Орындаған: Мұратқызы А
Қабылдаған: Бектуреева Г
ОҚУ
ЖЕР НЕГІЗГІ 3 БӨЛІКТЕН ТҰРАДЫ: ЖЕР ҚЫРТЫСЫ, МАНТИЯ, ЯДРО
ЖЕРДІҢ ОРТАЛЫҚ НЕГІЗІН ЯДРО АЛЫП ЖАТЫР. ОЛ ТЕМІР МЕН НИКЕЛЬДЕН ТҰРАДЫ. ОЛ СЫРТҚЫ ЖӘНЕ ІШКІ БОЛЫП БӨЛІНЕДІ. СЫРТ0Ы ЯДРО БАЛҚЫҒАН К.ЙДЕ, ІШКІ ЯДРО ҚАТТЫ ШАР К.ЙДЕ БОЛАДЫ.МАНТИЯ ГР ЖАМЫЛҒЫ, ЖЕР ҚЫРТЫСЫНАН 2900 КМГЕ ДЕЙІНГІ АРАЛЫҚТЫ ҚАМТЫП, ЖЕР КӨЛЕМІНІҢ 83%-ЫН,ЖАЛПЫ САЛМАҒЫНЫҢ 67%-ЫН АЛАДЫ
ЯДРО ІШКІ МАНТИЯ Сыртқы мантия Жер қыртысы Литосфералық тақталар мантияның беткі қааты астеносфера бетімен баяу жылжып, орнын ауыстырады. Л.Т қозғалу теориясын неміс ғалымы А.Вегенер ұсынған.
Жер қойнауын толтырып жатқан заттарды тау жыныстары деп атайды. Тау жыныстары шығу тегіне қарай: шөгінді, магмалық, метоморфты болып бөлінеді.
тАУ жыныстарының түрлері
Тау жыныстары
шөгінді
магмалық
метоморфтық
Шөгінді тау жыныстары түрлі табиғи жағдайларда су,жел,мұз,сыртқы күштер әсерінен түзіледі. Мысалы: базальт,гранит Магмалық тау жыныстары жер астынан балұып шыұұан заттардан пайда болады. Мысалы: құмтас, әктас Метаморфтық тау жыныстары жоғары қысым мен температура әсерінен тау жыныстарының құрылысы мен құрамы өзгеру нәтежиесінде түзіледі. Мысалы: мәрмәр, кварц Жер бетінің тегіс емес, оқшау көтеріліп жатқан ойлы-қырлы жерлерін жер бедері деп атаймыз. Қалыптасуы бойынша ішкі (эндоген) және сыртқы (экзоген) күштер болып бөлінеді.
Жер бедерін зерттейтін ғылым геоморфология деп аталады.
Тау-айқын байқалатын етегі, беткейі, шыңы бар жазықтықтардан оқшау жатқан жер бетінің көтеріңкі бөліктері.
Литосфералық катаклизмдер
Жанартау атқылауы Жер сілкінісі Цунами Жер бетінің ішкі және сыртқы күштері әсерінен, магма ығысып, жер бетіне түрлі апаттарды тудырады.
ЛИТОСФЕРАНЫҢ ЛАСТАНУЫ Шығу тегі бойынша ластану табиғи және антропогенді болып бөлінеді.Табиғи апаттар- әдетте үлкен апаттар,зілзалалар. Ал антропогендік ластану адам қатысуымен (мұнай қалдығын төгу,қоқыс тастау,пайдалы қазбаларды алу арқылы жердің құнарлылығынан айырылдыру,топырақ эрозиясы,өрт, олардың тікелеі немесе жанама әсер етуімен сипатталады.