Мұғалімнің аты-жөні:
|
Бейсенова Айжан Серікбайқызы
|
Пән/Сынып:
|
Химия, 9 сынып
|
Тарау немесе бөлім атауы:
|
VⅢ тарау.
|
Сабақтың тақырыбы:
|
Азот қышқылы.
№13 зертханалық тәжірибе
«Азот қышқылының басқа қышқылдармен ортақ қасиеттері»
|
Оқу мақсаты:
|
9.1.4.7 -азот қышқылының молекулалық, формулаларын білу және атомдар арасындағы химиялық байланыстардың түзілуін түсіндіру;
9.2.1.18-азоттан азот қышқылын алудың реакция теңдеуін құрастыру
9.2.1.19-азот қышқылының басқа қышқылдармен жалпы ортақ қасиеттерін зерттеу
|
Бағалау критериі:
|
Азот қышқылын зертханада және өндірісте алу жолдарын біледі;
Азот қышқылының химиялық қасиетіне сүйеніп, реакция теңдеулерін жаза алады.
|
Саралап оқыту тапсырмалары
|
Ұжымдық жұмыс
Жаңа тақырыпты цифрлық ресурстар арқылы түсіндіру.
|
Бірлескен жұмыс (1,2 тапсырма)
Бекіту тапсырмасын бере отырып, дұрыс жауапты ұсыну арқылы үйрету.
|
Жеке жұмыс
Оқу тапсырманы ұсына отырып, оқушылар өз бетімен орындайды.
|
Уақыты
|
Кезеңдері
|
Тапсырма
|
Тапсырманың мақсаты
|
Мұғалімнің бақылауы мен зерттеуі не?
|
Бағалау
|
Ресурстар
|
3 минут
00:00 – 03:00
|
Ұйымдастыру
|
Сәлеметсіздер ме? Біз сіздермен қашықтықтан оқытуды ары қарай жалғастырамыз.
Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы:
Азот қышқылы.
№13 зертханалық тәжірибе
«Азот қышқылының басқа қышқылдармен ортақ қасиеттері»
Бүгінгі сабақта:
Сенің білетінің:
Азот қышқылы -азоттың маңызды қосылыстарының бірі;
Азот қышқылы-күшті қышқыл,күшті электролит;
Сенің меңгеретінің:
|
Жаңа сабақтың мақсатымен таныстыру
|
|
|
Презентация
Слайд 1, 2
Слайд 3
|
14 минут
03:00 – 23:00
|
Жаңа сабақ
|
Азот қышқылының формуласы HNO3. Азот қышқылында азоттың валенттілігі +5 -ке тең.
Физикалық қасиеті: тұншықтырғыш иісті, түссіз сұйықтық. Ылғалды өте жақсы сіңіреді, буы ауадағы су тамшыларымен қлсылып тұман түзетіндіктен, ауада түтінденеді. Сумен кез келген қатынаста араласады. -41,6 ℃-та кристалдық күйге көшеді, -82,6 ℃ -та қайнайды.
Алынуы: зертханада азот қышқылын калий немесе натрий нитратына концентрлі күкірт қышқылымен әсер етіп алады:
NaNO3+H2SO4(конц) = NaHSO4+HNO3
Өндірісте азот қышқылын амиакты ауадағы оттекпен өршіткі қатысында тотықтырып алады.
1.Амиак пен ауа қоспасын 800℃-та платина өршіткісі арқылы тотықтырып алады.
4NH3+5O2=4NO+6H2O
2.Салқындатқанда Noәрі қарай NO2-ге дейін тотығады.
2NO+O2=2NO2
3.Түзілген азот (Ⅳ) оксиді артық мөлшерде суда еріп, HNO3 түзіледі.
4NO2+2H2O+O2 =4HNO3
Химиялық қасиеті:
1. Азот қышқылының судағы ерітіндісі күшті электрлит. Индикаторлардың түсін өзгертеді:
HNO3 = H++NO3-
Лакмус-қызыл, метилоранж-күлгін, фенолфталеин- түссіз болады.
2. Азот қышқылы концентрлі және сұйылтылған болып бөлінеді.
Сұйылтылған азот қышқылымен металдар әрекеттескен кезде сутек бөлініп шықпайды. Бұл азот қышқылының басқа қышқылдардан ерекшелігі.
Мысалы: 3Cu+8HNO3=3Cu(NO3)2+4H2O+2NO↑
Концентрлі азот қышқылымен Fe, Cr, Al металдары әрекеттеспейді.
3.Негіздік және екідайлы оксидтермен әрекеттеседі:
2HNO3+CaO = Ca(NO3)2+H2O
4.Негіздермен әрекеттеседі:
Al(OH)3 +3HNO3=Al(NO)3+3H2O
5.Әлсіз және ұшқыш қышқылдардың тұздарымен әрекеттеседі:
Na2CO3+2HNO3 =2NaNO3+H2O+CO2↑
Қолданылуы:
Азот қышқылынан алынатын селитралар минералды тыңайтқыштар ретінде,бояулар алуда, дәрі-дәрмек, оқ-дәрі алу үшін қолданылады.
1-тапсырма:
|
