АШУ – ыза, кейіс, реніш, араздық тү-  рінде көрініс беретін адамның мінезі  мен  көңіл  күйінің  жағдайы.  А.  оған  АФФИ

67

әсер еткен қолайсыз нәрселерге жауап 

ретінде  ашулы,  ызалы,  кекті,  қаһар- 

лы түрде көрінеді. Бойын А. – ыза кер- 

неп, мейірімсіздік көрсету, өңі түнеріп, 

жаман ниетті күй кешетін болса, адам 

әр қилы жаман істерге барып жауыз- 

дық  әрекеттер  жасауы  мүмкін.  Бұл 

жайт  жоғары  жүйке  қызметіндегі 

тежелу процесіне ерік бермей күшті 

қозу процесінің ықпалында болды. А. 

ықпалына  көну  адамның  өз  еркіне 

ие бола алмай жағымсыз іс-әрекетке 

ұрынуын білдіреді. Мұндайда адам- 

ның бойын билеген көңіл күй А-ды 

жеңіп,  оған  тежеу  жасап,  адам  өзін 

саналы түрде басқара алатын болуы 

керек. Қазақта «Ашу – дұшпан, ақыл – 

дос, Ақылыңа ақыл қос» деген нақыл 

бар. Бойын А. кернеп, кек пен ызаға 

булыққан адам қатыгездік істерге ұры- 

нады. Өйткені оның бойын А. – ыза 

билеп, кейде ол өшпенділік іс-әрекет- 

терге баруы мүмкін. Ондай адам ашу- 

шаң, ызақор, кекшіл, қараниетті, арам 

ойлы болып келеді. А. – сезімдік-эмо- 

циялық  күй.  Сезімді  әр  кезде  ақыл-

ой,  сана  билейді.  А-ын  ақыл-санаға 

билеткен адам білікті әрі байсалды.

ӘБЕСТІК  –  мінез-құлықтағы  өрес- 

кел, қателік, білместік, ағаттық әрекет- 

терден көрінетін ерсі сипат. Кісінің ар-

ұятына тиетін әдепсіздікті білдіреді. 

Әбестік  күнделікті  өмірде  мінездің 

оғаш қылығы ретінде адамның кісілік 

қасиеті мен тұлғалық сипатына сын 

болып  тағылады.  Мұндай  сипаттар 

зиянсыз, зілсіз болғанымен сырт көз- 

ден тыс қалмайтын ұнамсыз қылық. 

Әбестік адамның жан дүниесіне шан- 

шудай  қадалатын  жағымсыз  қасиет 

емес, бірақ адамның ары мен сезіміне 

әсер етіп, кейде күлкі тудырады. Мі- 

нез-құлықтағы кейбір әбестік көрініс- 

терге жол бермеу үшін әлеуметтік ор- 

та мен тәлім-тәрбие істерінің мақсат- 

ты жүргізілуі тиіс.

жүктеу/скачать 11,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: