Сөйлеу тілінің жүйелік бұзылысының сипаттамасы және классификациясы
жүктеу/скачать 8,88 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Сөйлеу тілінің жүйелік бұзылысының сипаттамасы және классификациясы
- Алалия термині
|
Сөйлеу тілінің жүйелік бұзылысының сипаттамасы және классификациясы Клиникалық-педагогикалық (ауызша, жазбаша) Психологиялық-педагогикалық Ауызша сөйлеу тілінің бұзылуы Сөйлеу тілінің сыртқы (фонациялық) өңделуінің бұзылуы Сөйлеу тілінің ішкі (семантикалық) бұзылуы Сөйлеу тілінің жүйелік бұзылысы Сөйлеу тілінің жүйелік бұзылысының сипаттамасы және классификациясы Алалия- туылғанға дейін, не бала дамуының ертерек сәби кезеңінде бас ми қабығының сөйлеу аяларының органикалық зақымдану нәтижесінде болған сөйлеу тілінің дамымай қалуы не мүлдем болмауы. Алалия- ерте жастан баланың бас ми қабығындағы сөйлеуге жауап беретін (қатысты) бөліктерінің органикалық зақымдалуы нәтижесінде баланың сөйлеу тілінің мүлдем болмауы немесе толық жетілмеуі. Жалпы тіл бұзылыстарының арасында және сөйлеу тіліндегі ақаулықтардың ішіндегі ең ауыры да осы алалия. Алаияға шалдыққан балаларда сөйлеу тіл құралдарының фонетикалық, грамматикалық, лексикалық жүйелерінің бірде біреуі қалыптаспайды. Алалия термині (грек тілінің а-жоқ мағына, laliо-сөйлеу тілі)- мағынасы - сөйлеу тілінің жоқтығы, бұл термин сөйлу тілі бұзылыстарына арналған әдебиеттерде бұрыннан бері беріліп келеді. «Алалия» терминінен басқа, сөйлеу тілі бұзылысының бұл түрін белгілеу үшін (әсіресе медициналық) басқа да көптеген анықтамалар да қолданылады: туа біткен афазия, дамудың афазиясы, онтогенетикалық афазия, сөйлеу тілі дамуының тежелуі, сөйлеу тілінің конституциональдық (негізгі) тежелуі, сөйлеу тілін меңгерудің бұзылуы, (мылқау-естімей сөйлемеуі) т.б. Сөйлеу тілінің жүйелік бұзылыстары, алалия тіл бұзылысы бар балалардың интеллектісінің ерекшеліктері жөніндегі мәселені зерттеушілер бірдей ортақ келісімге келген жоқ. М.В.Богданов-Березовский (1909), Р.А.Давид (1972) және басқалары алалия бұзылысы бар балаларда алдымен ойлау механизмдері бұзылған деген тұжырым келтірді. Осындай жағдай тілдік қабілеттіліктің дұрыс дамымауына әкеледі, деп көрсетеді. Балалық шақтағы афазия тек мидың белгілі учаскілерінің бұзылуымен ғана шектелмейді, нәтижесінде сөйлеу функциялардың барлығында дерлік бұзылулардың жол ашатындығын соңғы зерттеулер анықтап отыр. М.Е.Хватцев, Н.А.Никашина. Н.Н.Трауготт, Р.Е.Левина, С.Ляпидевский және басқалары сөйлеу тілінің жете қалыптаспауы немесе дамымай қалу деңгейі арасындағы түзету жұмыстары оң нәтиже бергенімен, сөйлеу кезіндегі интелектінің өзгерістерге ұшырайтынын айтып өтті. Алалия тіл бұзылысы бар балада танымдық қызығушылық бар, заттық-практикалық және еңбек әрекеті жеткілікті дамыған бірақ ұғымның дұрыс қалыптаспауы, ой және ойлау процестері қарқының бәсеңдеуі белгіленеді.
Кесте - 1. Алалия сөйлеу тіл бұзылысының түрлерге бөлу жүйесі 4-сурет. Заттың иесін тап Қойылатын баға: - 4- барлық жаттығуларды толыққанды орындау; - 3- жаттығуларды нақты орындамау; -2- көптеген қайталаулардан кейін тапсырманы дұрыс немесе бөлшектеп орындау; - 1- жаттығуларды орындауда қиналады; - 0- тапсырманы түсінбегенді көрсетіп, мүлдем орындамау. Жаттығуды орындау немесе жаттығудың ұтымдылығын анықтауды ұпаймен бағалау: - 4- ұпай- жоғары деңгей; - 2-3- ұпай-орташа деңгей; - 0-1-ұпай- төмен деңгей. №2 Әдістеме. "Қай зат кімге керек, және не үшін? " Мақсаты: Бала мен қыз және тауық пен мысыққа қай зат керек, не үшін керек екенін анықтау. Тыңдағандарыңызға рахмет!!! http://melimde.com жүктеу/скачать 8,88 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|