық ережелерді теріске шығаруға, ал екінші жағынан 

– нарықтық экономикадағы жаңа құбылыстарды, процестерді дұрыс бағалап, 

экономикалық  теорияны  одан  əрі  дамытуға  мүмкіндік  береді.

 

Осыдан 

əлеуметтік-экономикалық  статистиканың  экономикалық  теория,  филосо-

фия  жəне  математика  (жоғары  математика,  ықтималдық  теориясы  жəне 

т.б.); салалық экономика (өнеркəсіп, ауыл шаруашылығы, қаржы жəне т.б.), 

қоғамдық ғылымдар (тарих, əлеуметтану, саясаттану, демография жəне т.б.) 

барлық басқа ғылымдармен өзара байланысы байқалады. 

Əлеуметтік-экономикалық  статистика  статистиканың  жалпы  теория-

сының негізгі ережелері мен əдістеріне негізделеді. Статистикалық əдістер 

қоғамды зерттеудің келесі жүйелі үш сатысында қолданылады:

1)  статистикалық бақылау (бастапқы статистикалық ақпаратты жинау);

2)  бақылаудың  нəтижелерін  белгіленген  статистикалық  жиынтыққа 

жинақтау жəне жинақтап қорыту; 

3)  статистикалық ақпаратты талдау.

Əлеуметтік-экономикалық  статистика  жалпы  əлеуметтік-эконо ми-

калық құбылысты статистикалық зерттеуді (мысалы, халықты, өнім шы-

ғаруды) ұйымдастырып, оның алғашқы сатысында келесі функцияларды 

орындайды:

–  бастапқы  ұғымдар  мен  категорияларды  қалыптастырады,  олардың 

зерттеу міндеттерін анықтайды;

–  көрсеткіштер  жүйесін  жəне  көрсеткіштерді  есептеу  əдіснамасын 

құрастырады; 

–  барлық  тұлғаларды,  отбасыларды  санақ  парағы  немесе  барлық 

кəсіпорындарды  бухгалтерлік  жəне  статисти калық  есептілік  ныса-

нында жаппай санау арқылы немесе үй шаруашылықтарын іріктеме 

тексеру арқылы ақпарат жинайды

. 

Статистикалық  бақылаудың  екінші  сатысында  жиналған  фактілер 

жинақтап  қорытылады,  бірдей,  ұқсас  белгілер  бойынша  топтарға  бөлу 

жəне  біріктіру  арқылы  жүйеленеді.  Бірлік  топтары  мен  жалпы  жиынтық 

көрсеткіштердің  қорытындылары  мен  сомалары  есептеледі.  Əлеуметтік-

экономикалық  статистика  топтастыру  əдісінің  көмегімен  бірліктердің 

типтерін,  топтарын,  шағын  топтарын  басты  белгілер  бойынша  зерттей-

ді,  белгінің  жеке  көрінісін  сипаттаудан  бүкіл  массадағы  жалпы  көріністі 

сипаттауға көшеді. Мысалы, Қазақстан халқын жан басына шағылған ор-

таша табысының мөлшері мен жан басына шағылған орташа ақша жинағы 

бойынша топтастыру арқылы халықтың өмір сүру деңгейін көруге болады.

Статистикалық  жұмыстың  үшінші  сатысында  кеңейтілген  ұдайы 

өндірістің  заңдылықтары  анықталады,  сондай-ақ  жалпы  кезең  ішінде 

кəсіпорындардың,  салалардың,  секторлардың  экономикалық  қызметінің 

нəтижелеріне жəне еліміздің жалпы экономикасына факторлардың жасаған 

260       ІI БӨЛІМ. Əлеуметтік-экономикалық статистика

ықпалы  бағаланады.  Ұдайы  өндірістің  барлық  жақтарының  байланысы 

мен  тəуелділігін  зерттеу  үшін  көрсеткіштерді  талдап  қорыту,  яғни  ва-

риация  белгілерінің  динамикасы,  орташа  шама,  көрсеткіштерін  есептеу; 

құбылыстар динамикасы; индекстер; корреляция; детерминацияны есептеу; 

баланстық  əдіс,  теориялық-ықтималдық  əдістері  қолданылады.  Жиналған 

жəне  топтастырылған  ақпараттарды  тиімді  етіп  көрсету  үшін  статистика-

лық

 

кестелер мен графиктердің барлық түрлері пайдаланылады.

Əлеуметтік-экономикалық  статистика  салалық  статистикалармен 

байланысты.  Олар  экономиканың  жеке  салаларын,  тарауларын  (мысалы, 

демография)  немесе  категорияларды  (мысалы,  бағаларды)  зерттейді  жəне 

макроэкономикалық көрсеткіштерді, яғни еңбек ресурстарын, жалпы ішкі 

өнімді жəне т.б. есептеу үшін мəлімет ұсынады. Əлеуметтік-экономикалық 

статистиканың салалық статистикалармен байланысы халықаралық статис-

тика мен бухгалтерлік есеп жөніндегі стандартқа, Ұлттық Шоттар Жүйесін 

(ҰШЖ)  құрудың  бірыңғай  əдістемесіне  негізделеді.  Бұл  ретте  Біріккен 

Ұлттар Ұйымының Ұлттық Шоттар Жүйесі (1993 жылғы нұсқа) халықара-

лық практикада қабылданған нарықтық экономиканың статистикалық мо-

делі болып табылады. Қазақстанда ҰШЖ 1993 жылы ұлттық экономиканың 

ер екшелігі ескеріле отырып енгізілді, ол елдің статистикалық ақпаратқа ішкі 

қажеттілігін  қанағаттандыруға  жəне  макроэкономикалық  көрсеткіштерді 

халықаралық деңгейде салыстыруды қамтамасыз етуге мүмкіндік берді. 

Əлеуметтік-экономикалық  статистика  ұлттық  экономиканың  жай-

күйі мен оның дамуын көрсететін статистикалық көрсеткіштер жүйесінің

 

қалыптасуын 

зерттейді. 

Əлеуметтік-экономикалық 

статистиканың 

көрсеткіштеріне:

I.  Еңбек жəне халық туралы көрсеткіштер.

ІІ.  Ұлттық байлықтың көрсеткіштері.

III.  Шығын мен аралық тұтынудың көрсеткіштері. 

IV.  Өндіріс нəтижелерінің көрсеткіштері.

V.  Баға, тауар жəне ақша айналысының көрсеткіштері.

VI.  Экономикалық қызмет нəтижелерінің тиімділік көрсеткіштері.

VII. ҰШЖ баланстық құрылымдарының көрсеткіштері.

VIII. Əлеуметтік статистика көрсеткіштері.

Көрсеткіштер  жүйесі  Қазақстан  Республикасында  нарықтық  қаты-

настардың дамуына орай жетілдіріледі. 

Көрсеткіштер жүйесі: 

–  зерттелетін əлеуметтік-экономикалық құбылыстың деңгейін, құры-

лымы мен динамикасын;

–  еңбек, материалдық, қаржы ресурстарының факторлары мен олар-

дың тиімді пайдаланылуын;

–  өндіріс пен тұтыну арасындағы; тұтыну мен жинақтаудың, əр түрлі 

14-тақырып. Əлеуметтік-экономикалық статистиканың...        261

меншік нысанындағы кəсіпорындар арасындағы, экономиканың сек-

торлары арасындағы пропорцияны (үйлесімді);

–  жалпы ұдайы өндіріс процесі мен оның жекелеген сатыларын жап-

пай əлеуметтік-экономикалық құбылыстарының, яғни ұлттық табыс 

өндірісінің, бөлудің, айналысының, оны пайдалану мен жинақтаудың 

заңдылықтары мен байланыстарын;

–  экономиканың  барлық  салаларының,  республика  өңірлерінің  даму 

заңдылықтарын салааралық жəне өңіраралық байланыстарды жеке 

қарастырып статистикалық бағалау үшін қажет. 

