Сабақ №2. Грамматикалық форма және грамматикалық категория. Мақсаты: теориялық білімдерін практикалық тұрғыдан дәлелдеу

1. 
   Негізгі грамматикалық ұғымның бірі – грамматикалық форма.
   
2. 
   Грамматикалық формаға жатпайтын қосымшалар.
   
3. 
   Нольдік тұлға.
   
4. 
   Грамматикалық форма арқылы берілетін грамматикалық мағына.
   
5. 
   Грамматикалық категория туралы ұғым.
   
6. 
   Лексика-грамматикалық категория.
   
7. 
   Таза грамматикалық категория.
   
8. 
   Берілген сөйлемнен грамматикалық форма, грамматикалық категорияны анықтап, оның түрлерін ажырату. Морфемалық талдау жасау.
   

Мектеп қорасына да танкілер тола бастады. Наталья есікті еркін ашып, қатты жауып жүріп, мектептің барлық бөлмелерін аралатып шығарады.Бұл үйде өз адамдары тұрса, бұл маңда қауіп те жоқ болу керек деген ой келді білем, мектеп іші адамға толып кетті.

1. 
   Исаев С. Қазіргі қазақ тіліндегі негізгі грамматикалық ұғымдар.-Алматы: Ана тілі, 1992.
   
2. 
   Қазақ грамматикасы. – Астана, 2002 (422-423 б.б.)
   
3. 
   Исаев С: «Қазіргі қазақ тілі» (Морфология) курсы бойынша теориялық және практикалық сабақтың мазмұны. (Методикалық құрал) – Алматы, 1991.
   
4. 
   Ысқақов А. Қазіргі қазақ тілі. – Алматы.1991.
   

• 
  Сөздің лексикалық мағынасы.
  
• 
  Сөздің грамматикалық мағынасы.
  
• 
  Сөздің грамматикалық формасы.
  
• 
  Грамматикалық мағынаның түрі.
  
• 
  Грамматикалық мағынаның берілу тәсілі.
  
• 
  Грамматикалық категория.
  
• 
  Грамматикалық категорияның түрі.
  
• 
  Морфема, оның түрі.
  
• 
  А.Ысқақов, С.Исаев, Ы.Маманов жіктемелері бойынша.
  

1. 
   Сөз топтары, ол жайындағы көзқарастар.
   
2. 
   Атаушы, көмекші және одағай сөздер.
   
3. 
   Қазақ тіл біліміндегі сөз таптары жайлы көзқарастар.
   
4. 
   Семантикалық принцип.
   
5. 
   Морфологиялық принцип.
   
6. 
   Синтаксистік принцип.
   
7. 
   Қазақ тіл біліміндегі сөз таптарының барлығы осы аталған үш принципке бағына ма?
   

1. 
   Исаев С.Қазіргі қазақ тіліндегі сөздердің грамматикалық сипаты.-Алматы: «Рауан», 1998.
   
2. 
   Қазақ грамматикасы. – Астана.2002.
   
3. 
   Исаев С.«Қазіргі қазақ тілі» (Морфология) курсы бойынша теориялық және практикалық сабақтың мазмұны. (Методикалық құрал.) – Алматы, 1991.
   
4. 
   Мұхтаров С. Қазақ тіл біліміндегі сөз таптастыру теориясының қалыптасуы. КДА:- Алматы. 1999.
   
5. 
   Мұхтаров С. Қазақ тіл біліміндегі сөздерді таптастыру мәселесі.- Алматы: Ғылым, 2001.
   
6. 
   Қордабаев Т. Қазақ тілі білімінің қалыптасу, даму жолдары. - Алматы: Рауан.1995.
   

1. 
   Зат есім жайлы түсінік.
   
2. 
   Жалпы және жалқы есімдер.
   
3. 
   Деректі және дерексіз есімдер.
   
4. 
   Адамзат және ғаламзат есімдері.
   
5. 
   Көптік мәнді есімдер.
   
6. 
   Көмекші есімдер.
   
7. 
   Зат есімдердің лексика-семантикалық топтары.
   
8. 
   Берілген сөйлемнен зат есімдердің мағыналық тобын анықтау.
   

Пайдалынатын әдебиеттер:

1. 
   Ысқақов А. Қазіргі қазақ тілі.-Алматы: Ана тілі, 1991.
   
2. 
   Қазақ тілінің грамматикасы. – Алматы: Білім, 1967. 1 том.
   
3. 
   Оралбай Н. Қазіргі қазақ тілінің морфологиясы . – Алматы. 2007.
   
4. 
   Исаев С.Қазақ тілі. – Алматы. 2007.