«Қутадғу биликтики» фразеологиялик бирикмиләрниң тематикилиқ тәснифи Доц. Р. У. Арзиев Резюме Йүсүп Хас Һажипниң «Қутадғу билик»
жүктеу/скачать 34,07 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Тирәк сөзләр
|
«Қутадғу биликтики» фразеологиялик бирикмиләрниң тематикилиқ тәснифи Доц. Р. У. Арзиев Резюме Йүсүп Хас Һажипниң «Қутадғу билик» әсәри түркий хәлиқләр мәдәнийити тарихида муһим роль ойнайдиған әсәр. Униң мәзмунини вә тилини һәртәрәплимә үгиниш түркийшунаслиқ саһаси үчүн һәр қачан актуал мәсилә болуп кәлгән. Фразеологиялик бирикмиләр тилниң байлиғини, униң бәдиий имканийитинила әмәс, шундақла миллий мәдәнийәтни, урпи-адәтләрни өзидә әкс әттүридиған муһим һадисә болуп һесаплиниду. Мошу нуқтидин алғанда, «Қутадғу биликтики» фразеологиялик бирикмиләрни үгиниш арқилиқ биз қедимий әждатлиримизниң мәдәнийитини, дуния тонушини, бәдиий тәпәккүрини үгинимиз. Әсәрдә икки йүзгә йеқин фразеологиялик бирикмә қоллинилған болса, шуларниң асасий қисми адәм билән мунасивәтлик. Шуңлашқа «Қутадғу биликтики» фразеологиялик бирикмиләрни тематикилиқ жәһәттин төвәндикичә чоң икки топқа бөлүшкә болиду: адәм әзалириға бағлиқ, йәни соматикилиқ фразеологиялик бирикмиләр вә адәм паалийитигә бағлиқ фразеологиялик бирикмиләр. Биринчи топтики фразеологиялик бирикмиләр, асасән, «қол», «баш», «боюн», «көз», «үз», «тил» сөзлири билән мунасивәтлик болса, иккинчи топтики фразеологиялик бирикмиләр, асасән, «сөз», «көңүл» охшаш сөзләр билән мунасивәтлик. Биз өз мақалимизда «Қутадғу биликтә» учришидиған фразеологиялик бирикмиләрни тематикилиқ тәснифләш арқилиқ уларниң мәнасиға вә қоллиниш алаһидиликлиригә тохталдуқ. Тирәк сөзләр: «Қутадғу билик», фразеологиялик бирикмиләр, тематикилиқ тәсниф, адәм әзалириға бағлиқ, соматикилиқ, адәм паалийитигә бағлиқ Thematic classification of phraseology in " Qutadgu Bilik " Abstract Yusuf Khas Hajip’s “Qutadgu Bilik (Beneficial Knowledge)” has a very important role in Turkic people’s cultural history. Studying thoroughly its content and language has always been essential subject for Turkology. Phraseologies represent not only the richness of language and its literary potential but also considered important phenomenon which reflects national culture, traditions and customs. From this point, by studying the phraseologies in “Qutadgu Bilik”, we are learning culture, world perception and literary comprehension of our ancient ancestries. There are about two hundred of phraseological combinations in the “Qutadgu Bilik” and most of them are related to people. That’s why we can divide phraseologies by their meanings into two following main groups: phraseological combinations related to human parts of body such as “hand”, “head”, “neck”, “eye”, “face”, “tongue” and phraseologies related to human activities such as “word”, “mood”. In this article we considered the meanings and usage of phraseologies in “Qutadgu Bilik ” by dividing them according to their thematic classification. Keywords: «Qutadgu Bilik», phraseology, thematic classification, associated with human activities, associated with human body parts Мәлумки, фразеологиялик бирикмиләр (ФБлар) тилниң байлиғини, униң бәдиий имканийитинила әмәс, шундақла миллий мәдәнийәтни, урпи-адәтләрни өзидә әкс әттүридиған, өзигә хас узақ шәкиллиниш тарихиға егә муһим тиллиқ һадисиләрниң бири. «Қутадғу биликтә» икки йүзгә йеқин ФБ учришиду. Улар асасән адәмләр һаятиға бағлиқ. Шуңлашқа «Қутадғу биликтики» ФБларни адәм әзалириға бағлиқ, йәни соматикилиқ ФБлар вә адәм паалийитигә бағлиқ ФБлар дәп чоң икки топқа бөлүшкә болиду. жүктеу/скачать 34,07 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|