Қазіргі уақыттағы дүние жүзі бойынша саны артып келе жатқан халықтардың ең басты проблемаларының бірі бұл – тағамдық белоктың жетіспеушілігі. Шикізаттың азаюы және етті тағамдардың бағасының қымбаттауы, қосымша ресурстарды іздеуді қажет екендігін анықтап берді. Болашағы бар жолдардың ең негізгісі бұл – соя және соя өнімдерін өндіруді арттыру.
Соя өндірісі
Сояның бағалылығы оның құрамындағы көп мөлшердегі және қолжетімді белокты қолдану болып табылады. Соя белогы биологиялық жағынан өте белсенді қосылыс. Дүние жүзі бойынша бұл әмбебап культураны өндіру және қайта өңдеу жыл санап артып келеді.
Тағам өнімдерінің өндірісі немесе соя ұнына, соя концентратына, соя белоктарына, соя изоляттарына арналған ингредиенттерді алу
Соя сүтінің, майонезінің, ірімшігінің өндірісі
Сояны өңдеу
Майлы – жемдік бағыт
Тағамдық сүт өнімдерінің өндірісі
Сүт, тофу, йогурт, майонез және т.б.
Май
Шрот
Изолят, концентрат
Ұн
Жымых
Соя
Соя майы
СОЯ МАЙЫ, соя бұршақтарын өңдеу нәтижесінде алынады – бұл энергиямен байтылған қосарланған жем дайындау үшін жоғары сұранысқа ие өнім.
Соя майы – дәрумендермен, фосфолипидтермен және басқа да пайдалы заттармен байытылған. Оның құрамында қанық емес май қышқылдары, әсіресе линол және линолен қышқылдары өте көп.
Соя майының өндірісі
Соя бұршақтары
Бұршақтарды тазалау
Бұршақтардыкептіру
Сақтау
Бұрашақтарды тазалау
Жарамсыз дәндер
Тура экстракциялау
Бұршақтарды ұсақтау
Дәнді қабығынан бөлу
Мисцелланы өңдеу
Май
Гидротермиялық өңдеу
Форпресстеу
Прессті май
Рафинацияға жіберіледі
Жымыхты өңдеу
экстракция
Мисцелланы өңдеу
Экстракционды май
Соя ұны
Соя ұны үш түрде өндіріледі:
Табиғи (құрамында өсімдік майлары бар)
Майсыздандырылған
Лицетин қосылған
Соя өнімдерінің ішіндегі соя ұны ең жақсы тазаланған түрі болып есептелінеді. Соя ұны құрғақ қауыздарды дайындауда техникалық қосынды ретінде етті алмастырушы, нан өндірісінде майсыздандырылған немесе құрғақ сүтті алмастырушы болып табылады.
Соя ұны
Соя дәндері
Тазалау
Ұсақтау
Қабығынан бөлу
Қабығы
Майлы соя ұнтағы
Майды еріткішпен экстракциялау
Шикі соя майы
өңдеуге
Еріткішті чан түріндегі буландырғыш арқылы шаю
Соя шроты
Тегістеу және елеу
Соя ұны
Соя сүті
Соя өңдеудің негізгі бағыттардың бірі бұл – соя сүтінің өндірісі. Дәмі бойынша сиыр сүтіне ұқсайды. Соя сүті жеміс қосылған белокты сусындарды дайындауда қолданылады. Нан өндірісінде құрғақ сүтті, сиыр сүтін немесе лицитинирленгеннен кейін жұмыртқа ұнтағының орнына қолданылады. Соя сүті арнайы тағамдар өндірісінде, балалар тағамдарында, арнайы талаптар бойынша дайындалатын тағамдара алмастырылмайтын зат.
Қорыта келер болсақ, соя – құнарлы мал азығы, шөбінің құрамында 36,4% шикі протеин, 6,5% май, 32,4% азотсыз заттар, 5,2% клетчатка, ал 100 кг шөбінде 51% мал азықтық өлшем болады. Соядан пішен, жарма, сүрлем, күнжара, т.б. дайындалады. Картоп, жүгері, жаздық бидай, т.б. дақылдар үшін жақсы алғы дақыл. Оны малға көк балауса түрінде беру, сүрлемге қосу үшін жүгері және қонақ жүгерімен араластырып егеді. Республикада Аврора, Гибридная-670, Волгоградка-1, Қазақстандық-200, Эврика-357, т.б. сорттары аудандастырылған. Негізінен, Алматы облысының суармалы егіншілігінде өсіріледі. Қазақстандағы соя егісінің жалпы көлемі 25,6 мың га, әр га-дан орта есеппен 14,5 ц өнім алынады
