Лекция негіздері Тауар және ақша нарықтарындағы тепе-теңдік. Is-lm моделі. Жиынтық сұраныс қисығын шығару

1. 
   Тауар және ақша нарықтарындағы тепе-теңдік. IS-LM моделі.
   
2. 
   Жиынтық сұраныс қисығын шығару.
   
3. 
   IS-LM моделі және Кейнс мультипликаторы. Инвестицияларды ығыстыру нәтижесі. Кейнсиандық берілетін механизм.
   
4. 
   Экономикалық ауытқулар. Жиынтық сұраныс және жабық экономикадағы макроэкономикалық саясат.
   

Игілік нарығы түсінігінде қызмет көрсету мен тұтыну тауарлары нарығы қарастырылады. Бұл тауарлар санаттары арасында кейбір ерекшеліктер бар, дегенмен олар өзара сұраныспен ғана шарттасып тұр, өйткені тұтыну мен инвестицияланған тауарларға деген сұраныстың болуы әр түрлі айнымалы шамаларға байланысты. Тұтыну тауарларына сұраныс негізінен табысқа байланысты, ал инвестициялық тауарлар пайыздық мөлшерлемемен байланысты болады. Бірақ бұл айырмашылықтар үстіртін қарастырылған, өйткені тұтыну мен инвестицияланған тауарлар нарығын бір-бірінен шектеу үшін, олардың салыстырмалы бағаларын білу керек. IS-LM моделінде экономикалық тепе-теңдік – ол IS және LM қисықтарының қиылысатын нүктесінде орын алады. Осы нүктеде пайыздық мөлшерлеме мен пайданың мөлшерін анықтап, тауар нарығының тепе-теңдігі мен ақша нарығының тепе-теңдігін қанағаттандырады. Басқаша айтқанда, екң қисықтың қиылысу нүктесінде нақты шығындар жоспарланған шығындарға тең және ол нақты ақша сұранысының қаражаттары ұсынысқа тең екендігін көрсетеді.

IS–LM үлгісі (инвестиция – қор жинағы, ұнамды өтімділік - ақша) – жиынтық сұраныс функциясын анықтау үшін қажетті, экономикалық факторды айқындайтын тауар-ақша тепе-теңдігінің үлгісі.

IS – тауар нарығындағы тепе-теңдік үлгісі, ал LM – ақша нарығындағы тепе-теңдіктің үлгісін анықтайды. Сонымен, IS – LM үлгісі екі нарықта да тепе-теңдікті орнатады. Оның теңдеулері келесідей:

1. 
   Y = C + I + G + X_n – негізігі макроэкономикалық тепе-теңдік.Мұндағы:
   
2. 
   C = a + b(Y – T) – тұтыну функциясы;
   
3. 
   I = e – d×i – инвестиция функциясы;
   
4. 
   X_n = g – m×Y – n×i – таза экспорт функциясы.
   
5. 
   – ақшаға сұраныс функциясы.
   

Үлгінің сыртқы айнымалылары:

Эмпирикалық коэффициенттер:

(a, b, e, d, g m, n, k, h) оң мәндер және салыстырмалы түрде қарағанда тұрақты.

IS және LM қисықтарын бір диаграммада үйлестіріп, IS-LM моделін аламыз. Ол экономикалық саясаттың салдарын талдаудың ыңғайлы құралы болып табылады.

IS және LM қисықтарының қиылысуы А нүктесін белгілейді, онда бір мезгілде тауарлар мен қызметтер нарығы мен ақша нарығында тепе-теңдік орнайды.

(Ү_e,i_e) тепе-теңдік жұпты, G мемлекеттік шығыстар, T салықтар, M ақша жиыны мен P бағалар деңгейінің берілген мәндері шартында, Ү және і жөнінде

екі теңдеу жүйесін шығару арқылы есептеуге болады.

G – мемлекеттік шығындардығ мультипликаторы кез-келген пайыздық мөлгшерлемесінде пайданың деңгейі – ға өсетінін кейсиандық қиылыста түсіндіріледі.

Т – салық саясаты мультипликаторының өзгеруі кез-келген пайыздық мөлшерлемеде пайда деңгейінің – ға өсетінін кейнстік қиылыс көрсетеді.