Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев

124

сөз саптауы, жұртпен қарым-қатына- 

сы, т.б.) әсем де нәзік болуы тиіс.

Тәрбие ғылымының тарланы А.С.Ма- 

каренко  дұрыс  жүру,  тұру  әдепті 

бола білу ұсақ-түйек емес деп тегін 

айтпаған.  Жақсы  мінезге  қыз  бала 

жастайынан үйренсе ғана, ол бойға қо- 

нымды  болмақ.  Мінез-құлық  тәлімі 

туралы  жазылған,  жақсы  ақыл-ке- 

ңестер  беретін  кітаптар  да  аз  емес. 

Мүмкіндігінше, соларды тауып оқу –  

әр  бойжеткеннің  парызы  болмақ. 

Алайда, әдемі қылық пен жақсы тә- 

лім жайлы қаншама кітап оқып шық- 

қанмен  ешкім  өз-өзінен  әдепті  де, 

жақсы мінезді бола алмайтыны белгі- 

лі. Бұл арада есейіп, ер жеткенге де- 

йін ата-ана тәрбиесі елеулі орын ал- 

са, ес кіріп, ой мен бой толысқан кез- 

де  адамның  өзін-өзі  ұдайы  тәрбие- 

леуі,  ауыздықтай  тежеп  отыруы  аса 

маңызды. Сондықтан да, Сұлтанмах- 

мұт Торайғыров «Жақсылық көрсем – 

өзімнен,  жамандық  көрсем  –  өзім- 

нен, «тағдыр қылды» деулерді – шы- 

ғарамын  сөзімнен»,  –  деп  тебіренді 

емес пе? Балаң жаста алғашқы махаб- 

бат оянады. Бұл рухани талаптан, асыл 

арман мен мұраттан туған асқақ сезім. 

Әдетте  бойжеткен  мен  бозбаланың 

бір-біріне  деген  ыстық  ықыласы  бі- 

рігіп, сабаққа дайындалудан, киноға, 

сауық кешке, сырғанаққа бірге бару- 

дан,  оңаша  жерде  бір-бірімен  сыр- 

ласудан, оқыған кітаптары, адамдар- 

дың жақсы, жаманды қасиеттері жай- 

лы пікір алысуы арқылы өрбиді. Ма- 

хаббатпен  әрленген  рухани  қарым-

қатынас балаң жастың жанын бақыт-

нұрға толтырып, шат-шадыман күй- 

ге бөлеп, биік мақсат-мұратқа жете- 

лейді.

«Махаббаттың  мың  түрлі  құпиясы 

бар,  жүрек  оны  жан  шыққанша  жа- 

сырар» дегендей, жас адамның осын- 

дай нәзік жан-күйін түсіне білген үл- 

кендер (әке-шеше, аға-жеңге, т.б.) олар- 

дың  арына  тиіп,  өздерінен  алыста- 

тып алмай, қайта ақылын айтып, ту- 

ра  жолға  бағыттап  отыруы  –  үлкен 

адамгершіліктің белгісі болмақ. Қыз 

абыройы – болашақ отбасының, бо- 

сағаның беріктігіне қатысты мәселе. 

Қазақ  халқы  «Қыздың  жолы  жіңіш- 

ке»  деп,  қыздың  жаза  баспауын  қа- 

таң  қадағалап  отырған.  Әрине,  бой- 

жеткен  абыройы  оның  ақыл-пара- 

сатына, инабаттылығына, іске бейім- 

ділігіне,  өнерпаздығына,  білімдар- 

лығына, сезім дүниесі жайлы ой-өре- 

сінің  тереңдігіне  байланысты  екені 

хақ.  Сондықтан  да  әрбір  ата-ана  өз 

қыздарының  абыройлы  болуына 

ерекше мән беріп, қадағалайды. Әсі- 

ресе  қыз  анасына  көп  нәрсе  байла- 

нысты. Ал, анасын ардақтай білмеген 

қыз  өз  абыройын  да  сақтай  білмей- 

ді.  Өз  намысын  қорғаған  қыз  ожар, 

есер жігітке кіріптар болмайды, қай- 

та есті жігітке ес қосады.

Қыз  абыройлы  болу  үшін  оның  мі- 

нез-құлқы ибалы, инабатты болуы ке- 

рек.  «Қыз  қылығымен  жағады»  де- 

ген  мақал  содан  қалған.  Халық  тал 

шыбықтай бұралып, өсіп келе жатқан 

балаң  қыздың  алдына  келешекте 

кездесетін өмірлік міндеттер қойып, 

оларды  орындап  отыруды  да  қыз 

абыройы  деп  есептеген.  Сөйтіп,  қа- 

зақ ұғымында, жоғарыда айтып кет- 

кеніміздей, бойжеткен парызы – ізет- 

тілік  пен  биязылық,  жарасты  киіну, 

әжесі  мен  атасын,  шеше  мен  әкені 

барынша  қадір  тұтып,  сый-құрмет 

жүктеу/скачать 11,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: