Тау жыныстарында Мұнай құрамындағы метан газында



Дата22.12.2023
өлшемі1,96 Mb.
#142979
түріҚұрамы

Жер бетінде сутек бос күйінде кездеспейді, көп тараған қосылысы-су. Судағы сутектің массалық үлесі 11% пайыз. Сонымен қатар сутек табиғатта қосылыстар құрамында кездеседі

Тау жыныстарында

Мұнай құрамындағы метан газында

Жануарлар мен өсімдіктер организмінде

  • Бұл мәселелерді
  • ағылшын химигі 1766 жылы Генри Кавендиш шешті. Бұл газ жанғанда су түзілетін болғандықтан бертін келе оны “гидрогениум” (гректің “һюдор” - су, “генан” - туғызамын деген сөздерінен сутек деп атаған.
      • Сутектің ашылуы
  • ▪1776 жылы ағылшын ғалымы Г.Кавендиш сутектің қасиетін анықтап,басқа газдардан айырмашылығын анықтап берген.
  • ▪Француз ғалымы А. Лавуазье сутекті алғаш судың құрамынан бөліп алды және судың құрамы сутек пен оттектен тұратындығын дәлелдеді. Ол сутектің жай зат екенін анықтап, оған “гидрогениум” деп ат берген. Латынша бұл “су тудырушы” дегенді білдіреді.
  • Генри Кавендиш Антуан Лавуазье

Сутек

  • Сутек
  • H
  • 1
  • 1S
  • Табиғатта таралуы 1 , 0 0 79
  • Жер қыртысында (массалық үлесі бойынша)

Сутек атомының құрылысы

  • Сутек атомы ядродан және бір электроннан тұрады.
  • Атомның электрондық конфигурациясы
  • 1s 1

Сутектің изотоптары

Сутек атомы

  • Валенттілік мүмкіндіктер: I
  • атомының электрондық конфигурациясы: 1s1

Сутегі молекуласы

  • Н2 – екі атомды, жәй зат
  • химиялық байланыс түрі:
  • ковалентті полюссіз H – H
  • Бейметалдармен
  • Металдармен
  • Мысалдар
  • НF Н2О NH3 СН4
  • Н2
  • NаН СаН2
  • Атомдар арасындағы химиялық байланыс
  • Ковалентті
  • полюсті
  • Ковалентті
  • полюссіз
  • Иондық

Сутегі газын алуға арналған құрылғылар

  • Ауаны ығыстыру арқылы

ТӘЖІРИБЕ

  • Зертханада сутегін жинаудың екі әдісі.
  • Суды ығыстыру Ауаны ығыстыру

Сутегінің алынуы

  • Зертханада:
  • Мырыш түйірін тұз қышқылымен әрекеттестіріп:
  • Zn+2HCl=ZnCl2+ H2
  • мырыш хлориді
  • Калийді сумен әрекеттестіріп:
  • 2К+2H2O=2KOH+H2
  • калии гидроксиді
  • өндірісте:
  • Электр тоғының әсерімен суды айыру: 2H2O=2H2+O2

Белсенді ме.+қышқыл= =тұз+ сутек

Физикалық қасиеті

  • Сутегі газ түсі, иісі және дәмі жоқ.
  • Өте жеңіл газ (ол 14,4 есе ауадан жеңіл), суда аз ериді (1 л суда 20°С небәрі 18 мл сутегі ериді). -252,8°С температурада және атмосфералық қысымда сұйық күйге айналады, сұйық күйдегі сутегі түссіз болып келеді. Күн жүйесінің 95%-н сутегі құрайды. Ғарышта ең кең тараған элемент.

  • Сутегінің химиялық қасиеттері
  • Жәй заттармен,металдармен
  • 2Na+H2=2NaH натрий гидриді
  • Ca+ H2=CaH2 кальций гидриді 2AI + 3H2 = 2AIH3 (қыздырғанда 10000С)
  • алюминий гидриді
  • Реакция нәтижесінде гидридтер түзіледі.
  • Жәй заттармен, бейметалдармен
  • H2 + O2 = 2H2O +572 kДж
  • H2 +Cl2 =2HCl
  • C +H = CH4
  • H2 +S = H2S
  • Реакция нәтижесінде газдар түзіледі.

Сутегінің күрделі заттармен әрекеттесуі

  • (II) мыс оксидін қыздырып, оған сутегін жіберсек мыс оксидінің қара түсі жойылып қызыл түске айналады.
  • CuО +H2 =H2O +Cu

Тәжірибе

  • Тәжірибе
  • Сутегінің күрделі заттармен әрекеттесуі

Сутегінің қолданылуы

  • Оксидтермен металдарды бөліп алу үшін
  • Метанол алуда
  • Хлорлы сутек алуда
  • Өсімдік майын қатты майға айналдыру
  • Металдарды кесуде
  • жоғарғы спирттер алуда
  • Сорбит алуда
  • Қозғалтқыш отыны
  • H2
  • Сорбит алуда
  • Бензинді синтездеу
  • Тұз қышқылын алуда
  • Бензинді синтездеу


Достарыңызбен бөлісу:




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет