Семестрлік жұмыс №1

Коммерциялық емес акционерлік қоғам

Әлеуметтік пәндер кафедрасы

Семестрлік жұмыс №1

Пәні: Ғылым тарихы мен философиясы

Тақырыбы: Адамзат қоғамын рухани дамытудағы философияның рөлі.

Мамандық: 7М06201 – Радиотехника, электроника және телекоммуникация

Орындаған: Тулеубеков А. А. Тобы: МРЭТнк – 21 – 1

Қабылдаған : к.ф.н., профессор Мухамеджан К.Ш.

______ ________________________ «_______»__________2021ж.

(баға) (қолы)

Алматы 2021

1. 
   Кіріспе
   
2. 
   Негізгі бөлім
   

2- Философия рухани өмірдің ерекше түрі ретінде.

3- Философияның әдістемелік және әлеуметтік функциялары

3. 
   Қорытынды.
   

Философияда қарастырылатын көптеген мәселелер ұзақ уақыт бойы мифология аясында шешілді. Бұл әлем, оның шығу тегі мен мәні, әлемдегі адамның орны мен рөлі және әлеуметтік шындық, адамның әлемді тану мен қайта құрудағы мүмкіндіктері мәселелері. Бірақ бұл сұрақтарға жауаптар ұзақ уақыт сол уақытта үстем болған бейнелі ойлау негізінде ғана берілді. Бірте-бірте абстрактілі ойлаудың дамуы және адам ойының қалыптасуы жүрді. Әлемнің, қоғамның, адамның және адам танымының мәні туралы сұрақтарға ақыл-ойдың көмегімен жауап берудің алғашқы талпыныстары және алғашқы философиялық жүйелердің пайда болуынан көрініс тапты. Философияның пайда болуы адамзат өзінің дамуының жаңа кезеңіне - ақылға қонымды адамның қалыптасуы мен дамуына көшкенін көрсетті. Сондықтан адам ақылға қонымды философияның пайда болуынан басталады. Әрбір адамның ақылдылығы философиялық мәдениетті игеру шарасымен анықталады. Және бұл философияның мағынасы.[1]

Философия (3,5 мың жылдан астам) болған кезде адамдар оған ұмтылады және оны зерттейді. Ежелгі Грецияда оны қалай зерттеді және дамытады, оны Орта ғасыр, Қайта өрлеу дәуірі, жаңа заман және қазіргі заман мектептері мен университеттерінде қалай зерттеді. Осыдан көрініп тұрғандай, ұзақ уақыт бойы адамдардың көптеген ұрпақтары философияны білімді адам үшін өте маңызды деп санаған. Философияның мәнін анықтау философияның өзін қарау және адам өмірінде қандай рөлді анықтау жолында ғана мүмкін болады.

Философия-бұл ғылымға сүйенетін, ғылыммен бірге нақтыланатын және дамитын және ғылымның дамуына белсенді әсер ететін бейбітшілік пен ондағы адамның орнын түсіну мен түсіндірудің осындай жүйесі.

Философия ғылымы мәселелерінің төңірегінде әлі күнге дейін даулар жалғасып жатыр. Келесі көзқарастар кеңінен таралған:

Философия-бұл табиғаттың, қоғамның, танымның жалпыға ортақ заңдары туралы ғылым немесе: философия-таным әдістері мен нысандары туралы ғылым, яғни ғылым әдіснамасы;

Философия-бұл ғылым емес, бұл дүниетаным (дүниетанымның белгілі бір түрі, мысалы, діни және мифологиялық);[2]

Философия-бұл ғылым, дүниетаным, яғни философия мәдениетте, қоғамның рухани өмірінде, ғылым мен дүниетанымның функциясын орындайды.

Философия мен ғылымның арақатынасы мәселесін шешуге, қоғамның рухани мәдениетінде философияның рөлін айқындауға тек кең әлеуметтік-тарихи контексте ғана болады. Яғни, қандай да бір жеке философиялық мектеп тұрғысынан емес, мәдениет пен философияның бүкіл тарихы тұрғысынан философиялық білімнің барлық жиынтығы, философияның рөлі, оның ғылым мен танымның дамуына әсері арқылы.

