Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев

479

тын  психикалық  бейнелер  ныса- 

нында  бейнелейтін  субъекттің  пси- 

хикалық  өмірінің  ұйымдастыры- 

луының ерекше, жоғары деңгейі деп 

ұғындырылады.

САНА АСТАРЫ – белгілі бір сәтте 

сананың  мәнді  қызметінің  орталық 

нүктесі  болмастан  саналы  процес-

тер  барысына  әсер  ететін  белсенді 

психикалық  процестердің  сипатта- 

масы. Мысалға адам белгілі бір сәт- 

те  оған  бұрыннан  белгілі  бір  сәтте 

оған  бұрыннан  белгілі  және  оның 

ойының  кредитімен  ассоциативті 

байланысы  туралы  тікелей  ойлама- 

са да, ол мағыналы астар ретінде ой 

ағымына  әсер  етуі,  соған  ілесуі  жә- 

не  т.с.с.  болуы  мүмкін.  Жағдайлар- 

дың,  ситуациялардың,  автоматтық 

әрекеттердің  қимылдардың  қабыл- 

данатын,  бірақ  санаға  тікелей  бол- 

маса  да  әсері  барлық  саналық  ак-

тілерде  сана  астарымен  қабылдау 

ретінде  көрінеді.  Сөздің  тілдік  кон-

тексі, яғни айтылмаған, бірақта фра- 

за  құрылысының  өзі  жеткізетін  ой 

да мағыналық рөл атқарады. С.а.-да 

мистикалық  немесе  танылмайтын 

ештеңе жоқ. Бұл құбылыстар – сана- 

лы қызметтің жанама нәтижесі, олар 

өзіне  сол  сәтте  адам  назары  ауда- 

рылған  объектілерді  тануға  тікелей 

қатысы  жоқ  психикалық  процестер- 

ді енгізеді. 

САНА ҚҰРЫЛЫМЫ. Сана мидың 

айналадағы  объективтік  шындықты 

бейнелеуінен туады, яғни ми қызметі- 

нің  жемісі.  Адамның  психикалық 

өмірінде кездесетін негізгі психика- 

лық процестерге таным процестері – 

түйсік, қабылдау, зейін, елес, ес, қиял, 

ойлау  мен  сөйлеу:  эмоциялық,  про- 

цестар адамның көңіл күйлері сезімі; 

ерік  процестері  –  адамның  алдына 

қойған  мақсатына  ұмтылуы,  талап-

тануы және соған байланысты әрекет 

жасауы  жатады.  Осы  психикалық 

процестердің  құрылымы  деп  С.қ.-н. 

айтады.

жүктеу/скачать 11,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: