Серік Мырзалы философия оқу құралы
жүктеу/скачать 3,76 Mb. Pdf көрінісі
|
| Жан Кальвин
(1509-1564 жж.) «Христиандық сенімге тәлім» деген еңбегінде: «Сенгеннің надандығы білем дегеннің өркөкіректігінен жақсы», – дейді. Ж.Кальвин адамның өмірінің өркөкіректігінен толығынан Құдайдың еркіне, алдын ала болжауына тәуелді екенін айтады. Ең ақыры, Иса пайғамбардың өзі барлық адамзат үшін емес, тек қана оның кішкентай таңдалған бөлігі үшін зардап шегіп өлді. Ал, бірақ ол ешкімге белгісіз. Ж.Кальвин Қайта өрлеу заманындағы гуманистердің «фортуна» ұғымына үзілді-кесілді қарсы шығып, «фатум» ұғымын биік дәрежеге көтерді, өйткені ол – Құдайдың адам тағдырын алдын ала болжауы. Ж.Кальвин Киелі кітапта айтылған «Шақырылғандар көп, таң- далғандар аз» деген қағиданы толықтырып, «тек кім таңдауға алынды, оны ешкім білмейді» деген пікірге келеді. Олай болса, әрбір адам өзін таңдауға іліккен деп ойлауы мүмкін. Егер ол өз кәсіби еңбегінде белгілі бір жетістіктерге жетсе, онда ол оны Құдайдың мені қолдағаны деп есептеуіне болады. Ал біз ол кезде алғашқы капиталдың қорланғанын 151 еске салсақ, Кальвиннің бұл қағидасы алғашқы іскер адамдарға өздерінің Құдай қалаған адамдар екенін сезінулеріне зор әсерін тигізді. Батыс Еуропадағы жаңа қалыптасып жатқан капитализмге адам- гершілік бағыт берген – көбінесе, Ж.Кальвиннің тақуалық ілімі. Егер сенің істерің саған олжа әкелсе, онда сен масаттанба, тәкаппарланба, керісінше, Құдай қолдағаннан кейін, кемтарларға көмектес, байлығыңды шашпа, жаңа жұмыс орындарын аш т.с.с. Сонымен, кальвинизм капиталдың қорланып өсуіне, кәсіби іскер- ліктің Құдай қалайтын, адамның абыройын көтеретін, сонымен қатар өте жауапты іс екендігіне, Жаңа дәуірдің моральдық құндылықтарын анықтауға атсалысты. Бүгінгі Қазақстан қоғамында өтпелі дәуірдегі нарықтық эконо- мика, жеке меншіктің қалыптасуы рухани қолдау таппай отыр. Біз басқа елдердің өмір салты, деңгейі, тұтынатын тауарлары, мәде- ниеті жөнінде көп ақпараттар аламыз. Біздің адамдар «көпшілік мәдениеті» атанған шетел фильмдерін көріп, ондағы өмір жайында «безендірілген», көбіне ақиқатқа сай келмейтін пікірлерге ие болады. Сондықтан жаңа пайда болған іскерлер жинаған ақшалары, капиталын халық ізгілігіне жұмсаудың (жаңа жұмыс орындарын ашу, мәдениетті қолдау, кемтарларға, карылерге көмектесу т.с.) орнына, дереу үлкен сарай салып, астына шетелдегі байлар сияқты қымбат машина мінеді. Осы тұрғыдан қарағанда, қазір біздің де сонау Қайта өрлеу заманында болған реформацияға ұқсас рухани-адамгершілік құндылықтарды қалыптастырып, оны қоғамдық қатынастарға тезірек тиімді түрде енгізуіміз қажет. жүктеу/скачать 3,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|