Əлеуметтік-экономикалық  статистиканың  негізгі  міндеттері  мыналар 

болып табылады:

–  статистикалық  көрсеткіштер  жүйесін  ҰШЖ  бойынша  ғылыми 

əзірлеу  мен  жетілдіру  (атап  айтқанда,  ұлттық  байлықтың,  ресми 

емес жəне жасырын экономиканың, табиғи ресурстардың, қоршаған 

ортаның сапасы мен ақшалай бағасының толық құрамы мен көлемін 

анықтау);

–  Қазақстан Республикасының əлеуметтік-экономикалық жағдайы ту-

ралы мəлімет жинау жəне оны жан-жақты көрсету;

–  талдау  жəне  мемлекеттік  жəне  өңірлік  деңгейлерде  негізделген 

басқарушылық  шешім  қабылдау  үшін  барлық  пайдаланушы-

ларды  (басшы,  қоғамдық,  əлеуметтік,  ғылыми,  коммерциялық 

құрылымдарды)  сапалы  жəне  дұрыс  ақпаратпен  уақытында 

қамтамасыз ету; 

–  ұлттық байлықтың өсу резервін, жұмыс істейтін халықты толықтай 

пайдаланбау,  жұмыссыздық  салдарынан  жоғалтылған  өнімді 

анықтаудың статистикалық əдістерін жетілдіру жəне пайдалану;

–  əлеуметтік статистика саласында, əсіресе Қазақстан халқының өмір 

сүру деңгейін зерттеуде арнайы ұйымдастырылған бақылауды (мо-

ниторингті), іріктеме зерттеуді қолдану;

–  экономиканың  тепе-теңдігін,  пропорционалдығын  (үйлесімділігін) 

оның барлық деңгей лерінде статистикалық бағалау;

–  макродеңгейде  баланс,  қаржылық  есепті,  ҰШЖ  бойынша  салаара-

лық баланс əзірлеу жəне жасау;

–  халықаралық салыстыру жасау; 

–  экономикалық-статистикалық  талдауда  статистикалық-матема тика-

лық жəне математикалық əдістерді қолдану; 

–  əлеуметтік-экономикалық  себептік-салдарлық  байланыстардың  ке-

лешегін болжау жəне модельдеу, бизнес-тəуекелдерді бағалау; 

–  бухгалтерлік жəне статистикалық есептілік нысандарын жетілдіру. 

262       ІI БӨЛІМ. Əлеуметтік-экономикалық статистика

14.2.

Əлеуметтік-экономикалық 

статистикада пайдаланылатын ұлттық 

шот жүйесінің негізгі ұғымдары, 

категориялары, жіктемелері

Ұлттық  Шоттар  Жүйесінің  құрылымы  «Шаруашылық  айналым 

қағидасына», бүкіл экономикалық айналымға, материалдық игілікті өндірісі 

мен қызмет көрсетуге негізделеді. ҰШЖ тауар мен қызмет өндірісінен, табыс 

құраудан қаржылық нəтиже алумен: қаржы активтері мен міндеттемелердің 

өзгеруімен аяқталатын, табыс əкелетін кез келген қызметті зерттейді. 

Қаржы-кредит  қатынастары  осы  тұрғыда  негізгі  орын  алады.  Ұлттық 

шот  жүргізу  шаруашылық  жүргізуші  субъектілер  экономикалық  қызмет 

нəтижесінде жасайтын экономикалық операциялар, елдің активі мен пассиві 

туралы ақпаратты жинап, оны талдап қорытады. Халықаралық есеп жүргізу 

мен  статистика  əдістемесіне  көшуге  орай  ұғымдар  мен  категориялардың 

əдістемесіне айтарлықтай өзгерістер енгізілді. Осы өзгерістердің ең негіз-

гілеріне: 

1.  Өнімдер – тауарлар мен қызметтер. 

2.  Тауарлар – меншік құқығы таратылатын жəне сұранысқа ие нақты 

заттар. 

3.  Қызметтер – өндіруші тұтынушылардың тапсырыстары бойынша 

мыналарды өзгертуге қатысты жасайтын əр түрлі іс-əрекет: 

–  тұтыну  заттарының  жай-күйіне  (мысалы,  нақты  затты  тазарту, 

жөндеу)

–  тұтынушының  физикалық  жай-күйіне  (тұтынушыны  тасымал-

дау,  меди циналық,  хирургиялық  емдеу,  тұтынушының  бет-əлпетін 

жақсар ту жəне т.б.);

–  тұтынушының  ойлау  қабілетінің  жай-күйіне  (білім  беру,  қорғау, 

қаржылық делдалдық жəне т.б.). 

