1. Адам туралы ғылым жүйесіндегі психологияның орны
Мінез-құлықты ерікті реттеу дағдылары
жүктеу/скачать 72,01 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Мінез-құлықтың ерікті түрде реттелуі
| 17.Мінез-құлықты ерікті реттеу дағдылары
Ерік – адамның ішкі және сыртқы кедергілерді жеңумен байланысты өзінің мінез-құлқы мен іс-әрекетін саналы түрде реттеуі. Мінез-құлықтың ерікті түрде реттелуі тұлғаның оңтайлы жұмылдыру жағдайымен, қажетті әрекет режимімен, осы әрекеттің қажетті бағытта шоғырлануымен сипатталады. Еріктің негізгі психологиялық қызметі – мотивацияны күшейту және осы негізде іс-әрекетті реттеуді жетілдіру. Бұл ретте ерікті әрекеттер импульсивті әрекеттерден ерекшеленеді, яғни. еріксіз орындалатын және санамен жеткіліксіз бақыланатын әрекеттер. Тұлға деңгейінде ерік-жігердің көрінісі осындай қасиеттерде өз көрінісін табады ерік күші(мақсатқа жету үшін қажет ерікті күш-жігер дәрежесі), табандылық(адамның қиындықтарды ұзақ уақыт бойы жеңу үшін өз мүмкіндіктерін жұмылдыру қабілеті), үзінді(шешімді жүзеге асыруға кедергі келтіретін әрекеттерді, сезімдерді, ойларды баяулату қабілеті), энергияжәне басқалар.Бұл мінез-құлық әрекеттерінің көпшілігін анықтайтын бастапқы (негізгі) ерікті тұлғалық қасиеттер. Сондай-ақ онтогенезде біріншілік, еріктік қасиеттерге қарағанда кейінірек дамитын екіншілік: анықтау (тез, негізделген және берік шешімдер қабылдау және жүзеге асыру қабілеті), батылдық (жеке әл-ауқатқа қауіп төндіретініне қарамастан, мақсатқа жету үшін қорқынышты жеңу және негізделген тәуекелдерді қабылдау қабілеті), сабырлылық (психикаңыздың сенсорлық жағын басқару және мінез-құлқыңызды саналы түрде қойылған міндеттерді шешуге бағындыру мүмкіндігі), өзіне сенім... Бұл қасиеттер күшті ерік-жігер ретінде ғана емес, сонымен бірге мінездемелік ретінде де қарастырылуы керек. Үшінші деңгей моральдық қасиеттермен тығыз байланысты ерікті қасиеттерді қамтуы керек: жауапкершілік (адамгершілік талаптарды орындау жағынан адамды сипаттайтын қасиет), тәртіп (өз мінез-құлқын жалпы қабылданған нормаларға, белгіленген тәртіпке саналы түрде бағындыру), принциптерін ұстану (сенімде белгілі бір идеяға адалдық және осы идеяны мінез-құлықта дәйекті түрде жүзеге асыру), байланыстыру (өз еркімен жауапкершілікті қабылдау және оларды орындау қабілеті). Бұл топқа адамның еңбекке қатынасымен байланысты ерік-жігер қасиеттері де жатады: тиімділік, бастамашылық(шығармашылықпен жұмыс істей білу, өз бетінше әрекет жасай білу), ұйымдастыру(жұмысыңызды ақылға қонымды жоспарлау және оңтайландыру), ынта(еңбекқорлық, уақытында орындау тапсырмалар мен міндеттер) т.б. Еріктің үшіншілік қасиеттері әдетте жасөспірімдік шақта ғана қалыптасады, т.б. ерікті әрекеттер тәжірибесі бар сәт. жүктеу/скачать 72,01 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|