1 Қазақстан аумағындағы тас ғасырынақатысты археологиялық ескерткіштеріашылуы
жүктеу/скачать 274,78 Kb.
|
| Аңырақай шайқасы
XVIII ғасырдың 20-жылдарының соңындағықазақтардың жоңғарларды талқандаған тамашажеңістеріне жау елінің өз ішіндегі күрделіжағдайлары да себепші болды. Сонымен бірге 1727 жылы Жоңғарияның өз ішінде бұрқ ете қалғанқырқыстар мен жоңғар-цин соғысының басталуыда әсер етті. 1729 жылы хан тағынан үміткерлермемлекет мүддесін естен шығарып, жоғары өкіметбилігін мұралану үшін жанжалдасты. Жоңғархандығы Цин империясы тарапынан жасалғаншабуылға ұшырады да, ойрат нояндарына өзжасақтарын тез арада батысқа жеткізуге тура келді. Баяғыдан атысып-шабысып жүрген ата жауынатағы бір күйрете соққы беруді кездеген қазақтарЖоңғарияда басталып кеткен өзара талас-тартыстыпайдаланып қалуға тырысты. 1729 жылыБалқаштың оңтүстік жағынан Аңырақай дегенжерде ең ірі және соңғы шайқас болды. Қазақ жасақтарын ұрысқа Бөгенбай, Қабанбайжәне Райымбек батырлар бастап кірді. Алдыңғышайқастардағы сияқты, қазақтар бұл жолы да ұрысқимылдарын жүргізудің дәстүрлі далалықтактикасын қолданды. Жауынгерлердің шағынтобы жоңғарлардың қарсы алдынан шыға келіп, қазақ қолының қатарын аз сияқты көрсетугетырысты. Сонан соң кейін қарай қаша ұрысып, дұшпанды еліктіре ішке сұғындырып жіберді, солкезде қазақ жасақтарының басты бөлімшелері қосқанаттан лап қойып, қансырата соқты. Аңырақайшайқасы жоңғарлар үшін шешуші соғыс болды. 30-жылдардан бастап жоңғарлармен болғаншайқастардың бәріне қатысып, асқан ерліккөрсеткен, ақылды әрі тамаша қолбасшы ретіндекөзге түскен Абылай Орта жүздің билеушісі әрібүкіл қазақтың ханы болып саналады. Қазақхалқының мүддесі үшін ол көрші мемлекеттерарасындағы, әсіресе олардың өз ішіндегіалауыздықты қалт жібермей пайдалана білді жәнежауларының өзара кырқысуларын одан әріөршітуге ықпал етті. Мұның бәрі қазақ елініңсыртқы қауіпсіздігін нығайтып, ежелгі жауыныңкүшін әлсіретуге көмектесті. XVIII ғасырдың 40-жылдарында жоңғаршонжарлары арасындағы өршіген алауыздықтыпайдаланған Абылай жоңғарлардың ішкі ісінеараласып, үкімет билігіне таласқан шонжарлардыңбіресе ол жағын, біресе бұл жағын қолдап, талас-тартысты ушықтырды, сөйтіп, оларды әлсіретті. Осының нәтижесінде бұрын жоңғарлар бастапалған қазақ жерлерін қайтарып алды. 1745-1755 жылдар аралығында жоңғар шонжарлары хан тағыүшін өзара соғысып, әбден әлсіреді. Осыдан кейін1757-1758 жылдары жоңғарлардың қазақ жерінешабуылы біржола тоқтады. жүктеу/скачать 274,78 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|