1- сұрақ. Мутагенездің ашылуының қысқаша тарихы
Центромераның орналасуына байланысты хромосомалардың келесі түрлері ажыратылады
жүктеу/скачать 0,78 Mb.
|
1- с ра . Мутагенезді ашылуыны ыс аша тарихы
- Бұл бет үшін навигация:
- Летальды мутациялар
| Центромераның орналасуына байланысты хромосомалардың келесі түрлері ажыратылады:
телоцентрлік (проксимальды ұшында орналасқан таяқша тәрізді хромосомалар центромерасымен); акроцентрлік (екінші иіні өте қысқа, көрінбейтін таяқша тәрізді хромосомалар); субметацентрлік (иіндерінің ұзындықтары бірдей емес, формасы L әріпіне ұқсайды); метацентрлік (V-тәрізді хромосомалар, иіндері тең); субакроцентрлік (иіндері тең емес). 3- сұрақ. Бейтарап, зиянды, летальды мутацияға сипаттама беру. Мутациялар(mutatio -өзгеріс) - генетикалық материалдың сыртқы және ішкі факторлардың әсерінен өзгерулері.Мутация генотиптің де фенотиптің де өзгеруімен жүреді және ұрпақтан ұрпаққа беріледі. Мутациялар кенеттен, секірмелі дамиды. Эволюциялық даму барысында ағза да қалыптасқан үйлесімділік бұзылады және мынадай мутациялар болады; Зиянды мутация-тұқымқуалау қасиеттерінінің өзгеруі тіршілік әрекетін нашарлатады. Бейтарап мутация-тіршілік үдерістерінде өзгеріс болмайды немесе дәл осы орта жағдайларында мәнсіз болады; Летальды мутация-ағзаны өлтіріп жібереді. Пайдалы мутация- өзгерістен ағзаның қандай да бір қасиетінің жақсаруы байқалады; Хромосомалық және гендік мутациялар көптеген жағдайларда өлімге әкеледі, өйткені олар дамуды бұзады: мысалы, адамдарда жүктіліктің шамамен 20% -ы 12 апта ішінде табиғи түсікпен аяқталады және мұндай жағдайлардың жартысында хромосомалық ауытқулар анықталуы мүмкін. Бір геннің бірнеше белгілерге әсер етуі, соның ішінде өміршеңдік жағдайлары бар. Летальды мутациялар дамудың өмірге сәйкес келмейтін өзгерістерін тудырады. Доминантты летальды гендерді зерттеу қиын және шектеулі. Керісінше, рецессивті летальді әсерлері бар гендер әлдеқайда жақсы түсініледі. Фенотиптік жағынан көрінбейтін әртүрлі организмдерде белгілі рецессивтік мутациялар бар. Гетерозиготалы күйде фенотипі айқын ерекшеленетін, гомозиготалы болған кезде летальді болатын көптеген доминантты мутациялар бар. Өлім фазасы, яғни мутантты геннің іске асу уақыты айтарлықтай өзгереді: эмбриондық дамудың алғашқы кезеңдерінен бастап, жетілу кезеңіне дейін. Кейбір мутантты гендердің летальді әсері әрқашан көрінеді, ал басқалары қоршаған орта жағдайларына айтарлықтай тәуелділікті көрсетеді. Адамдарда және басқа сүтқоректілерде белгілі бір рецессивті ген өкпенің ішкі адгезиясының пайда болуына әкеледі, нәтижесінде туылған кезде өлімге әкеледі. Тағы бір мысал - шеміршектің пайда болуына әсер ететін және жаңа туылған нәрестенің өліміне әкелетін туа біткен ақауларды тудыратын ген. Летальды мутация тек жануарларда ғана кездеспейді. Өсімдіктердегі гендердің летарлық әсерін көрсететін иллюстрациялық мысал - бұл хлорофилл мутациясы құбылысы. Хлорофилл мутациясы үшін гомозиготалы өсімдіктерде хлорофилл молекуласының синтезі бұзылады. Мұндай өсімдіктер тұқымдағы қоректік заттардың қоры аяқталғанға дейін дамиды, өйткені олар фотосинтезге қабілетті емес. жүктеу/скачать 0,78 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|