4.  Объектілер – тауарлар, қызметтер, ақша. 

5.  Субъектілер – бұл шаруашылық бірліктер. 

6.  Институционалдық бірлік – активі бар экономикалық жағынан дер-

бес, міндетті қабылдауға жəне басқа бірліктермен қоса экономикалық қыз мет 

пен операцияларға қатысуға қабілетті тұлға (жеке, заңды). Институционалдық 

бірліктің ерекшелігі мынада: а) оның өз атынан тауармен, активпен иелене 

алады, жəне осы негізде басқа бірліктермен меншік құқығымен айырбас жа-

сай алады; ə) ол дербес экономикалық шешім қабылдап, заң алдында өзі тіке-

лей жауап беретін экономикалық қызметпен айналыса алады; б) ол өз атынан 

қаржылық міндеттемелер қабылдай алады, келешектегі шығындарға байла-

нысты  міндеттеме  алып,  шарт  жасасуы  мүмкін;  в)  оның  актив  пен  пассив 

балансымен қоса шоттардың толық жиынтығы болады немесе қажет болған 

жағдайда  шоттардың  толық  жиынтығын  дайындай  алады.  Институционал-

14-тақырып. Əлеуметтік-экономикалық статистиканың...        263

дық бірліктің екі түрі болады – жеке тұлғалар (немесе үй қожалықтары мен 

айналысатын  адамдардың  тобы)  жəне  корпорацияны,  ұйым  мен  мемле-

кеттік  мекемені  білдіретін  заңды  тұлғалар.  Бірнеше  адамнан  тұратын  үй 

қожалықтарының  мүшелері  дербес  институционалдық  бірлік  болып  санал-

майды. Үй қожалығы институционалдық бірлік болып саналады. 

7.  Экономикалық  өндіріс – институционалдық  бірліктің  бақылауы-

мен  орындалатын,  сондай-ақ  басқа  тауар  мен  қызмет  өндіру  үшін  еңбек, 

капитал, тауар шығыны жүзеге асырылатын қызмет. 

8.  ҰШЖ  бойынша  өндіріс  шекарасына  енгізілетін  қызмет 

түрлері: 

–  өздері өндіруші емес басқа бірліктерге берілетін немесе басқа тау-

арды, қызметтерді өндіруге арналған барлық жеке немесе ұжымдық 

тауарды, қызметтерді өндіру; 

–  өндірушілер  меншікті  түпкілікті  тұтыну  немесе  капиталды  жалпы 

жинақтау үшін қалдырған барлық тауарлардың өндірісі;

–  меншікті түпкілікті тұтыну үшін қызмет өндірісі (мысалы, жалдама-

лы үй қызметшісі орындайтын қызметтер немесе үйдің иесі жасай-

тын тұрғын үйді жөндеу); 

–  заңсыз жұмыс (біліксіз дəрігерлер көрсететін қызмет, есірткі тарату, 

контрабанда жəне т.б.);

–  жасырын өндіріс (қауіпсіздік, денсаулық қорғау ережелеріне жауап 

бермеу, салық төлеуден жалтару).

Үйде немсесе сол үй шаруашылығының басқа мүшелеріне жеке қызмет 

көрсету өндіріске кірмейді. 

9.  Резидент – осы  елдің  экономикалық  аумағында  орналасқан  жəне 

бір  жыл  жəне  одан  астам  уақыт  бойы  экономикалық  қызметке  қатысқан 

институционалдық бірлік.

 

Резиденттерге осы елдің экономикалық аумағын-

да бір жыл жəне одан астам болған, азаматтығына, ұлтына қарамастан жеке 

тұлғалар,  сондай-ақ  олардың  экономикалық  мүдделерінің  орталығы  осы 

елдің экономикалық аумағымен байланысты болса заңды тұлғалар (дербес 

заңды  тұлға  болып  табылмайтын  бірлескен  жəне  шетел  кəсіпорындары, 

олардың  филиалдары  мен  өкілдіктері)  жатады.  Резиденттерге  шетелдік 

елшіліктер,  консулдықтар,  халықаралық  ұйымдар,  əскери  базалар  мен 

олардың қызметкерлері, шетел студенттері жатпайды. 

жүктеу/скачать 2,85 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: