Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев

ерік-жігер, қажыр-қайрат, сезім-эмо- 

ция,  жан  қуаттарының  деңгейінде 

айтылады.  Кез  келген  түрткі  мақсат 

қоюдан басталады да алдымен тілек, 

одан  соң  қалау  және  бұлардың  ішкі 

күресімен  (тілек  пен  қалаудың  бір-

бірімен  сәйкес  келмегеніне  байла- 

нысты жағдайда ) көрінеді.

ТҮС  КөРУ  –  субъекттің  көбінесе 

көрініс түрінде болатын елестетулері; 

ұйықтаған кезде, негізінен «тез» ұй- 

қы фазасында жүйелі түрде көрінеді. 

Түстің мазмұны мең эмоциялық рең- 

кі, тұлғаның өз түсіне «қатысуының» 

дәрежесі «тез» ұйқыдағы физикалық 

қозғалыстардың  қарқындылығына 

байланысты.  «Тез»  ұйқыға  тән  ми 

қыртысының белсендірілуі оң жарты 

шарда  біршама  білінеді,  мұның  өзі 

түсте кеңістік-бейнелік ойлаудың ба- 

сым бояуына орайласады.

Бұл түс көруде сананың тән сипатта 

өзгеруімен тығыз байланысты: объек- 

тивті болмыстың бейнеленуі және өзін 

таным субъектісі деп білу бұзылады, 

адам түс көріп жатқанын ұғынбайды, 

сондықтан  қабылданатын  құбылыс- 

тар қисынсыз болса да сыни тұрғы- 

дан қарау болмайды. Осының өзінде 

өзін тұлға ретінде бағамдау мен эмо- 

циялар (кінәлі сезіну, ұялу және т.б.) 

сақталады.  Түстің  сюжеті  бейнелі, 

символдық  нысанда  субъекттің  не- 

гізгі  мотивтері  мен  ұстанымдарын 

білдіреді.

Түсті есте сақтау тұлғаның ерекше- 

ліктеріне  және  ұйықтар  алдындағы 

эмоциялық күйіне байланысты. Т.к.-

дің  негізгі  функцияларының  бірі 

эмоциялық тұрақтандыру болып та- 

былады.  Т.К.  –  психологиялық  қор- 

ғаныш  жүйесіндегі  маңызды  буын, 

психикалық  қақтығыс  шиеленісін