Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев

– XX ғасырдың бас кезінде қалыптас- 

қан психологиялық бағыттардың бі- 

рі.  Б.  теориясының  негізгі  зерттеу 

хологиясы  АҚШ-та  ерекше  дамы- 

ды. Б. бағытының көрнекті өкілі аме- 

рика  ғалымы,  әрі  психологі  Джон 

Уотсон  (1873-1958)  болды.  Ол  дәс- 

түрлі психологияның пәнін, жан құ- 

былыстарын жаңа мінез-құлық психо- 

логиясымен өзгерту қажеттігін ұсын- 

ды.1913 жылы Д.Уотсон психология- 

ны мінез-құлық туралы ғылым ретін- 

де қарастырды. Жаңа бағыттың пай- 

да болуы «Психология, оны бихевио- 

рист  қалай  көреді»  атты  мақаланың 

шығуымен  ерекшеленеді.  Оның  ав- 

торы Уотсон психология басқа жара- 

тылыстану ғылымдарының арасында 

өзінің лайықты орнын алуға тиісті деп 

жазды. Оның айтуынша, қазіргі кезге 

дейін психологияның пәні және зерт- 

теу әдісі теріс түсіндіріліп келді және 

психологияның  зерттеу  нышаны  са- 

на емес, мінез-құлық, ал интроспек- 

тивтік әдістің орнына – субъективтік 

әдіс деп тұжырымдады.

Бұл  мақаланы  батыс  психологтары 

«бихевиористік  төңкерістің»  баста- 

луы деп бағалады. Мақаладан кейін- 

гі  10  жылдықта  Б.  толқыны  барлық 

америка психологиясын қамтыды. Б. 

психологиядағы прагматистік бағыт, 

оның  пайда  болуы  тез  қарқынмен 

дамып  отырған  капиталистік  эконо- 

миканың  сұраныстарына  байланыс-