Философия әлемді ғылыми тануға ұмтылады, бірақ сонымен бірге ол субъектінің (сыныптардың) мүдделерін барынша білдіруге тырысады. Философия әлем туралы идеялар жүйесі ретінде (жалпы) классикалық қоғамда идеология мен саясатқа тартылған. Оның салдары, ғалымдардың пікірінше, жекелеген философиялық бағыттар арасындағы конфронтацияның күшеюі болып табылады. Философия идеологиямен байланысты болғандықтан, оның мазмұнында идеологиялық жағы бар, ал философияны идеологияға қатысты деп санауға болады.[3]

Философия тарихында ғылымилық пен идеологизм бір-бірін ығыстырды, бірақ бұл жағдай философияның ақиқатқа қол жеткізуге бағыттылығын да, осы бағыттың әлеуметтік субъектінің мүдделерімен толық немесе ішінара сәйкес келу мүмкіндігін де жоққа шығармады. Алайда философия идеологиялық рөлге әуестенбеуі керек. "Барлық ғылымдардың интегративті орталығы ретінде және бүкіл адамзатқа, бүкіл биосфераға жүйелі көзқарасты іске асыру ретінде философия жалпы адамзаттық және қоғамның мүдделеріне жауап беруі тиіс", - деп жазады Халықаралық Ақпараттандыру Академиясының академигі Р. Ф. Абдеев. Философияның жалпыадамзаттық ұстанымдары көсемдер–диктаторларға, әлеуметтік теңсіздікке, қанауға, тежелуге және саяси зорлық-зомбылыққа теріс көзқарасты жоққа шығармайды.

Философияның ғылыми нысанын көрінеу жақсы немесе жалғыз дұрыс деп санауға болмайды. Философияны тек ғылымға ғана мәлімет берген жағдайда заңды сұрақтар туындайды: "Л. Н. Толстой философ болды ма? Ф. М. Достоевскийдің философы деп санауға бола ма?"Ұлы жазушының екеуі де аса маңызды философиялық мәселелерді көтерді. Философиялық білімнің мазмұнына, сондай-ақ философиялық таным үдерісінің өзіне де көркем әдебиет пен өнер үшін тән компоненттер кіреді (қараңыз: Философия. Көркем ұғыну тәжірибесі. - Ставрополь: Изд-во ШӘКӘРІМ, 1998).

Философиялық білімнің өте маңызды бөлігі эстетикалық түсініктерді құрайды. Әлемнің философиялық суретін жасау оның туындыларында сұлулық сезімі, үйлесім, әлемге араласуды болжайды. Әлемнің философиялық бейнесі әлемге эстетикалық көзқарасты да қамтиды. Философия мен өнердің туыстық, олардың өзара кірігуі туралы а. Камю, Н. Рерих, М. Чюрленис, Р. Тагор, И. В. Гете шығармашылығы куәландырады.

Философиялық мәселе түрлі діни ілімдердің маңызды бөлігі болып табылады. Сонымен қатар, философия мен дін арасындағы теңдік белгісін қоюға болмайды, өйткені соңғысы философиялық ойға түспейді.

Барлық ақындар мен жазушылар өз шығармаларында философиялық мәселелерге қатысты емес, философиялық мәселелерді шешуге арналған бір де бір көркем шығарма да жоқ. Дегенмен, Дін және көркем әдебиет философияда үлкен рөл атқарды және ойнайды. Әдебиет, өнер, философия және діннің түптелуі философияның бүкіл тарихы бойы, тіпті біздің күнге дейін орын алды.

Сонымен, қоғам мәдениеті жүйесінде қызмет ете отырып, философия дүниетанымның теориялық негіздерін, аксиологиялық мәселелерді, ғылымның логикалық-әдіснамалық негіздерін әзірлейді. Ғылыми білімнің өсіп келе жатқан саралануы жағдайында философия интеграциялық процестерге, жекелеген ғылымдардың жетістіктерін әлемнің бірыңғай көрінісіне синтездеуде белсенді қатысады.

Философияның мәдениеттің тірі жаны ретіндегі әлеуметтік маңыздылығы, дәуірдің квинтэссенциясы оның функцияларында көрінеді. Философияның танымдық қызметі адамды әлемнің табиғаты мен мәнін, адамның өзінің табиғаты мен мәнін, әлемнің жалпы құрылымын, оның даму байланыстары мен заңдарын ұғынуға бағыттап, Әлем, Адам, байланыстар мен заңдар туралы жаңа білімнің өсуін қамтамасыз етеді және адам қызметінің әрбір саласына әсер етеді. Бұл ықпал философиялық білім шындықты танудың жалпыға ортақ әдісінің мәнін иеленеді, сондай - ақ кез келген салада таным ақыр соңында "адам-әлем"қарым-қатынасын түсінудің түрлі аспектілерін білдіреді.[4]

Дүниетанымдық функция-бұл философия адамдарға, әлемге тұтас көзқарас бере отырып, оларға осы әлемдегі өзінің орны мен рөлін анықтауға мүмкіндік береді, әрбір адамды қоғамдық прогрестің саналы қатысушысы етеді, оның алдына әлеуметтік жоспардың жалпы адамзаттық мақсаттары мен міндеттерін қояды. Неміс ойшылы Гегель философия-бұл ойға негізделген дәуір.

Мәдениет әмбебаптары-әлем туралы жалпы идеялар мен түсініктер, моральдық, көркемдік жалпыадамзаттық принциптер мен құндылықтар, сондай-ақ жалпы байланыстарды, заттардың қарым-қатынасын көрсететін жалпы ұғымдар (Санаттар). Мәдениет саласында философия да маңызды сыни функцияны атқарады. Ол қателерді және жаңылыстарды ашады, ескірген догмалар мен стереотиптерді жоққа шығарады және жаңа идеялардың генераторы болып табылады

Философияның әдіснамалық функциясы ол жалпыға бірдей заңдарды, принциптерді және әлемнің өмір сүруі мен дамуының негіздерін аша отырып, осы әлемді танудың жалпы әдісін жасайды және қалыптастырады, демек, білімнің әрбір жеке саласында таным процесінің стратегиясы ретінде әрекет етеді.

Философияның интеграциялық функциясы білімнің жекелеген салаларын тұтас жүйеге біріктіріп, біріктіріп тұрады. Бұл әрбір тар маманға өзінің білімі мен шығармашылығы саласын жалпы әлемдік байланыстар, әлемдік процестер контекстінде көруге мүмкіндік береді, демек оған тереңірек тануға мүмкіндік береді.

Аталған функцияларды жүзеге асыру және философияның адам қоғам өміріндегі рөлін анықтайды. Осылайша, философия әлемде болып жатқан құбылыстардың бірыңғай түсінігін беріп қана қоймай, сонымен қатар жалпы заңдарды тану негізінде және қоғамдық танымның даму тарихынан қорытынды болып табылатын өзара байланысты қағидаттар мен талаптардың жиынтығын білдіретін танымның жалпы әдісін әзірлейді.

Философияның рөлі әсіресе революциялық өзгерістер кезеңдерінде тарих сынықтарында өседі,адам өзінің мәні, өмір мәні, әлеуметтік прогрестің келешегі туралы мәңгілік сұрақтар қояды.[5]

Қазіргі заманның жаһандық мәселелерін шешу бірегей шешімдерді, демократизмді және ойлаудың батылдығын, өткенді, бүгінгіні, болашақты талдаудың батылдығын талап етеді. Белгілі философиялық мәдениетсіз бұл мәселелерді конструктивті шешу мүмкін емес. Тұрақты ізденіске, күмәнге, сынға тән философиялық білім адам ойлайтын, шығармашылық, гуманистік іскерлікті қалыптастыруға ықпал етеді.

Философияны зерттеу-адамның әлеуметтік қызметтің белсенді субъектісі ретінде қалыптасуының қажетті шарты, бейбітшілікті, өз болмысын, өз бақытын Жаратушы.

Тек постигнув өзінің әлеуметтік-әрекетті функциясын, жеке адам түсінуге, кім қандай орын алады, қоғам өмірінің көтерілуге дейін сана. Философия адам болу қажеттілігі мен қабілетін дамытуда өзінің мақсатын көреді. "Құнарлы егіс - Цицерон жазған, - өсірусіз егін мен жан бермейді. Ал жан өсіру-бұл философия. Ол жанға ақаулар төгіп, себуге жандарды дайындайды және оған сеніп тапсырады-себет, айталық, - тек қана тұқымдар, пісіп, мол өнім әкеледі". (Цицерон. Избранные сочинения. - М., 1975. – С. 252).